İŞÇİLERİN GÖZÜNDEN BİR DİRENİŞ HİKÂYESİ: 2015 METAL DİRENİŞİ

2015 Nisan, Mayıs kısmen Haziran aylarında metal/otomotiv sektöründe büyük bir işçi eylemi yaşanmıştır. Eylem Bursa Oyak Renault Fabrikası'nda başlamış önce Tofaş ve yan sanayiye, daha sonra Kocaeli, Sakarya, Ankara, Eskişehir gibi illerdeki otomotiv, traktör fabrikalarına ve beyaz eşya sanayine yayılmıştır. Metal eyleminin ardından cam, gıda, petrol/plastik gibi bazı sektörlerde işçi eylemleri gündeme gelmiştir. Eyleme katılan işçi sayısı tam olarak belirlenememekle birlikte 15.000'nin üzerinde işçinin eyleme katıldığı farklı kaynaklarda belirtilmektedir. Eylem basında ve işçiler arasında "Metal Direnişi" olarak adlandırılmış, bu nedenle çalışmada "eylem" kelimesi ile "direniş" kelimesi aynı anlama gelmek üzere birlikte kullanılmıştır. Direniş; nedenleri, uygulanışı ve sonuçları bakımından diğer işçi eylemlerinden farklılık göstermiştir. Direniş; işçileri, sendikaları ve işverenleri olduğu kadar Türk Endüstri ilişkileri sistemini de derinden etkilemiştir. Bu çalışma direnişin öznesi olan işçiler üzerinden metal direnişini incelemeyi amaçlamakta, direnişe katılan işçilerin gözü ile direnişi ele almaktadır. Çalışmada önce metal/otomotiv sektöründeki endüstri ilişkileri ile genel olarak direnişin nedenleri, süreç ve sonuçları üzerinde kısaca durulmakta, daha sonra Bursa'da direnişe katılan 14 işçi ile yapılan derinlemesine görüşme yöntemi ile elde edilen bulgulara yer verilmektedir.

A RESISTANCE STORY IN WORKERS' EYES: 2015 METAL RESISTANCE

It was a major worker protests in the metal/automotive sector in April, May and partly June, 2015. Protests had begun in the Oyak Renault factory in Bursa just after that it firstly spread to Tofaş and sub-industry. Then automotive, tractor factories and white goods industry in Kocaeli, Sakarya, Ankara and Eskişehir affected from this movement. It was reported by different sources that over 15,000 of workers attended the protests but the number of workers who attended the protests not known exactly. These protests called "Metal Resistance" in the press and between workers that so in this study expression of "resistance" and "protest" are used with the same meaning. Metal Resistance was different from other worker protests in terms of causes, implementation methods and results. Metal Resistance has deeply affected the Turkish industrial relations system as well as workers, trade unions and employers. This study aims to examine the Metal Resistance with regards to workers who have been the subject of this resistance. It tackles the resistance from the point of workers' view who attended it. This study is briefly focused on the industrial relation in the metal/automotive sector in general. Additionally the causes, process and results of resistance is examined in the study. Accordingly, it is given to the findings obtained through in-depth interviews with 14 workers who attended the protests in Bursa.

PDF

___

Başbakanlık (2016), Başbakanlık Yatırım Destek ve Türkiye Tanıtım Ajansı, Invest in Turkey, Otomotiv, http://www.invest.gov.tr/tr-tr/sectors/ Pages/Automotive.aspx, Erişim Tarihi 15.5.2016.
BirGün (2015), http://www.birgun.net/haber-detay/98-direnisine-katilan-eski- renault-iscisi-anlatiyor-bu-defa-farkli-81309.html, Erişim tarihi 15.5. 2016.
BirleşikMetal (2016), http://www.birlesikmetal.org/tarih.htm, Erişim tarihi: 15.5.2016.
Bloomberght (2015), http://www.bloomberght.com.haberler/haber/1783237- bursadaki-otomotiv-grevi, Erişim tarihi 15.5.2016. Businessht (2015),
Businessht (2015), http://www.businessht.com.tr/otomotiv/haber/1080593- otomotivde-grev-dalgasi, Erişim tarihi 15.5.2016.
BYDO (2016), Bursa Yatırım Destek Ofisi, Bursainvest,, Otomotiv, http:// www.bursainvest. gov.tr/baslica_sektorler, Erişim tarihi 15.5. 2016 .
Centel, T.(2015). "İşçiler Maalesef Başka Çevrelerce Yanıltılmaktadır", İşveren, Yıl 52, Sayı 887, Ağustos.
Çelik, A. (2015a), "Metal İşçilerinin 2015 Direniş ve Grev Dalgası Üstüne Bir Değerlendirme" Cilt IV, Sayı 10, Ekim, s.21-37, Türkiye Politika ve Araştırma Merkezi (Research Turkey), Londra: Research Turkey (http://researchturkey.org/?p=9830&lang=tr).
Çelik, A (2015b). "Metal Fırtına Sarsıyor?", http://www.birgun.net/haber- detay/metal-firtina-sarsiyor-81359.html, Erişim tarihi 15.5.2016.
Çelik, M.L. (ts.) "Toplu İş Sözleşmesinin Süresi Sona Ermeden Taraflar Değişiklik Yapabilir mi?" http://www.turkhukuksitesi.com/ makale_1073.htm, Erişim tarihi 15.5.2016.
Çelik, N., Caniklioğşu, N ve Canbolat,T. (2015). İş Hukuku Dersleri, Yenilenmiş 28. Baskı, Beta, İstanbul. Çelikİş (2016),
Çelikİş (2016), http://www.celik-is.org/index.php/sendikamiz/tarihcemiz, Erişim tarihi 15.5.2016.
DeğişenKocaeli (2016), http://www.degisenkocaeli.com/metal-iscileri-sendika- kurdu-ismi-tomis-oldu-15179h.htm, Erişim tarihi 15.5.2016.
DİSK (2015), http://ww.disk.org.tr/2015/01/diskbırlesik-metal-is-29-ocakta- greve gidiyor/ , Erişim tarihi 15.5.2016. DİSK(2015).
Engin, M.(2015). "Sendikal Hak ve Özgürlüklere İlişkin AİHS Hükümleri, AİHM Kararları ve Türk Hukuku", İş Hukukunda Güncel Konular 5, (ed: Güzel, A, Uçkan, Çatalkaya, D. Ve Heper, H,), Seçkin Hukuk.
Ekmekçi, Ö. (2015). "Toplu Sözleşme Yürürlükte İken İş bırakma Yasal mıdır?", İşveren, Yıl 52, Sayı 887, Ağustos.
Evrensel (2016), Metal Eki, 16.Ocak 2016.
Faaliyetraporları (2016), http://www.faaliyetraporlari.com/turkiyenin-en-buyuk- 50-sirketi/ Erişim tarihi 15.5.2016.
Güler, C. " Metal İşçilerinin direnişi Türkiye Sendikal anlayışında Bir Kırılma Yaratacak mı?" http://t24.com.tr/yazarlar/ceyhun-guler/metal-iscileri nin-direnisi-turkiye-sendikal-anlayisinda-bir-kirilma-yaratacak- mi,11934, Erişim tarihi 15.5.2016.
Haberler (2016), http://www.haberler.com/erdemir-de-alinan-indirim-kararisonrasi-isciler-haberi/, erişim tarihi 15.5.2016.
HaberTürk(2016), http://www.haberturk.com/ekonomi/ekonomi/haber/ 1084469-metal-iscilerinin-eyleminin-yasalligi-tartisma-konusu, Erişim tarihi 15.5.2016.
Hürriyet (2015), http://www.hurriyet.com.tr/bursada-iki-otomotiv-sirketindeeylem-29016963, Erişim tarihi 15.5.2016.
Industriall (2016), http://www.industriall-union.org/sites/default/files/ uploads/documents/GFAs/Renault/GFA2013/renault_gfa_-_turkish.pdf, Erişim tarihi 15.5.2016.
Kalıp Store, Kalıp ve Kalıp Teknolojileri Dergisi (2016). Otomotiv Sektörü Raporu 2015 - 2016, http://www.kalipstore.com/-1-8609-otomotivsektoru-raporu-2015--2016.html,Erişim tarihi 15.5.2016.
MESS (2015a), İşveren Dergisi, Yıl 52, Sayı 887, Ağustos, İstanbul
MESS (2015b), Bizbize Gazetesi, Yıl 16, Sayı 150, 2, İstanbul.
MESS (2016),http://www.mess.org.tr/tr/kurumsal, Erişim tarihi 15.5.2016.
Metalurji (2016), http://www.metalurji.org.tr/dergi/dergi174/d174_2024.pdf, Erişim tarihi 15.5.2016.
Milliyet (2015), http://www.milliyet.com.tr/otomotivgrevindeiscilerintavri/ ekonomi/detay/2061284/default.htm, Erişim tarihi 15.5.2016.
Özveri, M. (2016). "Yasaklarla Şekillenmiş Endüstri İlişkileri sistemi ve 2015 Metal İşçileri Direnişi", Çalışma ve Toplum, Sayı 49, 2. s. 700-724.
Öztürk, Ö.(2012), "Türkiye'de Sendikal Mücadele, Sermaye Birikimi, MESS ve Koç Holding", Praksis, s.337-361.
SendikaOrg (2015a), http://sendika10.org/2015/05/metal-iscisinin-direnis-oyku su/, Erişim tarihi 15.5.2016.
SendikaOrg (2015b), http://sendika10.org/2015/06/metal-direnisi-suruyor-akpyandasi-celik-is-tofasi-orgutlemeye-calisiyor/,Erişim tarihi 15.5.2016.
Sur, M. (2015). İş Hukuku, Toplu İlişkiler, 5.Baskı, Ankara.
TİSK (2016), http://www.tisk.org.tr, Erişim tarihi 15.5.2016.
Tuncay, A.C (1987). "Karşılaştırmalı Hukukta ve Türkiye'de Grup Toplu İş Sözleşmeleri", Çimento İşveren Dergisi, Cilt 1, Sayı 1, s.7-17.
Tuncay, A.C ve Savaş, F. B.(2013). Toplu iş Hukuku, Beta, 3.Baskı.
Türk Metal (2015a), Türk Metal Sendikası Dergisi, Sayı 190, Mayıs, Ankara.
Türk Metal (2015b), Türk Metal Sendikası Dergisi, Sayı 193, Ağustos, Ankara.
Türk Metal (2015c), Türk Metal Sendikası Dergisi, Sayı 194, Eylül, Ankara.
Türk Metal (2016), http://www.turkmetal.org.tr/hakkimizda, Erişim tarihi 15.5.2016.
Türkiye Sendikacılık Ansiklopedisi (1998). Kültür Bakanlığı ve Tarih Vakfı, Cilt 3, İstanbul.
Türkiye Sendikacılık Ansiklopedisi (1996). Kültür Bakanlığı ve Tarih Vakfı, Cilt 2, İstanbul.
T24 (2015), http://t24.com.tr/haber/otomotivdeki-grev-iyi-okunmali,297052, Erişim tarihi 15.5.2016.
Unglobalcompact (2016), https://www.unglobalcompact.org/what-is-gc/ participants/search?utf8=%E2%9C%93&search%5Bkeywords%5D=re nault&button=&search%5Bcountries%5D%5B%5D=61&search%5Bco untries%5D%5B%5D=202&search%5Bper_page%5D=10&search%5B sort_field%5D=&search%5Bsort_direction%5D=asc, Erişim tarihi 15.5.2016.
11NOT (2016), http://11not.com/bursadaki-isci-eylemleri-renault-eylemleritarihi/, Erişim tarihi 15.5.2016.