YETİŞTİRME YURDUNDAN ANNELİĞE GİDEN YOLCULUK; KORUMA ALTINDA BÜYÜMÜŞ KADINLARIN ANNELİK DENEYİMLERİNİN İNCELENMESİ ÜZERİNE NİTEL BİR ÇALIŞMA

İlgili alanyazın incelendiğinde yaklaşık 65 yıldır kurum bakımı altındaki çocuklarınduygusal, sosyal ve psikolojik ihtiyaçlarını belirlemek üzere araştırmaların yapıldığıgörülmektedir. Fakat çocuklar yasa gereği 18 yaşına geldiklerinde bu kurumdanayrılmaktadırlar. Bu ayrılış sonrasında bu bireylerle yapılmış çok az çalışma bulunmaktadır. Budoğrultuda; Yetiştirme yurdunda büyümüş kız çocuklarının, yurttan ayrıldıktan sonra aile veannelik kavramlarını nasıl tanımladıkları, yurttaki yaşanmışlıklarının onları devam edenyaşantılarında nasıl etkilediğini kendi bakış açılarından ortaya koymak bu araştırmanın amacınıoluşturmaktadır. Bu araştırma nitel bir çalışmadır. Çalışmanın katılımcıları, amaçlı örneklemeyöntemi ile seçilmiştir. Çalışmanın katılımcıları, yetiştirme yurdunda kalmış ve daha sonraoradan ayrılarak evlenmiş çocuk sahibi olmuş kadınlardan oluşmuştur. Araştırmada veritoplama aracı olarak kişisel bilgi formu ve yarı yapılandırılmış soru formu kullanılmıştır. Soruformu cevaplanmış olarak altı anneden geri dönmüştür. Araştırmanın örneklemini altı anneoluşturmuştur. Yarı yapılandırılmış soru formunun oluşturulması için öncelikle ilgili literatürincelenmiş, bu konuda çalışmakta olan uzmanlarla görüş alışverişinde bulunulmuştur. Ardındanformun ilk taslağı olarak sorular oluşturulmuş ve bir kişi ile pilot bir görüşme yapılmıştır. Pilotgörüşme sonunda soru formu yeniden düzenlenmiştir. Elde edilen veriler içerik analizi tekniğikullanılarak analiz edilmiştir. Araştırmaya katılan annelere kendi istekleri doğrultusunda kod adıverilmiştir. Araştırma da elde edilen bulgular üç ana tema etrafında organize edilmiştir.Bunlar; 1- Yurt anıları 2-- Anne olmak 3- Kurum bakımı altında büyümenin çocuk yetiştirmeyeetkisi’ olarak belirlenmiştir. Araştırma sonucunda; katılımcı annelerin tamamının cevaplarındaçocukluğuna dair hafızasındaki anıların hüzün, sevgi arayışı, yalnızlık, acı, şiddet ve istismariçerdiği görülmüştür. Katılımcı annelerin yurtta kaldığı süre boyunca öğretmenlerinin eğitimleilgili kararlılığı ve onların anne-baba gibi olması dışında iyi bir anılarının olmadığı tespitedilmiştir. Çalışmada ayrıca Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu, uluslararası alandabelirlenen çocuk koruma politikalarını ortaya koyarak yeni modeller geliştirmek, bu modellerüzerinden sürekli denetimler ve eğitimler yaparak güncel durumu takip etmek ve gerekliönlemleri zamanında almak hususunda öneriler sunulmuştur.

A JOURNEY FROM THE ORPHANAGE TO MOTHERHOOD A QUALITATIVE STUDY ON THE EXPERIENCES OF THE WOMEN RAISED UNDER PROTECTION

When the literature was analyzed, it was seen that several studies had been carried out for approximately 65 years to determine the social and psychological needs of the children under protection. However, these individuals leave these institutions at the age of 18, as required by law. There are just a few studies about the following period after leaving these institutions, as required by law, were not found. Accordingly, this study aims to point out how the women raised in orphanages describe “family” and “motherhood” concepts after leaving the orphanage and starting their own families as well as how the experiences they got in the orphanage affect them in their future lives. It is a qualitative study. The participants of the study were chosen through the purposeful sampling method. They are the women who grew up in orphanages, then got married and now have children At first, the related literature was examined, and expert opinions were gathered to create the semi-structured interview question form. Then, the questions were composed as the first draft of the form, and a pilot interview was done. In the wake of the pilot interview, the question form was rearranged. The data collected were analyzed through the content analysis method. The participant mothers were given code names upon their requests. Also the findings obtained were organized within the three main themes: 1. Orphanage memories, 2. Being a mother, 3. The effect of growing up under institutional care on child raising. As a result, it is seen in the answers of all the participant mothers that their childhood memories include sorrow, pursuit of the compassion, loneliness, grief, violence and abuse. Another remarkable point is that the participant mothers do not have any good memories concerning the period of stay in the orphanage except for the determination of their teachers about education and the affection they showed like a parent. In the study, additionally, various suggestions were made to the Social Service and Child Protection Institution such as developing new patterns according to the internationally determined child protection policies, examining the current case all the time and taking precautions necessary on time.

PDF

___

ABER, C., Weiss, M., & Fawcett, J. (2013). "Contemporary Women’s Adaptation to Motherhood: The First 3 to 6 Weeks Postpartum." Nursing Science Quarterly, 26(4), 344-351.
Aile, T. C., & Bakanlığı, S. P. (2015). Yılı İdare Faaliyet Raporu. Ankara: TC Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı. (Erişim Tarihi: 04.04.2018).
AKTAŞ, A. M. (2004). "Türkiye’de Korunmaya Muhtaç Çocuklar ve Çalışan Personel. Koruma Altındaki Çocuklar." Prof. Dr. Mualla Öztürk Anısına XVII. Sempozyum Sunuları–23-25 İubat, 159-193.
ARENDELLl, T. (2000). "Conceiving and Investigating Motherhood: The Decade's Scholarship." Journal of Marriage and Family, 62(4), 1192-1207.
ANTONİS, B. (1981). Motherhood and Mothering. The Cambridge Women’s Studies Group,(Ed.), Women in society, 55-74.
BADİNTER, E. (2011). "Kadınlık mı Annelik mi?" Çev. Ayşen Ekmekci, İstanbul: İletişim Yayınları.
BAKIRCI, Mustafa. (2014). "Yetiştirme Yurdunda Kalan Çocukların Eğitim Problemleri- Değerler Eğitimi ile İlişkili Bir Değerlendirme." Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 14(1).
BAKIŞ, G. B. (2013). "Aile Danışmanlığı." Ankara: Pegem Yayıncılık.
BARNARD K.E, Martell L.K. "Status and Social Conditions of Parenting." In: Bornstein MH, Editor. Handbook of Parenting. Vol. 3. Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates; 1995. pp. 3–26.
BEYDAĞ, Kerime, Derya. (2007). "Doğum Sonu Dönemde Anneliğe Uyum ve Hemşirenin Rolü." TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 6(6), 479-484.
BENZA, S., & Liamputtong, P. (2014). "Pregnancy, Childbirth and Motherhood: a Meta- Synthesis of the Lived Experiences of İmmigrant Women." Midwifery, 30(6), 575-584.
BOWLBY, J. (1980). "Attachment and Loss: Loss, Sadness and Depression." (Vol. 3): New York: Basic Books.
CRESWELL, J. (2014). "Nitel Araştırma Yöntemleri." (Çev Edt: Bütün, M. ve Demir, S. B). Ankara: Siyasal Kitap.
ÇETİN, Hacer., ve Çavuşoğlu, Hicran. (2009). "Yetiştirme Yurdunda ve Aileleri İle Yaşayan Adölesanların Benlik Saygıları ve Psikolojik Belirtilerinin Karşılaştırılması." Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi, 2(4), 137-144.
DRAKE, E. E., Humenick, S. S., Amankwaa, L., Yoyunger, J., & Roux, G. (2007). "Predictors of Maternal Responsiveness." Journal of Nursing Scholarship, 39(2), 119-125.
DOĞAN, İsmail. (2004). "Sosyoloji, Kavramlar ve Sorunlar." Ankara: Pegem A Yayıncılık.
ELLİS B. H, Fisher P. A, Zaharie S (2004) "Predictors of Disruptive Behavior, Developmental Delays, Anxiety, and Affective Symptomatology Among Institutionally Reared Romanian Children." J Am Acad Child Adolescent Psychiatry, 43(10):1283– 1292.
ERDAL, Leman. (2014). "Türkiye'de Sosyal Politika ve Koruyucu Aile Hizmet Modeli/Social Policy and Foster Family Care Model in Turkey." Sosyoekonomi, (2), 171.
EROL Neşe. (2004) "Yuvalar Sorunun mu Yoksa Çözümün mü Parçası?" Koruma Altındaki Çocuklar; Prof. Dr. Mualla Öztürk Anısına XVII. Sempozyum Sunuları – 23– 25 İubat 2004 (Yayına hazırlayan Runa Uslu). Ankara Üniversitesi Çocuk Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Yayınları, Yayın no: IX. Ankara Üniversitesi Basımevi; 33–140.
EROL N, Şimşek Z, Üstüner S. (2005). "Çiçekli Dünyamda Elimi Yalnız Bırakma; Dünyada ve Türkiye’de Çocuk Koruma Sistemleri; Kurum Bakımı, Koruyucu Aile ve Evlat Edinme." Ankara: Ümit Matbaacılık.
ERSOY, Ali. Fuat., & Hurasan, Mustafa. (2017). "Sosyal ve Ekonomik Destek Hizmeti Alan Çocukların Sosyal Etkinliklere Katılımlarına İlişkin Ailelerinin Değerlendirmeleri." Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi (UKSAD), 3(2), 195-204.
EŞEL, Ertuğrul. (2010). Anneliğin Nörobiyolojisi. Türk Psikiyatri Dergisi, 21: 68-78.
GLESNE, C. (2013). "Nitel Araştırmaya Giriş" (Çeviri Editörleri: Ali Ersoy ve Pelin Yalçınoğlu). 2. Baskı. Ankara: Anı Yayıncılık.
Hizmetler, S., & Çocuk, Ç. E. K. G. M. (2008). Evleri Çalışma Usul Ve Esasları Hakkında Yönetmelik. Yayınlandığı Resmi Gazete Tarihi, (27015).
HOANG, H.T., Kilpatric, Q.L.S., 2009. "Having a Baby in the New Land: a Qualitative Exploration of the Experiences of Asian Migrants in Rural Tasmania, Australia." Rural Remote Health 9, 1–11.
HOFFMAN, Lois,W.(1986). “The Value of Children to Parents and Childrearing
Patterns, Growth and Progress in Cross-Cultural Pschology”, Kağıtçıbaşı, Ç. (Edit.) Selected Papers From The 8th.International Conference of The International Association for Cross-Cultural Psychology, 1986, Swets North America Inc. /Berwyn, 1987, 159-170.
KARABULUT, Ebru. Olcay., ve Ulucan, Hakkı. (2011). "Yetiştirme Yurdunda Kalan Öğrencilerin Problem Çözme Becerilerinin Çeşitli Değişkenler Bakımından İncelenmesi." (Kırşehir ili örneği). Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1), 227-238.
KİEHL, E. M., & White, M. A. (2003). "Maternal Adaptation During Childbearing in Norway, Sweden and The United States." Scandinavian Journal of Caring Sciences, 17(2), 96-103.
KOÇ, Gülten. (2005). "Doğum Sonu Erken Dönemde Taburcu Edilen Anneler İçin Geliştirilen Evde Bakım Hizmet Modelinin Etkinliğinin İncelenmesi." Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, Ankara.
LİAMPUTTONG, P. (2006). "Motherhood and “Moral Career”: Discourses of Good Motherhood Among Southeast Asian Immigrant Women in Australia." Qualitative Sociology, 29(1), 25-53.
LİAMPUTTONG, P. (2007). "Researching the Vulnerable." A Guide to Sensitive Research Methods: Sage.
LUPTON, D. A. (2011). "The Best Thing for the Baby’: Mothers’ Concepts and Experiences Related to Promoting Their Infants" Health and Development.Health, risk & society, 13(7-8), 637-651.
MACLEAN K (2003) "The Impact of Institutionalization on Child Development." Development Psychopathol, 15(4) 853–884.
MAİROTTİ, P. (2012). "The Maternal Lineage: Identification, Desire and Transgenerational Issues:" Routledge.
MERRİAM, S. B. (2013). "Nitel Araştırma Desen Ve Uygulama İçin Bir Rehber." Trans. Ed. S. Turan). Ankara: Nobel Yayıncılık.
MİLES, M. B., & Huberman, A. M. (1994). "Qualitative Data Analysis: An Expanded Sourcebook." Sage.
ÖCAL, Adem., ve Kemerjaya, Güven. (2011). "Yetiştirme Yurdunda Kalmış Yetişkinlerin Devlet ve Vatandaşlık Algıları Üzerine Nitel Bir Araştırma." Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(1). 63-82.
ÖZATEŞ, Ö.,S.,ve Atauz, S. (2011), “Sosyal Hizmet Uzmanlarının Aileye Dönüş ve Aile Yanında Destek Projesine İlişkin Değerlendirmeleri." Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi, Sayı 2, s.101-112. asosindex.com/journal-article- abstractid=14683 ,17.11.2013.
PATTON, M. Q. (2014). "Nitel Araştırma ve Değerlendirme Yöntemleri." Çev. M. Bütün ve SB Demir). Ankara: Pegem A Akademi.
ROSENTHAL, M. K., & Roer-Strier, D. (2001). "Cultural Differences in Mothers' Developmental Goals and Ethnotheories." International Journal of Psychology, 36(1), 20-31.
ROY P, Rutter M, Pickles A (2000) "Institutional Care: Risk From Family Background or Pattern of Rearing?" The Journal of Child Psychology and Psychiatry and Allied Disciplins. 41(2), 139-149.
SACKS, A. (2017) Çev: Bayraktar, İ. http://www.libidodergisi.com/bir-annenin-dogusu/ (Erişim tarihi: 27.06.2018).
SMİTH C. & Black M. (1997). "European Conference on The Rights of Institutionalized Children." Conference Report. Bucharest. UNICEF. Romania, 6-7 May, 5-45.
STERN, D. N. (1995). "The Motherhood Constellation." New York, 210-214.
STERN, W. (2017). "Psychology of Early Childhood: up to The Sixth Year of Age." Routledge.
ŞİMŞEK Z (2004) "Kurum Bakımı ve Çocuk Ruh Sağlığı: Kurum Bakımı Altındaki Çocukların Sorun davranışlarını Yordayan Faktörler." Sosyal Hizmet Sempozyumu 2004: Türkiye’de Sosyal Hizmet Uygulamaları, İhtiyaç ve Sorunlar. 4-6 Kasım 2004, Alanya. Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Sosyal Hizmetler Bölümü, Bildiri Özetleri, 49.
ŞİMŞEK, Zeynep., Erol, N., Öztop, D., ve Özcan, Ö. (2008). "Kurum Bakımındaki Çocuk ve Ergenlerde Davranış ve Duygusal Sorunların Epidemiyolojisi; Ulusal Örneklemde Karşılaştırmalı Bir Araştırma." Türk Psikiyatri Dergisi, 19(3), 235-246.
The St. Petersburg-USA "Orphanage Research Team (2005) Characteristics of Children, Caregivers, and Orphanages For Young Children in St. Petersburg." Russian Federation. J Appl Dev Psychology, 26: 477–506.
TUCKER, J. S. (2005). "The New Future of Motherhood" The Mothers Movement Online. www.mothersmovement.org.
TÜMKAYA, Songül. (2005). "Ailesi Yanında ve Yetiştirme Yurdunda Kalan Ergenlerin Umutsuzluk Düzeylerinin Karşılaştırılması." Türk Eğitim Bilimleri Dergisi. Cilt 3, Sayı 4, S. 445-459.
UZEL, Gülay. (2008). "Magazin Basınında Anne İmgesi ve Annelik Kelebek Magazin Eki Üzerine Bir İnceleme." Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimle Enstitüsü Gazetecilik Ana Bilim Dalı yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
VAİZOĞLU, Filiz. (2008). "Anaokuluna Devam Eden Çocukların Sosyal Davranışları İle Ebeveynlerinin Evlilik Uyumlarının İncelenmesi." Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
VORRİA, P., Rutter, M., Pickles, A., Wolkind, S., & Hobsbaum, A. (1998). "A Comparative Study of Greek Children in Long-Term Residential Group Care and in Two-Parent Families: I. Social, Emotional, and Behavioural Diferences." The Journal of Child Psychology and Psychiatry and Allied Disciplines, 39(2), 225-236.
WEBER, D. A. (2003). “A Comparison of Individual Psychology and Attachment Theory." Journal of Individual Psychology, 59, (3), 246-262.
WOLFF P.H. Fesseha, G. (1999). "The orphans of Eritrea: A Five-year Follow-up Study." The Journal of Child Psychology and Psychiartry and Allied Disciplines, 40(8), 1231–1237.
WOOLLETT, A. & Phoenix, A. (1991). "Psychological Views of Mothering. Motherhood." Meanings, Practices and Ideologies, 28-46.
WRİGHT, A. C., Lamsal, D., Ksetree, M., Sharma, A., ve Jaffe, K. (2014). "From Maid to Mother: Transforming Facilities, Staff Training, and Caregiver Dignity in An Institutional Facility for Young Children in Nepal." Infant Mental Health Journal,35(2), 132-143.
YAZICI, Ergün. (2012). "Korunmaya Muhtaç Çocuklar ve Çocuk Evleri." Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.18, s. 500-524.
YAVUZER, Haluk. (1996). "Çocuk ve Suç." (8. Baskı). Remzi Kitabevi: İstanbul.
YILDRIM, Şeyda. (2017). "2000’li Yıllarda Çocuklarda Koruma Sistemi İçinde Bakım Hizmetlerinin Genel Görünümü." Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(1), 87-110.
YILDIRIM, A. ve Şimşek, H. (2013). "Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri."(9. Genişletilmiş Baskı) Ankara: Seçkin Yayınevi.
YÖRÜKOĞLU, Atalay (2003). "Koruma Altındaki Çocuklar ve Hakları." Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 10(3): 148-150.
http://cocukhizmetleri.aile.gov.tr/data/544e2899369dc318044059c3/2017.pdf-erişim tarihi: s04.04.2018.