LONDRA BASIN ATAŞELİĞİ RAPORLARI IŞIĞINDA İKİNCİ DÜNYA SAVAŞI SONRASI İNGİLİZ SİYASETİNDE BİR GÜNDEM OLARAK SSCB
Öz İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra eski büyüklerin (İngiltere, Fransa) yerini yeni büyükler olarak ortaya çıkan ABD ve SSCB almıştır. Geçmişten farklı hegemonik bir yapı geliştiren söz konusu yeni güçler, buna bağlı olarak dünyada iki kutuplu bir uluslararası sistemin doğmasına yol açmışlardır. Artık başat güç olma özelliğini kaybeden İngiltere ise, başını Sovyet Rusya’nın çektiği komünist/sosyalist bloğun karşısında yer alarak ABD merkezli/eksenli politikaların bir parçası haline gelmiştir. Hem ABD hem de İngiltere açısından SSCB’nin Avrupa’da ve başka coğrafyalarda elde etmeye başladığı ideolojik, siyasal, askeri vb. kazanımlardan fazlasına sahip olmasının engellenmesi son derece hayati bir mesele haline gelmiştir. Bu bağlamda, “Çevreleme Doktrini” adıyla anılan siyasal bir doktrin oluşturulmuştur. Doktrine yansıyan en önemli nokta ise, komünist ideoloji ile ortaya konan hedeflerin, geçmişteki Çarlık Rusya’sının yayılmacılığını içeriyor olmasıydı. Dahası, Stalin’in dünya ile kurduğu ilişkinin tam merkezinde de komünist ideoloji yatmaktaydı. Londra Basın Ataşeliğinden Nuri Eren ve Bülend Ecevit imzalı gelen yazıların İngiltere’ye dair verdikleri malumatlara bakıldığında; Komünizm tehdidi, Garp Birliği Meselesi, Yunanistan-Türkiye-İran hattı ve Asya’nın tutulması konuları ön plana çıkmıştır. Bu çalışmamızda, İngiliz siyasi çevrelerinde ve yayınlarında ele alınmış bulunan adı geçen konular; ifade ve hitap biçimleri korunarak verilmeye çalışılmış ve bilhassa Türkiye’nin iki kutuplu mücadelede ne denli hayati önemi haiz olduğu bilgisi teyit edilmiştir. Çalışmanın başlığından da anlaşılacağı üzere, sadece İngiliz siyasetçilerinin yaklaşımlarına ve argümanlarına yer verilmiş olup, Türkiye’nin yazılar karşısında ne yaptığı konusuna değinilmemiştir.
___
- BCA14, 030.01.101.623.13.
- BCA, 030.01.101.625.2.
- BCA, 030.01.101.625.3.
- BCA, 030.01.101.626.2.
- BCA, 030.01.101.626.9.
- BCA, 030.01.101.627.7.
- BCA, 030.01.101.627.10.
- BCA, 030.01.102.632.11.
- BCA, 030.01.102.635.2.
- ARMAOĞLU, Fahir, (1949), “Sovyet-Amerikan Münasebetlerinin Üç Yılı 1945-48”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Cilt: IV, Sayı: 1, s. 375-445.
- AKKOR, Mahmut, (2017), “II. Dünya Savaşı’nın Sonu ve Truman Doktrini’nin Ortaya Çıkışı", VAKANÜVİS-Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, Yıl: 2, Sayı: 2, s. 1-17.
- AYDOS, Serpil, (2012), “1948-1955 Yılları Arasında Türkiye ve Amerika Birleşik Devletleri İlişkilerinde Kamu Diplomasisi”, Amme İdaresi Dergisi, Cilt: XLV (45), Sayı: 4, s. 119-138.
- BOSTANCI, Mustafa – KARACA, Erdem, (2018), “Bağdat Paktı’na Etkisi Bakımından 1958 Irak Askeri Darbesi”, CTAD, Yıl 14, Sayı: 27, s. 123-154.
- BÖLME, Selin M., (2012), “Soğuk Savaş’ta NATO-ABD-Türkiye Üçgeninde Askeri Üsler: Süreklilik ve Değişim”, Uluslararası İlişkiler, Cilt: IX, Sayı: 34, s. 51-71.
- EFE, Haydar, (2010), “Soğuk Savaş Döneminde Avrupa’da Ortak Dış Politika Oluşturma Çabaları”, Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi, Cilt: IX, Sayı: 1, s. 37-62.
- ERTEM, Barış, (2013), “İkinci Dünya Savaşı Sırasında Türkiye-Sovyetler Birliği İlişkileri ve Türkiye’nin Amerika Birleşik Devletleri ile Yakınlaşmasına Etkileri”, Turkish Studies, Vol. 8/7, s. 157-183.
- GÜRKAYNAK, Muharrem, (2004), İkinci Dünya Savaşı Sonrasında Avrupa’da Savunma ve Güvenlik, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
- İNCE, Özdemir, “İrredantizm ve Misak-ı Milli sınırları”, http://www.hurriyet.com.tr/irredantizm-ve-misak-i-milli-sinirlari-169813 (Erişim Tarihi: 31.05.2019)
- KANTARCI, Şenol, (2012), “Soğuk Savaş Sonrası Uluslararası Sistem: Yeni Sürecin Adı Koalisyonlar Dönemi mi?”, Güvenlik Stratejileri Dergisi, Sayı: 16, s. 47-84.
- KENNEDY, Paul, (2002), Büyük Güçlerin Yükseliş ve Çöküşleri, (çev. Birtane Karanakçı), 9. Baskı, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
- KÖSE, Hulusi, (2010), II. Dünya Savaşı Sonrası Türkiye Amerika İlişkileri (1945- 50), İstanbul Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
- ÖZEN, Çınar – AKDEVELİOĞLU, Atay, (2017), “Hür Fransa’dan IV. Cumhuriyet’e Fransa’da “Güçlü Hükümet” Mücadelesi: De Gaulle’ün Siyasi Yenilgisi ve Parlamentarizme Geri Dönüş”, Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi, Cilt: 16, No: 1, s. 81-106
- ÖZTÜRK, Mehmet, (2019), Hatay’ın Türkiye’ye Katılımının İrredentizm Çerçevesinde Değerlendirilmesi, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Kırıkkale, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
- SAYERS, Michael – KAHN, Albert E., (1990), Sovyetlere Karşı Büyük Komplo 1917- 1947, (çev. İsmail Aydın), Ankara: Yurt Kitap-Yayın.
- ŞİRİN, F. Selçuk, (2013), “İngiltere’nin Trabzon Konsolosu Mr. Breene’nin Erzurum, Kars, Doğubayazıt ve Ağrı Gezisi (1948)”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 25, s. 113-132.
- TOPÇU, İlyas, (2017), “Soğuk Savaş Dönemi Türkiye-Sovyet Rusya İlişkileri ve Türk Basını (Stalin’in Ölümüne Kadar)”, International Journal of Academic Value Studies, Vol. 3, Issue: 9, s. 94-110.
- TÜYSÜZOĞLU, Göktürk, (2011), “İkinci Dünya Savaşı Sonrası İngiliz Dış Politikası: İmparatorluk Yaşıyor Mu?”, Akademik Bakış Dergisi, Sayı: 26 (Eylül – Ekim 2011), Celalabat–Kırgızistan, s. 1-23.
- YEŞİLBURSA, B. Kemal, (2011), “Bağdat Paktı (1955-1959)”, Tarihin Peşinde (Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi), Sayı: 6, s. 85-100.
- YILMAZ, M. Ercan, (2007), “Westphalia’dan Günümüze Savaş”, Uluslararası İlişkiler, Cilt: IV, Sayı: 14, s. 17-38.
- ZİNN, Howard, (2005), Amerika Birleşik Devletleri Halklarının Tarihi, (çev. Sevinç Sayan Özer), Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.