Yasemin ŞENEL, Fikri BAŞOĞLU

Gıda işletmelerinde kullanılan bazı dezenfektanların mikroorganizmalar üzerine etkileri

Bu çalışmada gıda sanayii açısından büyük önem taşıyan ve son yıllarda kullanımı gittikçe artan dezenfektanların, dezenfektan konsantrasyonuna ve uygulama süresine bağlı olarak mikroorganizmalar üzerine etkilerinin saptanması amaçlanmıştır. Materyal olarak, kimyasal bileşimleri farklı üç dezenfektan ve kontrol grubu olarak da fenol kullanılmıştır. Kullanılan dezenfektanlar klor bazlı, kuarterner amonyum (QAC) bazlı ve alkol bazlıdır. Kullanılan mikroorganizmalar ise Escherichia coli, Pseudomonas aeroginosa, Staphylococcus aureus, Enterococcus faecalis, Enterobacter aerogenes ve Bacillus cereus 'tur. Araştırma sonucunda dezenfektan etkisinin konsantrasyona ve zamana bağlı olarak değiştiği saptanmıştır. Dezenfektanlara en duyarlı mikroorganizmaların Staphylococcus aureus ve Enterococcus faecalis olduğu gözlenirken en dayanıklı mikroorganizma Bacillus cereus olarak saptanmıştır. Bu çalışmanın sonucunda direkt olarak kullanılan alkol bazlı dezenfektanın kullanılan mikroorganizmaların hepsine karşı çok etkili olduğu saptanmıştır. Klor ve QAC bazlı dezenfektanlar %0.5,%1, %1.5 ve %2 konsantrasyonlannda kullamlmıştır. Klor bazlı dezenfektem Pseudomonas aeroginosa, Staphylococcus aureus, Enterococcııs faecalis ve Enterobacter aerogenes üzerine etkili olurken, QAC bazlı dezenfektan da Escherichia cali, ve Bacillus cereııs üzerine etkili olmuştur.

Anahtar Kelimeler:

gıda sanayi, mikrobiyolojik kalite, gıda mikrobiyolojisi, gıda hijyeni, dezenfektan

The effect of some disinfectants used in food industry on microorganisms

In this study disinfectants which are important for food industry and have ben used widespreadly in recent years was searched to determine the effect of the disinfectants on microorganisims with reference to disinfectant concentration and application period. As material, chemically different three disinfectants and phenol, as control, were used. These disinfectants consisted of chloride, quarterner ammonium compounds and alcohol. The used microorganisms were Escherichia coli, Pseudomonas aeroginosa, Staphylacoccııs aureus, Enterococcııs faecalis, Enterobacter aerogenes and Bacillus cereus. It was determined that the effect of disinfectants varied accordance to concentration and application time. The most sensitive microorganisms were Staphylococcus aureus and Enterococcııs faecalis, while Bacillus cereus was found to be durable. As a result of this study, the disinfectant used directly consisting alcohol is effective to all of the microorganisms used. Chlorine based and QAC based disinfectants were applied at 0.5%, 1%, 1.5% and 2% concentrations, chlorine based disinfectants were effective to Pseudomonas aeroginosa, Staphylococcus aureus, Enterococcııs faecalis and Enterobacter aerogenes, while QAC based disinfectants were effective on Escherichia coli, ve Bacillus cereus.

Keywords:

food industry, microbiological quality, food microbiology, food hygiene, disinfectants,

PDF

___

ANONİM. 1988. Bacteria Associated With in Foodborne Diseases. Food Technology. A Scientific Status Summary by the Institute of Food Technologist Expert Panel on Food Safety, p.181. ANONİM. 1980. Official Methods of the Analysis of the Association of Official Analytical Chemists, 15th edition. AOAC, Virginia, 1018 p. ANONİM. 1997. Dezenfeksiyon. Türk Gıda Kodeksi. T.C. Resmi Gazete Başbakanlık Mevzuatı Geliştirme ve Yayın Genel Müdürlüğü, Sayı 2378. GÜRGÜN, V., A.K. HALKMAN. 1990. Mikrobiyolojide Sayım Yöntemleri. Gıda Teknolojisi Derneği Yayın No:7. Basım&Grafik, Ankara. 146 s. İNAL, T. 1990. Süt ve Süt Ürünlerinin Hijyen ve Teknolojisi. Final Ofset, İstanbul. 1108 s. JANOWSKA, J., H.KRZWICKA, E. ZARZYCKA. 1994. The Effect of the Temprature on The Bactericidal Activity of Certain Disinfectants. Roczniki Panstwowego Zakladu Higiency, Poland. 45(3). P.237- 240. KAŞGAR, H.Ş., A. ÇOTUK. 1999. Bakteriler Üzerine Değişik Dezenfektanların Etkisinin Zamana Bağlı Olarak İncelenmesi. Biyoteknoloji (KÜKEM) Dergisi, XI. KÜKEM- Biyoteknoloji Kongresi Özel Sayısı. 23(2) s.85-90. KEY, W., J.D. DENOON, S. BOYLES. 1997. Enterococcus faecalis genome sequenced. Disease Weekly Plus. 22p. KILIÇ, O., M. ETEL. 1987. Alkollü İçkiler Teknolojisi Uygulama Kılavuzu. Uludağ Üniv. Ziraat Fak. Ders Notları No:27, Bursa, 28-29s. KILIÇ, O., Ö.U. ÇOPUR, Ş. GÖRTAY. 1991. Meyve ve Sebze İşleme Teknolojisi Uygulama Kılavuzu. Uludağ Üniv. Ziraat Fak. Ders Notları: 7, Bursa, 131-132s. KLOOS, W.E., K.H. SCHLEIFER. 1986.Genus IV. Staphylococcus. Bergey’s Manuel of Systematic Bacteriology. Vol 2. Edit. Sneath, P.H.A., Mair., E.M. Sharpe., J.G. Holt. Williams& Wilkins, Baltimore USA. P.1013- 1019. MANDELL, G.L., R.G. DOUGLAS, J.E. BENNET. 1990. Principles and Practice of Infectious Diseases, 3th edition. Churchill Livingstone Inc. 2340p. MARLEY, E.F.,N.K. SAİNİ. 1995. Fatal Bacillus cereus Meningoencephalitis in on Adult with Acute Myelogenous Leukemia. Southern Medical Journal. Vol. 88(9). 969p. METİN, M., F. ÖZTÜRK. 1995. Süt İşletmelerinde Sanitasyon. Ege Üniv. Meslek Yüksek Okulu Yayınları No:17, İzmir. 410 s. TEMİZ, A. 1988. Gıda Sanayiinde Temizlik ve Dezenfeksiyon. Gıda Sanayii. Cilt 2. Sayı 5, s.39-45. TOPAL, Ş.R. 1996. Gıda Güvenliği ve Kalite Yönetim Sistemleri. TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi Gıda ve Soğutma Teknolojileri Bölümü, 225 s. TUNAİL, N. 1999. Mikrobiyel Enfeksiyonlar ve İntoksikasyonlar. “Alınmıştır Gıda Mikrobiyolojisi ve Uygulamaları”, Armoni Matbaacılık Ankara. 296 s. TÜMBAY, E. 1981. Pseudomonas aeroginosa’nın Tıbbi ve Ekolojik Önemi. 2. Ulusal KÜKEM Kongresi. İstanbul Üniv. Tıp Fak. 6. Kurultayı, s.98-103. ÜNLÜTÜRK, A., F. TURANTAŞ. 1998. Gıda Mikrobiyolojisi. Mengi Tan Basımevi, İzmir. 605 s. YILDIRIM, Y., B. DIĞDIĞOĞLU. 1975. Ülkemizde İmal Edilen Dezenfeksiyon Maddesi Zefiran’ın Gıda İş Yerlerinde Kullanılabilme Olanakları Üzerine Araştırmalar. İstanbul Üniv. Veteriner Fak. Dergisi. 1(1). Ayrıbasım, İstanbul, s.53-66.