MUHİBBÎ'NİN BİR GAZELİNİ ŞERH DENEMESİ

Muhibbî, Devlet-i Âliyye'nin onuncu padişahı olan Kanunî Sultan Süleyman'ın şiirlerindekullandığı mahlasıdır. Klasik Türk şiiri geleneğine göre şiirler yazıp divan tertip eden Muhibbî,en çok gazel yazan şairlerden bir tanesidir. Muhibbî‟nin şiirlerinde aşk, çoşku, kahramanlık,tevazu ve tefekkür konuları ön plana çıkmaktadır. O, divanındaki şiirlerinde Klasik Türk ġiirigeleneğinin belirlediği kalıpların dışına çıkmamıştır. Bu çalışmada Muhibbî'nin "bana" redifli birgazeli klasik (geleneksel) usule göre şerh edilerek şairin şiirdeki hayal dünyası tespit edilmeyeçalışılmıştır. Temeli dinî metinlerin tefsirine dayanan şerh usulü, tasavvufî, ilmî ve edebîmetinlere de uygulanmıştır. ġerhler, metni iyi anlayan şârihin okuyucunun anlamayacağınıdüşündüğü hususları açıklamak ve daha iyi anlamasını sağlamak amacıyla metnin bellinoktalarını izah etmesi esasına dayanır. Genel olarak tercüme, anlamın ve mazmunlarınaçıklanması, edebî sanatların belirtilmesi gibi farklı yönlerden metne yaklaşılması, klasik şerhmetodunun özelliklerindendir. Muhibbî‟nin divanındaki gazeller incelendiğinde, “bana” redifligazelin sultan şairin “âşık” yönünü belirgin biçimde yansıttığı görülmüştür. Bu sebeple sözkonusu gazel şerh amacıyla tercih edilmiştir. Genel olarak şiirde, sevgilinin kayıtsızlığındanyakınan ve sevgilinin iradesi altına giren bir âşık tipi hâkimdir. Söz konusu âşık her zamanolduğu gibi ızdırap çekmektedir. Bu husus Klasik Türk ġiiri'nde geleneğin belirlediği âşıkhususiyetlerinin sınırları dâhilindedir. Bunların yanı sıra şiirdeki anlatım muhtelif mazmunlar veedebî sanatlar kullanılarak zenginleştirilmiştir.

COMMENTARY A LYRİC OF MUHİBBÎ

Muhibbî is the name of Suleyman the Magnificent, the tenth sultan of the Ottoman Empire, used in his poems. According to the tradition of Classical Turkish Poetry, he wrote poems and arranged a divan. In Muhibbî's poems, love, enthusiasm, heroism, humility and contemplation are prominent. He didn‟t go beyond the patterns determined by the tradition of Classical Turkish Poetry in his poems in his divan. In this study, a lyric of Muhibbî was interpreted according to the traditional method. The dream world of the poet has been tried to be determined. The method of interpretation, which is based on the commentary of religious texts, has been applied to the mystical, scientific and literary texts. The commentaries are the explanation of certain points of the text in order to ensure a good understanding of the text. Approaching the text from different aspects such as translation in general, explaining the meaning, and specifying the literary arts is one of the characteristics of the classic commentary method. The poems in Muhibbî's divan have been examined and it has been seen that this poem reflects the love of the sultan. For this reason, this poem was preferred for the purpose of commentary. Generally, in poetry, a lover of love complains about the indifference of his beloved and enters the will of his lover. The lover is suffering as well as always. This issue is within the limits of the love characteristics determined by the tradition in Classical Turkish Poetry. In addition, the narrative in the poem has been enriched with various imagery and literary arts.

PDF

___

AK, Coşkun, (1987), Muhibbi Divanı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
AK, Coşkun, (2010), Süleyman I (Edebî Yönü), TDV İslâm Ansiklopedisi, C. XXXVIII, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
AKÜN, Ömer Faruk, (2014), Divan Edebiyatı, İstanbul: İSAM Yayınları.
COİKUN Menderes., ÖBEK, Ali İhsan ve BAYRAM, Yavuz, (2012), Gazel Şerhleri, İstanbul: Kesit Yayınları.
ÇAVUİOĞLU, Mehmed, (2001), Necatî Bey Divanının Tahlili, İstanbul: Kitabevi Yayınları.
DOĞAN, Muhammed Nur, (2004), Fatih Divanı ve Şerhi, İstanbul: Erguvan Yayınevi.
KORTANTAMER, Tunca, (1994), “Teori Zemininde Metin Şerhi Meselesi”, Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 8: İzmir: Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
KURNAZ, Cemal, (1996a), Hayâlî Bey Divânı'nın Tahlîli, Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
KURNAZ, Cemal (1996b), Gönül, TDV İslâm Ansiklopedisi, C. XIV, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
KURNAZ, Cemal (2012), Muhteşem Yüzyıl Edebiyatı, Ankara: Kurgan Edebiyat.
ONAY, Ahmet Talât, (2013), Açıklamalı Divan Şiiri Sözlüğü, haz. Cemal Kurnaz, Ankara: Kurgan Edebiyat Yayınları.
PALA, İskender, (2003), Ansiklopedik Divân Şiiri Sözlüğü, İstanbul: L&M Yayıncılık.
SARI, Mehmet, (2011). “Divan Şiirinde Örnekleme Yoluyla Anlatım”, Turkish Studies, VI, 2: Ankara.
SEFERCİOĞLU, Mustafa, Nejat, (2001), Nev'î Divanı'nın Tahlîli, Ankara: Akçağ Yayınları.
SEFERCİOĞLU, Mustafa, Nejat, “Dîvan Şiirinde Mûsikî İle İlgili Unsurların Kullanılışı”, 29 Kasım 2014 tarihinde http://turkoloji.cu.edu.tr/ESKI%20TURK%20%20EDEBIYATI/nejat_sefercioglu_divan_s iiri_musiki_unsurlar_kullanim.pdf , sayfasından erişilmiştir.
TANPINAR, Ahmet Hamdi, (2001), XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul: Çağlayan Kitabevi.
TOLASA, Harun, (2001), Ahmed Paşa'nın Şiir Dünyası, Ankara: Akçağ Yayınları. ULUDAĞ, Süleyman, (2012), Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Kabalcı Yayıncılık.
ZAVOTÇU, Gencay, (2009), “Ney'in Öyküsü ve Dîvân Şiirinde İşlenişi”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi Prof. Dr. Hüseyin AYAN Özel Sayısı, 39: Erzurum.