Nasreddin Hoc'yla İlgili Anlatmalarda Mitolojik Unsurlar

Şimdiye kadar Nasreddin Hoca fıkralarına çok çeşitli açılar-dan bakılmış, ancak Hoca’nın mitolojiyle ilgisinin olup olmadığı tartışıl-mamıştır. Bu çalışmada; Hocayla ilgili fıkralar ve bir efsanede yer alan mitolojiyle alakalı motifler incelenmiştir. Hoca’nın ağaçtan öteye yol ol-ması, eski ayın kırpılıp yıldız yapılması, kurbanın kemiklerinden tekrar diriltilmesi, tavukların yas tutması, oğlak burcunun teke olması, ceviz a-ğacında kabağın niçin bitmediği, devenin niçin kanatlı olmadığı ve insan-ların niçin tek yöne gitmedikleriyle ilgili fıkraları mitolojiyle alakalı fıkra-lardır. Bu fıkralar önemli kaynaklarda yer alan mitolojik delillerle açık-lanmıştır. İncelemeye tabi tutulan fıkralarından hareketle Hoca’nın belirli bir mitoloji bilgisine sahip olduğunu söyleyebiliriz. Çalışmayla, Hoca’nın bilinmeyen bir yönünü daha ortaya çıkarılmış olmaktadır.

Mythological Elements in Same Narratives About Nasreddin Hodja

Nasreddin Hodja’s jokes have been examined in many different point of views so far, but have never beeen discussed if they are related to mythology or not. In this study motifs concerning Nasreddin Hodja’s jokes and a legend which are related to mythology were studied. Nasreddin Hodja’s jokes like “There is no way beyond tree, stars which are made from old moon by cutting it, sacrificed animal which is revived from its bones, mouring chickens, capricorn which becomes billy goat, reason of why there is no squash on walnut tree, why camel has no wing and why people don’t go in the same direction” are related to mythology. These jokes have been commented by the mythological evidences found in important sources. We can say that Hodja had mythology knowledge after examining these jokes. With this study an unknown side of Hodja is discovered.

PDF

___

ARMSTRONG, Karen (2005), A Short History of Myth, Cannogate Boks, Italy.
BAYRAM, Mikâil (2001), Tarihin Işığında Nasreddin Hoca ve Ahi Evren, İs-tanbul.
ELİADE, Mircea (1999), Şamanizm, (Çev. İsmet Birkan), İmge Yay., Ankara.
ELİADE, Mircea (2003), Dinsel İnançlar ve Düşünceler Tarihi, III C., Kabalcı Yayınevi, İstanbul.
GÜZEL, Abdurrahman (1990), “Tasavvufî Halk Edebiyatı ve Hoca”, I. Milletlerarası Nasreddin Hoca Sempozyumu Bildirileri, 15-17 Mayıs 1989, Kül-tür Bakanlığı Yay., Ankara.
KALAFAT, Yaşar (1990), Doğu Anadolu’da Eski Türk İnançlarının İzleri, Türk Kültürünü Araş. Ens. Yay., Ankara.
KURGAN, Şükrü (1986), Nasreddin Hoca, Kültür ve Turizm Bak. Yay., Anka-ra.
OĞUZ, M. Öcal (1997), “Nasreddin Hoca: Bir Yaklaşım, Bir Problem”, Ulusla-rarası Nasreddin Hoca Bilgi Şöleni (Sempozyumu) Bildirileri, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Ankara.
ÖGEL, Bahaeddin (1989), Türk Mitolojisi, I. Cilt, TTK Yay., Ankara.
RADLOFF, Wilhelm- İgnaz Kunos (1998), Proben Der Volksliteratur Der Türkischer Stamme VIII, (Haz.Saim Sakaoğlu-Metin Ergun), TDK Yay., Ankara.
ROUX, Jean-Paul (1999), Altay Türklerinde Ölüm, (Çev. Aykut Kazancıgil), Kabalcı Yayınevi, İstanbul.
SAKAOĞLU, Saim (1992), Türk Fıkraları ve Nasreddin Hoca, Selçuk Üniversi-tesi Yay., Konya.
TAŞ, İsmail (2002), Türk Düşüncesinde Kozmogoni-Kozmoloji, Kömen Yayıne-vi, Konya.
YILDIRIM, Dursun (1999), Türk Edebiyatında Bektaşi Fıkraları, Akçağ Yay., Ankara.