Tanzimat Fermanı'ndan Bugüne Edebi Sürgün

ÖZ: Bu çalışmamızda Türk edebiyatı için önemli dönüm noktala-rından biri kabul edilebilecek olan 3 Kasım 1839’daki Tanzimat’ın ilâ-nından bu güne kadar sürgün kavramı ve sürgün hadisesi işlenmiştir. Sür-günün kelime manası ve o zaman kullanılan karşılıkları, insanların nasıl, ne şekilde sürgün edildiği konusu işlenmiştir. Sürgün konusu işlenirken en çok sürgünün II. Abdülhamit ile İttihat ve Terakki Partisi zamanında olduğu, Cumhuriyet’in ilânından sonra da sürgün hadisesinin devam ettiği üzerinde durulmuştur. Sürgün’ün sanat yönü üzerinde de durulmuş ve ba-zı şiir, roman, film örnekleri verilmiştir. Sürgüne gönderilen kişilerin anı-larından hareketle nasıl sürgün edildikleri, nerelere sürgün edildikleri, ne kadar kaldıkları veya ne şekilde geri dönme hakkı kazandıkları, eğer varsa kaçma teşebbüsleri, sürgün olarak gittikleri yerlerde kendilerinin veya ai-lelerinin çekmiş oldukları sıkıntılar, sürgünün onları ne gibi şeylerden mahrum bıraktığı üzerinde durulmuştur.

The Literary Baishment Since the Edict of Tanzimat to the Present Day

ABSTRACT: In this work, the term banishment or exile and the events of exile since November 3, 1839 to present day are studied. It is important to note that the date is important and regarded as a turning point in Turkish literature. The lexical meaning of banishment and some other senses were used in that times in order to define and explain how and under which conditions the people were exiled and their peculiar situations had been studied. In the study of banishent, it is pointed out that most of the cases had taken place during the period of the Abdülhamit the Second and Union and Progress Party. In the study it is also said taht the case of banishment had continued after the declaration of the Republic of Turkey. In the studies, the artistic perspective of banishment was reflected; however, some poetry and novel analysis were considered as well. Based on the memories of the exailed, their stories related to how, when where, for how long, why they had been sent to exile and how they had the chance of gaining freedom were studied in detail. In these studies the stress and the calamities that the exiled and their families were studied.

PDF

___

AKSOY, Elif-CANKARA, Murat (Güz 2002), “Çağdaş Türk Edebiyatının Toplumsal Profili”, Kanat, Bilkent Üniversitesi Türk Edebiyatı Merkezi Ha-ber Bülteni, Sayı:10, Ankara.
Ali Kemal (1985), Ömrüm (Haz: Zeki Kuneralp), İsis Matbaacılık, İstanbul. ALTAN, Ahmet (18 Haziran 2006) “İki Sürgün Bir Hayat”, Hürriyet Pazar, İstanbul.
AYDİL, Erol (Mart-Nisan 1995), “Sürgünde Yeşeren Vatan” Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, S. 95, İstanbul.
BEREKETZÂDE, İsmail Hakkı (1997), Yâd-ı Mâzî, Nehir Yay., İstanbul.
BİRİNCİ, Ali (1990), Hürriyet ve İhtilaf Fırkası, Dergâh Yay., İstanbul.
BORAK, Sadi (1982), Halikarnas Balıkçısı ve Bir Duruşmanın Öyküsü, Bilgi Yay., Ankara.
ÇERİ, Bahriye (Kasım 2000), “Orhan Okay ile Ahmet Mithat Üzerine”, Tarih ve Toplum Dergisi, S. 203, İstanbul.
DEMİR, Hivren (Agustos 1999), “Sömürgecilik Sonrası Eleştiride Edward Said ve Sürgün Edebiyatı”, İnsancıl Dergisi, S. 106, İstanbul.
DİNO, Güzin, (1991), Gel Zaman Git Zaman, Can Yay., İstanbul.
ERHAT, Azra (1980), Sevgi Yönetimi, İnkılâp ve Aka Yay., İstanbul.
İNCİ, Handan (2002), Ahmet Mithat Efendi-Menfa, Sürgün Hatıraları, Arma Yay., İstanbul.
KARAY, Refik Halit (14 Şubat 1985) “Bir Ömür Boyunca”, Tarih ve Toplum Dergisi, İstanbul.
KARAY, Refik Halit (1990), Bir Ömür Boyunca, İletişim Yay., 1. Baskı, İstan-bul.
KARAY, Refik Halit (1992) Minelbab İlelmihrab, İnkılâp Yayınevi, İstanbul.
KUTAY, Cemal (1955), Yüzellilikler Faciası, Tarih Kütüphanesi Yay., İstanbul.
KUTAY, Cemal (1985), Üç Devirde, İrfan ve Vicdanının Hasreti Millet ve Dev-letini Arayan Adam: Mehmet Şeref Aykut (1874-1939), İstanbul.
NESİN, Aziz (1997), Bir Sürgünün Anıları, Adam Yay., İstanbul.
ÖZLÜ, Demir (2001), Sürgünde On Yıl, Türkiye İş Bankası Kültür Yay., İstanbul.
Tahsin Paşa (1999), Sultan Abdülhamid ve Yıldız Hatıraları, Boğaziçi Yay., İstanbul.
Tanzimat’tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi (2001), “Namık Kemal”, 2 C, Yapı Kredi Yay., İstanbul.
TAŞ, Necati Fahri (Kasım-Aralık 1985), “Mehmet Kemal ve Malta Sürgünü”, Türk Dünyası Tarih Dergisi, S.39, İstanbul.
UÇAR, Ahmet (2001), Siyasi Sürgünler, Tez Yay., İstanbul.
YALÇIN, Hüseyin Cahit (1999), Edebiyat Anıları (Haz. Rauf Mutluay), Türkiye İş Bankası Kültür Yay., İstanbul.
YATAK, Süleyman (Mart-Nisan 1989), “Malta Sürgünlerinin Maaşları Meselesi”, Türk Dünyası Tarih Dergisi, S. 59, İstanbul.
YÜCEBAŞ, Hilmi (1969), Refi Cevat Ulunay, Hayatı-Hatıraları-Eserleri, Arkın Limited Şirketi, İstanbul.