İKTİSADİ İŞLETMELERİ ARACILIĞIYLA KOOPERATİFLERİN VERGİLENDİRİLMESİ UYGULAMASININ İNCELENMESİ

Kooperatiflerin kurumlar vergisi kapsamında vergilendirilme kuralları, 2018 yılından itibaren geçerli olmak üzere yeniden belirlenmiştir. Yeni düzenleme ile ortak dışı işlemler tanımlanmış ve ortak dışı işlem yaparak gelir gider farkı elde eden kooperatiflerin kurumlar vergisi muafiyetlerini kaybetmeden, iktisadi işletme üzerinden vergilendirilmesi yöntemi geliştirilmiştir. Ayrıca, risturn istisnası, eski uygulamadan farklı olarak tüketim kooperatifleri ile sınırlandırılmıştır. Çalışmada, ortak dışı işlemlerden doğan gelir gider farkının iktisadi işletme üzerinden vergilendirilmesi yöntemi ile risturn istisnasının üretim ve kredi kooperatifleri açısından kaldırılmasının, kooperatif ve ortak düzeyinde yapılan vergilendirmeye etkisi incelenmiştir. Bazı yönleriyle yeni yaklaşım, kooperatiflerin yaşadığı vergilendirme sorunlarına çözüm getirmiştir. Ayrıca, yeni yaklaşımın, risturn istinasını ve bu istisnanın kurallarını, üretim ve kredi kooperatifleri açısından uygulamadan kaldırması nedeniyle vergilendirme sorunları yaratabileceği, geçmiş uygulamadan daha farklı düzeyde vergi dışılığına neden olabileceği ve kooperatif gelir gider farkları üzerinden “en az bir kez” vergi alınmasını engelleyebileceği saptanmıştır.

REVIEW OF TAXATION OF COOPERATIVES THROUGH THEIR COMMERCIAL ENTERPRISES

Rules of the taxation of cooperatives within the scope of corporate tax have been redefined to be effective as of 2018. With the new regulation, “business done with non-patron” was defined and method of taxing the cooperatives through their commercial enterprises has been developed. In addition, the patronage dividends exception has been restricted to retail society, unlike the previous practice. In this study, the effects of to exclude producer and credit cooperatives from the patronage dividends exception and taxing the cooperatives through their commercial enterprises were examined in terms of coopreatives and their patron taxation process. In some aspects, the new approach provides solutions to the taxation problems of the cooperatives. It was found that it could create problems in the taxation process due to the fact that removal the rules of patronage income exception. The new approach not only creates different amount income exception than the previous practice but also disregards the rule of “single stage taxation” of cooperative margins

PDF

___

Akyol, Muhammed (2004), “Kooperatiflerde Gelir Gider Farkının Geri Dönüşümü (Risturn)”, Mali Çözüm, S:69, s:253-258.
Arpacı, A.Ömer (2004), “Kooperatiflerde Kurumlar Vergisi Muafiyeti ve İstisnası-II ”, Yaklaşım, Y:12,S:135, s:129-134
Aydemir, İsa (2011), “Kurumlar Vergisi Kanununda Yer Alan Kooperatiflerle İlgili Muafiyete İlişkin Hükümlerin Anayasa’ya Aykırılığı Sorunu”, Yaklaşım, Y:19, S:218, s:280-283
Aydemir, İsa (2013), “Danıştay İçtihatları Işığında Kurumlar Vergisi Kanununda Kooperatiflere Tanınan Vergi Muafiyeti”, Vergi Dünyası, S:380, s:168-177
Bahtiyar, Mustafa (2004), “Kooperatiflerin Ortak Dışı İşlemlerinin Vergi Muafiyetine Etkisi”, Yaklaşım, Y:12, S:134, s:223-224
Bıyık, Recep; Kıratlı, Aydın (2006), Vergi Teşvik ve Korumaları, Yaklaşım, 3. Baskı, Ankara Dündar, Mustafa (2018), “Kooperatiflerde Kurumlar Vergisi Muafiyeti ve İktisadi İşletme Uygulaması”, http://aydinsmmmo.org.tr/new/web_panel/ckfinder/files/files/Duyuru/ kooperatif_iktisadi%20isletme_gorus_08012018.pdf (15.10.2018)
Doğrusöz, Bumin (2006), “Kooperatiflerin Kurumlar Vergisi Muafiyetinde Üst Birlik Şartı Aranmaz”, Yaklaşım, S:167, s:50-52.
Ekesan, Nur (2013), “Kooperatif Arsasının Satışı ve Arsa Değerinin Ortaklara Dağıtılmasında Vergilendirme”, Yaklaşım, Y:21, S:247, s:97-100
Englebrecht, T.D.;Cantrell, B.L. (1982), “A Review and Analysis of the Tax Effects of Distributions Affecting Cooperatives And Their Patrons”, Taxes- The Tax Magazine, S:60, s:558- 566.
Erkilet, Şaban (1982), Kooperatiflerin Vergilendirilmesi ve Vergi Sorunları. Türk Kooperatifçilik Kurumu Yayınları, Ankara.
Gençyürek, Levent (2006), “Kat Karşılığı İnşaat Yapan Konut Kooperatiflerinin Vergilendirilmesinde Yaşanan Sıkıntı”, Yaklaşım, Y:14, S:157, s:46-49
Gür, M. Fatih (2013), “Kooperatif Artıklarının Üyelere Dağıtılmasının Vergisel Yükümlülüğü”, Yaklaşım, Y:21, S:246, s:56-60
İnce, Eyüp (2018), “Kooperatiflerde Ortak Dışı İşlemler ve Yeni Kurumlar Vergisi Mükellefi: Kooperatiflere Bağlı İktisadi İşletmeler”, Vergi Sorunları, S:353, s:59-65
Kalkınoğlu, Mehmet (2004),” Kooperatiflerin Vergisel Kimliği”, Yaklaşım, Y:12, S:141, s:67-72
Karadeniz, Salim (1987), “Kooperatiflerde Risturnlar ve Risturn İstisnası Uygulaması (I)”,Vergi Dünyası, S:68, s:34-44.
Karadeniz, Salim (2007), “Kooperatiflerde Risturn İstisnası”, Yaklaşım, Y:15, S:178, s:84-87
Karyağdı, Nazmi (1996), “Kooperatiflerin Dağıttıkları Risturnlar ve Kar Paylarının Elde Edenler Yönünden Vergilendirilmesi”, Vergi Dünyası, S:176, s:121-135.
Karyağdı, Nazmi; Karyağdı, Müjgan (2001), Kooperatiflerin Vergilendirilmesi, Türmob Yayınları, 167, Ankara
Kaya, Ufuk (2016), “Türkiye’de Kooperatif Gelir Gider Farklarının Vergilendirilmesi”, Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi, C:51, S:1, s:44-63.
Kayrak, Metin (2000), “Kooperatiflerde Gelir-Gider Farkının Dağıtımı ve Vergilendirilmesi”, Yaklaşım, Y:8, S:87, s:87-93
Kelecioğlu, M. Aykut (2006), “Yeni Kurumlar Vergisi Kanun Tasarısına Göre Kooperatiflerde Örtülü Kazanç Dağıtımı Uygulaması, Yaklaşım, Y:14, S:160, s:68-72
Keskin, K.Serkan (2018), “7061 sayılı Kanunla Kooperatiflerin Kurumlar Vergisi Muafiyetine İlişkin ‘ortak Dışı İşlemler’ Yönünden Yapılan Değişiklikler”, Vergi Raporu, s:224, s:9-23
Keyvanoğlu, Zafer (2015), “Kooperatifler ve Kooperatif ortakları Açısından Risturn İstisnası: Açıklamalar ve Örnekler”, Vergi Dünyası, S:402, s:120-127
Kızılot, Şükrü (2000), Kurumlar Vergisi Kanunu ve Uygulaması. C.1,YaklaşımYayınları, Ankara.
Knight, Ray.A.;Knight, Lee G. (1988), “The Most Controversial Aspect In the Taxation of Cooperatives: What Is Patronage-Sourced Income”,Taxes- The Tax Magazine,S:66, s:176-184.
Koç, Selman (2006), “Kooperatiflerin Vergilendirme Rejimi: Sorunlar ve Çözüm Önerileri”, Vergi Dünyası, S:293, s:74-79
Maç, Mehmet (1996), Güncel Kurumlar Vergisi, Denet Yayınları, İstanbul
Maç, Mehmet; Jamali, Hande (2002), “Amacına Ulaşmış Yapı Kooperatiflerinin Tasfiyesi Sonucu Ortaklara Dağıtılan Artık Değerlerin Vergisel Durumu”, Yaklaşım, Y:10, S:113, s:50-57
Magill, Roswell (1958-1959), “The Exemption of Cooperatives From Income Taxation”, Tax Executive, S:11, s:297-313.
Mülayim, Z.Gökalp (1999), Kooperatifçilik. Yetkin Yayınları, Ankara.
Özbalcı, Yılmaz (2002), Kurumlar Vergisi Kanunu Yorum ve Açıklamaları. Oluş Yayıncılık, Ankara.
Pollack, Mark B. (1966), “Taxation of Co-operatives: A Tentative Explanation of A Problem in Semantics”, Wis. Law Rew.;s:930-941.
Reynolds, Clayton S. (2004-2005), “Patronage-Sourced Income: An expanding Universe”, Tax Lawyer, S:58/2, s:479-508.
Sönmez, Erdal; Ayaz, Garip (1997), “Kooperatiflerde Özellik Arzeden Ortak Dışı İşlemlerin Vergisel Boyutu”, Vergi Dünyası, S:189, s:101-111.
Şenses, Nevzat (2016), “Tasfiye Halindeki Kooperatife ait Taşınmazın Üçüncü Kişilere Satılmasının Vergisel Sonuçları”, Yaklaşım, Y:24, S:286, s:81-84
Şenyüz, Doğan (2007), Açıklamalı ve Yorumlu Kurumlar Vergisi Kanunu. Yaklaşım. Ankara.
Tan, Taner (2013), “Kooperatif Muafiyetine İlişkin Bazı Tartışmalı Konular”, Vergi Sorunları, S:303, s:131-138
United States Dept. Of Agriculture (1995), Cooperative Financing and Taxation, Cooperative Information Report 1, Section 9,
Vural, İrfan (2006), “Kooperatiflerin Üst Kuruluşlara Ortak Olmalarının Vergi Muafiyetlerine Etkisi”, Yaklaşım, Y:14, S:160, s:117-121
Yıldız, A.Murat (2006), “Kooperatiflerde Kurumlar Vergisi Muafiyetinin Kapsamı Daralıyor”, Yaklaşım, Y:14,S:158, s:166-171
Yıldız, A.Murat; Vural, İrfan (2018), 2017 Yılı Kurumlar Vergisi Beyanname Düzenleme Rehberi. ASMMO, Ankara.
Yılmaz, S.; Dorukkaya Ş.;Şükürer, S. (1985), “Kooperatiflerde Risturn İstisnası”, Vergi Dünyası, S:52,s:53-68.
Zivan, Jerome A. (1971), “Need for Reform in Taxation of Agricultural Cooperatives”, Georgia Law Review,S:5, s:529-538.