Tarih ve Kültür Kaynağı Olarak Hasb-i Haller

Genel olarak divan edebiyatında şairin, kendi durumunu ve hâlini anlattığı şiirlere hasb-i hâl denilmekle birlikte, divan şiiri gelene-ğinde farklı biçim ve içerik özelliklerine sahip hasb-i hâl örnekleri de bu-lunmaktadır. Hasb-i hâllerin, divanlarda hasb-i hâl başlığı altında değişik nazım şekilleriyle yazılanlarının yanı sıra divanların dışında bağımsız ola-rak mesnevi nazım şekliyle yazılmış olanları da vardır. Çeşitli hasb-i hâl örneklerine bakıldığında hasb-i hâllerde şairlerin kendi durumlarından ya da toplumun durumundan şikâyet ettikleri, farklı iş ve meslek gruplarından kişilerin, tiplerin eleştirisine yer verdikleri gö-rülür. Bu yönleriyle hasb-i hâller toplumsal eleştiri, toplumda görülen ak-saklıklar, toplumun ve insanın geçirdiği değişim, çeşitli meslekler konu-sunda bilgi içermeleri, yazıldığı dönemin sosyal hayatını aydınlatmaları bakımından zengin içerikli eserlerdir. Sıralanan özellikleri dolayısıyla hasb-i hâller; hem divan şiirinin toplum hayatıyla olan yakın ilgisini gös-termekte hem de tarih ve kültür kaynağı olarak yararlanılabilecek nitelik-ler taşımaktadır.

History and Cultur Source Like "Hacb-i Hal"s

Generally, in Divan literature poet treated himself, his state and psychological condition in a poem called hasb-i hâl, in the tradition of Divan poetry; there are hasb-i hâl examples with different style and content properties. In divans under the heading of “hasb-i hâl”s, some “hasb-i hâl”s are written with different verse type, in addition to, some are written with the style of mesnevi verse, independent from di-vans.If we look to various examples of “hasb-i hâl”s, we will discover poets’ complaint about their own states or society’s condition, people crit-icisms from different occupation and job groups. With these directions “hasb-i hâl”s are rich contents work of arts, including social criticisms, social disorganizations, society’s’ and humans’ metamorphosis, including various informations, with illuminative features of social life in its written period. Indirectly with these classified features, “hasb-i hâl”s carry bene-ficial qualities both showing the close attention to social life, and like his-torical and cultural sources.

PDF

___

AKSOYAK, İ. Hakkı (1999), Gelibolulu ‘Âlî ve Divanlarının Tenkitli Metni, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Basılmamış Doktora Tezi), Ankara.
AKYÜZ, Kenan-Süheyl Beken-Sedit Yüksel-Müjgân Cunbur (1990), Fuzûli Divanı, Akçağ Yay., Ankara.
AYLAR, Selçuk (1995), “Divan Şiirinde Sosyal Hayatın İzlerine Dair Birkaç Örnek”, Dergâh, C. VI, S. 65, s. 10-11, 22, İstanbul.
Bağdatlı Rûhî (1287), Külliyât-ı Eş‘âr-ı Rûhî-i Bağdâdî, İstanbul.
BATİSLAM, Hanife Dilek (2003), Hasbıhâl-i Sâfî, Kitabevi, İstanbul.
DİLÇİN, Cem (1999), “Türk Kültür Kaynağı Olarak Divan Şiiri”, Türk Dili Dergisi, S. 571, s. 618-626, Ankara.
ÖZTOPRAK, Nihat (2000), “Divan Şiirinde Osmanlı Geleneğinin İzleri”, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, Tarih ve İslâm Araştırma Vakfı, S. 3, s. 155-168, İstanbul.
PALA, İskender (2000), “Bir Elmanın İki Yarısı: Klâsik Şiir ve Osmanlı Tarihi”, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, Tarih ve İslâm Araştırma Vakfı, S. 3, s. 141-154, İstanbul.
POLAT, Nâzım Hikmet (2005), Eski ile Yeni Arasında Mütevelli-zâde Ömer İhyâ, Niğde Üni. Yay., Niğde
SEFERCİOĞLU, Mustafa Nejat (2002), “Divan Şiirinin Gerçek Hayatla Bağlan-tısı”, Türkler Ansiklopedisi, Yeni Türkiye Yay.,C.11, s. 664-681, Ankara.
ŞENTÜRK, Ahmet Atillâ (1993/a), “Klâsik Osmanlı Edebiyatı Işığında Eski Âdetler ve Günlük Hayattan Sahneler”, Türk Dili Dergisi, S. 495, s. 175-188, Ankara.
ŞENTÜRK, Ahmet Atillâ (1993/b), “Osmanlı Şairlerinin Gözlemciliği ve Klasik Edebiyatı-mızda Realiteye Dair”, Dergâh, C. IV, S. 41, s. 8-10, İstanbul. TÜBAR-XXII-/2007-Güz/Doç. Dr. H. Dilek BATİSLAM
Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi (TDEA), (1981), C. IV, “Hasb-i hâl” mad-desi, Dergâh Yay., s. 135, İstanbul.
YILMAZ, Kâşif (1998), “Muasır İki Divan Şairinin Manzumelerine Göre XVI. Yüzyılda Sosyal Hayat”, Bir Dergisi, S. 9-10, s. 643-650, Ankara.

ISSN: 1300-7874
Başlangıç: 1995
Yayıncı: Prof. Dr. Hazım Hikmet POLAT

Arşiv