TÜRKİYE’NİN BÖLGESEL DOĞAL GAZ MERKEZİNE DÖNÜŞEBİLME POTANSİYELİ

Öz Türkiye, petrol ve doğal gaz rezervleri açısından zengin Ortadoğu ve Hazar Bölgesi ülkeleri ile bu enerji kaynaklarının yoğun bir şekilde tüketildiği Avrupa ülkeleri arasında enerji akışını sağlayabilecek üstün bir coğrafi konuma sahiptir. Türkiye’nin üç tarafının denizlerle çevrili olması, bu lojistik üstünlüğünü kara alanlarının yanı sıra deniz alanlarına da taşımaktadır. Tüketici ve tedarikçi ülkeler arasındaki enerji akışını sağlayan uluslararası enerji nakil hatlarına karada, petrol ve doğal gaz taşıyan tankerlere ise denizlerde ekonomik ve güvenli bir güzergâh sunmaktadır. Bu bağlamda Türkiye, 1976 yılında Irak petrolünün 2007 yılında Azerbaycan doğal gazının uluslararası enerji piyasalarına ulaşmasını sağlayarak hem petrol hem de doğal gaz alanında transit ülke haline dönüşmüştür. 2018 yılından itibaren devreye giren uluslararası yeni doğal gaz boru hatlarıyla Türkiye’nin bölgesel enerji hareketliliğindeki pozisyonu daha fazla önem kazanmıştır. Böylece transit ülke olmanın da ötesinde bölgesel bir doğal gaz merkezine dönüşebilmek, Türkiye’nin enerji politikasının en önemli hedeflerinden biri haline gelmiştir. Bu kapsamda ulusal doğal gaz altyapısının iyileştirilmesi, tedarikçi ülkelerin çeşitlendirilerek enerji arzının arttırılması ve enerji arz güvenliğinin sağlanması ve doğal gaz piyasasının serbestleştirilerek rekabete açık hale getirilmesi için yoğun bir çaba gösterilmiştir. Bu çalışmada, Türkiye’nin doğal gaz görünümü, devam eden uluslararası boru hattı projeleri, doğal gaz altyapısı ve doğal gaz piyasası göz önünde bulundurularak doğal gaz merkezi olma potansiyeli değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler:

Türkiye, , Enerji Merkezi, , Doğal Gaz,

PDF

___

Aljazeera, (2015), Katar’la Doğal Gaz Anlaşması, http://www.aljazeera.com.tr/haber/katarla-dogalgaz-anlasmasi (27.11.2019).
Anadolu Ajansı, (2016), İnfo Grafik, https://www.aa.com.tr/tr/info/infografik/3036 (27.11.2019).
AUSTVİK, Ole Gunnar ve Rzayeva, Gülmira, (2017), “Turkey in the Geopolitics of Energy”, Energy Policy, 107: 539-547.
Azernews, (2018), TAP, IGB Consortiums to Ink Co-op Agreement, https://www.azernews.az/oil_and_gas/134123.html (27.11.2019).
BBC (2020), Erdoğan: Karadeniz’de Bulunan Doğal Gaz Rezervi 405 Milyar Metreküpe Yükseldi, https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-54585247 (19.10.2020).
Berk, Istemi ve Schulte, Simon, (2017), “Turkey’s role in natural gas – Becoming a transit country?”, Institute of Energy Economics at the University of Cologne, EWI Working Paper, No 17/01, http://www.ewi.unikoeln.de/fileadmin/user_upload/Publikationen/Working_Paper/EWI_WP_17- 01_TurkeysRoleInNaturalGas.pdf (27.11.2019).
BERK, Istemi ve Ediger, Volkan, (2018), “A Historical Assessment of Turkey’s Natural Gas Import Vulnerability”, Energy, 145: 540-547.
BEYAZGUL, Doruk, (2015), “Liberalisation of the Turkish Natural Gas Market: A Critical Evaluation”, Politecnico Di Milano, Dipartimento di Ingegneria Gestionale, https://www.politesi.polimi.it/bitstream/10589/119223/3/2016_04_BEYAZGUL.pdf (27.11.2019).
BOTAŞ, (2016), Sektör Raporu 2016, (Ankara).
BOTAŞ, (2019), Sektör Raporu 2018, (Ankara).
BP, (2020), Statistical Review of World Energy 2020, 69.Edition.
Deniz Haber Ajansı, (2018), BOTAŞ, https://www.denizhaber.com.tr/botas-hyundaitersanesine-225-milyon-dolara-fsru-siparisi-verdi-haber-82170.htm (27.11.2019).
Dünya Enerji Konseyi, (2018), Türkiye Enerji Piyasaları Araştırma Raporu, Ankara, https://www.dunyaenerji.org.tr/wp-content/uploads/2018/07/TEPG1.pdf (27.11.2019).
EFET, (2005), The Past and Future of European Energy Trading, https://www.efet.org/Files/Documents/Energy%20Background/EFET%20Booklet.pdf (27.11.2019).
EPDK, (2018), Doğal Gaz Piyasası 2017 Yılı Sektör Raporu, (Ankara).
EPDK, (2020), Doğal Gaz Piyasası 2019 Yılı Sektör Raporu, (Ankara).
ETKB, (2017), Türkiye’nin İlk FSRU Tesisi Açıldı, http://www.enerji.gov.tr/tr-TR/BakanlikHaberleri/Turkiyenin-Ilk-
FSRU-Tesisi-Acildi (27.11.2019).
ETKB, (2018a), “Doğal Gaz Boru Hatları ve Projeleri”, http://www.enerji.gov.tr/trTR/Sayfalar/Dogal-Gaz-Boru-Hatlari-ve-Projeleri (27.11.2019).
ETKB, (2018b), “BOTAŞ-Dörtyol FSRU Terminal Açılış Töreni”, http://www.enerji.gov.tr/trTR/Bakanlik-Haberleri/Botas-Dortyol-FSRU-Teriminal-Acilis-Toreni (27.11.2019).
ETKB, (2018c), “EPİAŞ Organize Toptan Doğal Gaz Satış Piyasası Açıldı”, http://www.enerji.gov.tr/tr-TR/Bakanlik-Haberleri/EPIAS-Organize-Toptan-Dogal-Gaz-SatisPiyasasi-Acildi (27.11.2019).
ETKB, (2020), “Cumhuriyetimizin 100. yılında vatandaşımızla kendi gazımızı buluşturacağız”, https://enerji.gov.tr/haber-detay?id=673 (09.10.2020).
European Commision, (2008), Second Strategic Energy Review – An EU Energy Security and Solidarity Action Plan, (Brussels).
Gazprom, (2018), Turkey, http://www.gazpromexport.ru/en/partners/turkey/ (27.11.2019).
Hurriyet Daily News, (2016) Turkey wins gas price row against Iran in court https://www.hurriyetdailynews.com/turkey-wins-gas-price-row-against-iran-in-court94643 (27.11.2019).
Hydrocarbons Technology, (2018), Bina Bawi Oil and Gas Field, https://www.hydrocarbons-technology.com/projects/bina-bawi-oil-gas-field/ (27.11.2019).
KAKIŞIM, Cemal, (2017), “Türkiye’nin Enerji Politikaları Açısından Türk Akımına Yönelik Bir Değerlendirme”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5, (50): 517-527.
KHALOVA, Gul’nar Osmanova, Sopilko, Natalya Yuryevna ve IIIeritsky, Nikita, (2019), “Republic of turkey Gas Complex Development: Problems and Prospects”, International Journal of Energy Economics and Policy, 9, (1): 237-243.
PACHECO, Ksenia Krauer, (2011), “Turkey as a Transit Country and Energy Hub: The Link to Its Foreign Policy Aims”, Working Papers of the Research Centre for East European Studies, University of Bremen, 18: 1-66.
ÖZDEMİR, Volkan, (2015), “Türk Dış Enerji Politikası (Tanap Örneği): Koridor Olamazsın Demedik Merkez Olamazsın Dedik!”, Enerji Piyasaları ve Politikaları Enstitüsü, http://www.eppen.org/index.php?sayfa=Yorumlar&link=&makale=183 (27.11.2019).
ÖZEN, Erdinç, (2018), “Türkiye’nin Enerji Görünümü 2018”, Türkiye Makine Mühendisleri Odası, Oda Raporu No: MMO/691: 179-208. (Ankara).
Petform, (2013), “Türkiye Doğal Gaz Ticaret Üssünün / Borsasının Geliştirilmesi”, (Ankara).
Petform, (2018), “Türkiye Doğal Gaz Piyasası”, https://www.petform.org.tr/dogal-gazpiyasasi/turkiye-dogal-gaz-piyasasi/ (27.11.2019).
PETROTÜRK, (2018), “Gazda Maliyet Bazlı Fiyatlamaya Geçişte İlk Adım”, http://petroturk.com/gaspower/gazda-maliyet-bazli-fiyatlamaya-geciste-ilk-adim (27.11.2019).
PETROTÜRK, (2019), “Gazda Maliyet Bazlı Fiyatlamaya Geçiş Umudu”, http://petroturk.com/dogalgaz/gazda-maliyet-bazli-fiyatlamaya-gecis-umudu (27.11.2019).
ROBERTS, John M., (2018), “Turkey And The Kurdistan Region of Iraq: Strained Energy Relations”, Turkish Policy Quarterly, 17, 3: 99-109.
RZAYEVA, Gülmira, (2018), “Gas Supply Changes in Turkey, The Oxford Institute for Energy Studies”, Energy Insight: 24, (London).
SEVCE, Peter, (2008), “The Importance of Gas Trading Hubs for Slovakia”, Despite Borders, 5, (1) 499-510.
STEVENS, Paul, (2009), Transit Troubles Pipelines as a Source of Conflict, A Chatham House Report, London, https://www.chathamhouse.org/publications/papers/view/108992 (27.11.2019).
SİX, Sammy ve Corbeau, Anne Sophie, (2017), “Third-Party Access to Regasification Terminals: Adapting to the LNG Markets' Reconfiguration”, King Abdullah Petroleum Studies and Research Center, Riyadh.
Sputniknews, (2018), İnfo Grafik, https://sptnkne.ws/kcvT (27.11.2019).
TANAP, (2018a), “TANAP nedir?”, http://www.tanap.com/tanap-projesi/tanap-nedir/ (27.11.2019).
TANAP, (2018b), “Asrın Projesinde Dev Ortak”, https://www.tanap.com/medya/basinbultenleri/asrin-projesinde-dev-ortaklik/ (27.11.2019).
TAP, (2013), “TAP Continues to Receive Strong Political Support in South Eastern Europe”, https://www.tap-ag.com/news-and-events/2013/06/13/tap-continues-to-receive-strongpolitical-support-in-south-eastern-europe (27.11.2019).
T.C. Cumhurbaşkanlığı, (2019), On Birinci Kalkınma Raporu, 2019-2023, Ankara.
TELLİ, Azime (2016), “Türkiye’nin Enerji Koridoru Olmasının Mihenk Taşları Olarak Türk Akımı ve TANAP Karşılaştırması”, Enerji Piyasaları ve Politikaları Enstitüsü, http://www.eppen.org/en/resim/haber_resim/EPPEN20.Azime-Telli.pdf (27.11.2019).
Turang Transit, (2018), “Project Overview”, http://en.turangtransit.com.tr/project-overview (27.11.2019). Turk Stream, (2020), “Launch Ceremony for the TurkStream Pipeline Held in Istanbul”, https://turkstream.info/press/news/2020/211/ (20.06.2020).
TMMOB, (2018), “Elektrik ve Doğal Gaz Fiyatlarına Yapılan Son Zamların Analizi”, Enerji Çalışma Grubu, Ankara.
TSOLOVA, Tsvetelia ve Soldatkin, Vladimir, (2019), “Russia Says Bulgaria to Complete Pipeline Stretch of TurkStream by 2020”, Reuters, https://www.reuters.com/article/usbulgaria-gas-turkstream/russia-says-bulgaria-to-complete-pipeline-stretch-ofturkstream-by-2020-idUSKBN1X01F8 (27.11.2019)
Türkiye Petrolleri, (2020), 2019 Yılı Ham Petrol ve Doğal Gaz Sektör Raporu, Ankara. WİNROW, Gareth, (2011), “Turkey: An Emerging Energy Transit State and Possible Energy Hub”, The International Spectator, 46, (3): 79-91.