Orhon Yazıtları'nda Bol - ve Er- Fiilleri Üzerine

bol- ve er- fiillerinin varlıkların zaman ve mekânda bulunmasını, ortaya çıkmasını bildirmek bakımından gösterdikleri anlamca yakınlık dolayısıyla Orta Türkçe döneminde kimi örneklerde benzer foknsiyonla kullanıldıkları görülür. Ancak kılınışları itibariyle bol- başlama (değişkenlik, dinamiklik); er- durum (durağanlık, statiklik) bildirmekte ve bunların bu hususiyetlerini esas fiil ve yardımcı fiil işleyişleriyle Orhon Yazıtları’nda1 muhafaza ettiği görülmektedir.

On the Verbs of bol- and er- in Orkhon Runic Inscriptions

The verbs bol- and er-, which are synonymous (in the sense of indicating existing or being substances), had similar functions in some instances in Medieval Turkic. The verb bol- has a dynamic man-ner of action whereas er- has a static manner of action. Their differences however, have been preserved in the Orkhon runic inscriptions as main verbs and copulas.

PDF

___

ABİK, A. Deniz (2006), “Türkçede Vefat Kelimesi Ve Yardımcı Fiilleri”, http://sosyalbilimler.cu.edu.tr/dergi.asp?dosya=229. (27.03.2007).
ARAT, Reşit Rahmeti (1987), “Türk Dilinin Bünyesine Dair” Makaleler Cilt I, TKAE Yay., Ankara, s. 292-296.
ARAT, Reşit Rahmeti (2006), Kutadgu Bilig, Kabalcı Yay., İstanbul.
BANGUOĞLU, Tahsin (1990), Türkçenin Grameri, TDK Yay., Ankara.
BUSSMANN, Hadumod (1998), Routledge Dictionary of Language and Linguistics, Routledge, London and New York.
CLAUSON, Sir Gerard (1972), An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth- Century Turkish, Oxford.
CRYSTAL, David (1997), A Dictionary of Linguistics and Phonetics, Blackwell Publishers, Oxford.
DENY, Jean (1941), Türk Dili Grameri (Ter. Ali Ulvi Elöve), Maarif Matbaası, İstanbul.
Drevnetyürskiy Slovar’ (1969), Red. V.M. Nadelyayev, D.M. Nasilov vd., İzdatel’stvo Nauka, Leningrad.
ERCİLASUN, A.Bican (1984), Kutadgu Bilig Grameri -Fiil-, Gazi Üniversitesi Yay., Ankara.
ERGİN, Muharrem (1993), Türk Dil Bilgisi, Bayrak Yay., İstanbul.
ERGİN, Muharrem (1996), Orhun Abideleri, Boğaziçi Yay., İstanbul.
GABAİN, A. Von (1988), Eski Türkçenin Grameri (Çev. Mehmet Akalın), TDK Yay., Ankara.
GABAİN, A. Von (2007) “Türkçede Fiil Birleşmeleri” http://turkoloji.cu.edu.tr/ yenı%20turk%20dılı/ gabain_03.pdf. (27.03.2007).
GRÖNBECH, K. (2000), Türkçenin Yapısı (Çev. Mehmet Akalın), TDK Yay., Ankara.
HACIEMİNOĞLU, Necmettin (2003), Karahanlı Türkçesi Grameri, TDK Yay., Ankara.
KORKMAZ, Zeynep (2003), Türkiye Türkçesi Grameri (Şekil Bilgisi), TDK Yay., Ankara.
KORKMAZ, Zeynep (1992), Gramer Terimleri Sözlüğü, TDK Yay., Ankara.
LYONS, John (1969), Introduction to Theoretical Linguistics, Cambridge Unv. Press, Cambridge.
MATTHEWS, P.H. (1997), The Concise Oxford Dictionary of Linguistics, Oxford University Press, Oxford, New York.
ORKUN, Hüseyin Namık (1994), Eski Türk Yazıtları, TDK Yay., Ankara.
TEKİN, Talât (1995), Orhon Yazıtları, Kültigin, Bilge Kağan, Tunyukuk, Simurg Yay. İstanbul.
TEKİN, Talat (2000), Orhon Türkçesi Grameri, Ankara.
TÜBAR-XXII-/2007-Güz/Yard. Doç. Dr. Adnan R. KARABEYOĞLU
TİMURTAŞ, F. Kadri (1994), Eski Türkiye Türkçesi (XV. Yüzyıl, Gramer, Metin, Sözlük), Enderun Kitabevi, İstanbul.
TURAN, Zikri (1999), “Eski Anadolu Türkçesi’nde Ol- Cevherî Fiili” TDAY-Belleten 1996, TDK Yay., Ankara, s. 265-289.
TÜRK, Vahit (2004), “Kutadgu Bilig Örneği ile Türkçede Ana Yardımcı Fiil (er)” V. Uluslararası Türk Dili Kurultayı Bildirileri II 20-26 Eylül 2004, TDK Yay., Ankara, s. 2993-3006.
Türkçe Sözlük (2005), TDK Yay., Ankara.
VARDAR, Berke-GÜZ, N. vd (1980), Dilbilim ve Dilbilgisi Terimleri Sözlüğü, TDK Yay., Ankara.