ANADOLU'DA SENDİKACILIK: ERZURUM ÖRNEĞİ (1947-1980)

Türkiye'de sendikacılık, 1946 yılında Cemiyetler Kanunu'nda yapılan değişiklik ve 1947'de çıkarılan 5018 sayılı Sendikalar Kanunu'yla yasallık kazanmıştır. Sendikalar, öncelikle işçi kesiminin yoğun olduğu İstanbul, İzmir, Zonguldak gibi şehirlerde kurulmaya başlamış; daha sonraki yıllarda işçi sayısındaki artışlara paralel olarak Anadolu'nun diğer şehirlerine de yayılmıştır. Erzurum'da kamuya ait şeker ve çimento fabrikası gibi işletmelerin açılması, keza yatırımcı bakanlıkların il düzeyinde Karayolları, Demiryolları, DSİ, YSE gibi müdürlüklerinin kurulmasıyla işçi sayısı giderek artmış; bu bağlamda ilk işçi örgütlenmeleri 1953'te başlamış; 1960'lı yılların başlarından itibaren de sendika sayısında bariz artışlar yaşanmıştır. Makale'de, Erzurum'da sendikacılığın kapsadığı süreç 1947-1980 arası olarak alınmış; genel merkezi bu şehirde olmak üzere yerel sendikalar ve ulusal sendikaların şubeleri, yine söz konusu sendikaların faaliyetleri hakkında bilgi verilmiştir.

TRADE UNIONISM IN ANATOLIA: THE CASE OF ERZURUM (1947-1980)

In Turkey, trade unionism gained a legal foundation with the amendment made in the Law on Associations in 1946 and with the enactment of Trade Union Act (Law No: 5018) in 1947. Unions were initially established in cities like Istanbul, İzmir, Zonguldak where workers were densely populated and in the following years, trade unionism spread to other Anatolian cities in parallel with the increase of the workers' numbers. In Erzurum, number of the workers increased continuously after the establishment of public enterprises like sugar refinery and cement plant and provincial directorates of investor ministries like Directorate of Highways, State Railways, Directorate of Hydraulic Works, Directorate of Roads, Water and Electricity; in this context initial organizing efforts were started in 1953 and number of the trade unions increased gradually after the beginning of 1960's. In this article, trade unionism process observed in Erzurum between the years 1947 and 1980 is examined and information is given about local trade unions that had headquarters in this city, regional branches of national trade unions and activities of these trade unions.

PDF

___

Albayrak Gazetesi
Demiryol-İş (1992). Demiryol-İş Tarihi, Ankara.
Demiryol-İş Erzurum Şubesi'nin 22.04.2016 Tarihli Yazısı.
Demokrat Doğu Gazetesi
Dereli, T. (1975). Aydınlar, Sendika Hareketi ve Endüstri İlişkileri Sistemi, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi yayını, İstanbul.
Doğu Ekspres Gazetesi
Fındıkoğlu, Z. F. (1971). Erzurum'da Sendikacılık, Harsi ve İçtimai Araştırmalar Derneği, Erzurum.
Harb-İş Erzurum Şubesi'nin 7.03. 2016 Tarihli Yazısı
Koç, Y. (1999). Türk-İş Tarihinden Portreler, Eski Sendikacılardan Anılar, Gözlemler, Türk-İş Yayını, 2. Baskı, Ankara.
Kutal, M. (1959). Le Syndicalisme Devant la Légistlation Turque et le Mouvement Syindical en Turquie, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Grenoble.
Mahiroğulları, A. (2001). "Anadolu'da Sendikacılık: Sivas Örneği", Dokuz Eylül Üniversitesi İİBF Dergisi, C. 16. S.I, İzmir.
Sülker, K. (1966). Dünyada ve Bizde Sendikacılık, Varlık Yayınları, İstanbul.
Şeker-İş, 25. Yıl Yıl Belgeseli (1988), Ankara.
Şeker-İş, Kırık Bir Masadan Yıkılmaz Kaleye (2013), Ankara.
TES-İş Erzurum Şubesi'nin 8.03. 2016 Tarihli Yazısı.
Türkiye Sendikacılık Ansiklopedisi (1996). C.I, Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul.
Türkiye Sendikacılık Ansiklopedisi (1998). C.III, Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul.
TÜRK-İŞ (2002). Belgelerle Türk-İş Tarihi, Ankara.
YOL-İŞ (1999). YOL-İŞ Teşkilat Albümü, Ankara.
Yurt Ansiklopedisi (1979). Erzurum Maddesi, İstanbul.