Kamu denetçiliği(ombudsmanlık) kurumunun tanıtılması ve 6328 sayılı kamu denetçiliği kurumu kanununun bazı maddelerinin değerlendirilmesi

Bu çalışmanın konusunu öncelikle ombudsmanın tarifi, tarihçesi, nitelikleri, kurulmasını gerektiren sebepler, faydaları, Türk hukuk sistemi içerisindeki yeri ve genellikle tartışılan, cevabı aranılan hususların ortaya konulması oluşturmaktadır. İncelemenin ikinci kısmında Kurumun amacını ve görevlerini açıklamak üzere idarî eylem, işlem, tutum ve davranış, hakkaniyet, iyi idare, idarenin işleyişi kavramları üzerinde durulmuştur. Kanunda Kurumun görev alanı dışında kalan faaliyetler olarak sayılanlardan özellikle yasama yetkisinin kullanılmasına ilişkin işlemler ile yargı yetkisinin kullanılmasına ilişkin kararlar açıklanmıştır. Başdenetçi ve denetçilerin nitelikleri, seçilmeleri için aranan şartlar, görevleri, çalışma ilkeleri, bağımsızlıkları ve tarafsızlıkları, görev süreleri ve Kuruma başvuru usulüne kısmen değinilmiştir. İncelememde özellikle vurgulamak istediğim husus; bu Kuruma idarî yargı rejiminin kuvvetli olduğu bir ülkede de ihtiyaç duyulabileceğidir. Bu nedenle, Kamu Denetçiliği Kurumu; idarî yargı yerleri, Devlet Denetleme Kurulu, Kamu Görevlileri Etik Kurulu, TBMM Dilekçe Komisyonu, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu, Teftiş Kurulları gibi benzer yerlerle karşılaştırılmış, farklı fonksiyonları yerine getirdiği ortaya konmaya çalışılmıştır. Bu çalışmadaki amacım; öncelikle Kurumun öneminin herkes tarafından anlaşılmasını sağlamak, sonra da 6328 sayılı Kanunun bazı hükümleri hakkında bilgi vererek uygulamaya geçince ortaya çıkan tereddütlü durumları yabancı ombudsmanların yorumlarını da ekleyip hukukçuların önüne getirerek tartışmaya açmak ve çözüme kavuşmasını sağlamaya yardımcı olmaktır. Toplumumuz, dava açmak istemeyip de sadece şikâyette bulunmak istediğinde başvurabilecek bir mercii artık bulmuştur. İdare ise Kurumun tavsiye sini dikkate alarak fertlerin gözünde itibar kazanacaktır. İdare Kurumun; kendisi ve hizmet vermekleyükümlü olduğu vatandaşı arasında bir köprü vazifesi gördüğünü, ayrıca kendi faaliyetini tekrar düşünmesi için Kurumun bir şans olduğunu unutmamalıdır. İdare; bir uyuşmazlık sözkonusu olduğunda, yargı yoluna gitmeden Kurumun yardımıyla uyuşmazlığı çözmenin hem kendisi, hem kamu yararı, hem de başvuranbakımından daha iyi olacağı konusunda bilinçlendirilmelidir

Identification of ombudsman ınstitution and evaluating some articles of the law no. 6328

The subject of this study primarily includes description, history, qualifications and benefits of ombudsman, the reasons for its establishment, its place in Turkish law system and putting forward the issues which are generally argued on and answers sought. In the second part of the study, in order to define the purpose and duties of the Institution, the emphasis has been laid on the concepts of administrative action, act, attitude and behaviour, equity, good administration, functioning of the administration. Among the acts which are considered as the out-of-field activities of the Institution in accordance with the Law, especially the ones regarding execution of legislative power and decisions regarding execution of judicial power have been explained. The qualifications of head-ombudsman and ombudsmen, the requirements for selection, their duties, working principles, sovereignty and impartiality, terms of office and the procedure for application to the Institution have been partly mentioned. The point I especially want to emphasize in my study is that; even a country with a powerful administrative judiciary regime might be in need of this Institution. Therefore the Ombudsman Institution has been compared with similar institutions such as courts, the State Supervisory Council, the Ethical Board for Public Servants, the Petition Commission of The Turkish Grand National Assembly, the Supreme Council of Judges and Public Prosecutors, boards of inspection and its execution of different functions have been tried to be presented. My purpose in this study is to primarily clarify the Institution s importance to everyone, then give information on some provisions of the Law No.6328 and take before the jurists some uncertain situations that arise in application, by including the comments of foreign ombudsmen and try to be helpful for a settlement. Our society has finally had an authority to apply in the case of not willing to file a suit but just file a complaint. And the administration shall acquire a reputation in the eyes of the individual by taking the Institution s advise into consideration. The administration should not forget that the Institution acts as a bridge between itself and the citizen it is liable to serve for and also a chance to reconsider its own activity. The administration should be made conscious that in the case of a dispute, settlement of the dispute without judicial remedy but by the help of the Institution shall be better both for the administration itself, for the public benefit and also for the applicant .

PDF

___

I.Kitaplar Ve Makaleler
Arslan, Süleyman: İngilterede Ombudsman Müessesesi, Amme İdaresi Dergisi, C:19, S:1, Mart 1986, s.157-172.
Baybora, Dilek: Çalışma Yaşamında Yaş Ayrımcılığı ve Amerika Birleşik Devletlerinde Yaş Ayrımcılığı Düzenlemesi Üzerine, Çalışma ve Toplum, 2010/1.
Busck, Lars: The History and The Development of The Danish Ombudsman Institution, s.13-22, The Danish Ombudsman 2005, [Basım yeri ve yılı yok], 325 sayfa.
Caniklioğlu, Nurşen: bkz. GÜZEL, Ali-Ali Rıza OKUR-Nurşen
Caniklioğlu: Sosyal Güvenlik Hukuku...
Erhürman, Tufan: İnsan Kaynaklarını Koruma Mekanizması Olarak Ombudsman Kurumu, Türkiyede İnsan Hakları Konferansı, 7-9 Aralık 1998, s.339-349.
Erhürman, Tufan:Ombudsman, Amme İdaresi Dergisi, C:31, S:3, Eylül 1998, s.87-102.
Erhürman, Tufan: bkz. Odyakmaz, Zehra-Tufan Erhürman .....
Eryılmaz, Bilâl: Kamu Bürokrasisinin Denetlenmesinde Yeni Gelişmeler, Amme İdaresi Dergisi, C:26, S:4, Aralık 1993, s.81-106.
Güzel, Ali-Ali Rıza Okur-Nurşen Caniklioğlu: Sosyal Güvenlik Hukuku,İstanbul 2011.
Odyakmaz, Zehra: Çağdaş Bir Denetim Mekanizması Olarak Kamu Denetçiliği (Ombudsmanlık) Kurumunun Türkiye İçin Gerekliliği ve Diğer Benzer Kurumlarla Karşılaştırılması, s.97-110, Kamu Yönetimi, Yönetim- Siyaset Sorunlar ve Yeniden Yapılanma (Editörler: Yüksel KOÇAK ve Atıl Cem ÇİÇEK), 1. Baskı, Ankara Eylül 2011, iv+245 sayfa, SFS Grup Yayınevi.
Odyakmaz, Zehra:Kamu Denetçiliği (Ombudsmanlık) Kurumunun Türkiye İçin Gerekliliği, s.209-235, Medeniyetler İttifakı Alliance of Civilisations, Uluslararası İnsan Hakları Konferansı International Human Rights Conference, 21-23 Mayıs 2009/21-23 May 2009 Ankara, 2009 İnsan Haklarında Farkındalık Yılı Awareness Year On Human Rights, 264 pages, Ankara Temmuz 2009, T.C. Başbakanlık İnsan Hakları Başkanlığı Republic of Turkey Prime Ministry Human Rights Presidency.
Odyakmaz, Zehra: Necessity of Public Inspection (Ombudsman) Institution For Turkey [Kamu Denetçiliği (Ombudsmanlık) Kurumunun Türkiye İçin Gerekliliği], s.236-264, Medeniyetler İttifakı Alliance of Civilisations, Uluslararası İnsan Hakları Konferansı International Human Rights Conference, 21-23 Mayıs 2009/21-23 May 2009 Ankara, 2009 İnsan Haklarında Farkındalık Yılı Awareness Year On Human Rights, 264 sayfa, Ankara Temmuz 2009, T.C. Başbakanlık İnsan Hakları Başkanlığı Republic of Turkey Prime Ministry Human Rights Presidency.
Odyakmaz, Zehra: The Role of Ombudsman Institution in Consolidating Democracy and The Draft Law on Ombudsman Institution of Turkey, p.105-116, The Role of Ombudsman Institutions in Consolidating Democracy, Proceedings of The Conference of The Ombudsmen of The BSEC Member States, İstanbul 26-27 April 2006, İstanbul 2006, 148 pages, PABSEC International Secretariat.
Odyakmaz, Zehra: Ombudsmanlık-Kamu Denetçiliği Kurumu, s.67-93, Yasama Yargı Yürütme Parti İçi Demokrasi Hakem Kurulu (Ombudsmanlık), Her şey Türkiye İçin, 19 Haziran 2004 Ankara Ak Parti Parti İçi Demokrasi Hakem Kurulu İl Başkanları I. Toplantısında Verilen Konferans, [Basım yeri ve yılı yok], 110 sayfa, Parti İçi Demokrasi Hakem Kurulu Çalışmaları (2004-2005).
Odyakmaz, Zehra - Tufan Erhürman: Ombudsman Kurumunun Cumhuriyet Rejimine Katkısı, Yeni Türkiye Dergisi, Cumhuriyet Özel Sayısı V, Ekonomik İdarî, Hukukî Değerlendirme, Yıl 4, Sayı 23-24, Eylül- Aralık 1998, s.3760-3770.
Odyakmaz, Zehra: Türk Hukuk Kurultayına Sunulan İsveç Parlâmento Ombudsmanlığı ile İlgili Bildiri Üzerine Düşünceler, s.487-491, Ankara Barosu Hukuk Kurultayı 2000, 12-16 Ocak 2000 Ankara, Felsefe, Avukatlık Hukuku, Yeni Düzenlemeler, Hukuk Eğitimi, 4, Ankara 2000, VII + 641 sayfa, Grafik Tasarım, Dizgi ve Baskı.
Odyakmaz, Zehra: Ombudsmanlık Kurumu Hakkında Düşünceler, Diyarbakır Polis Okulu Dergisi, Emniyet Teşkilâtının 155. Yılı Yayını, 2000, s.18-21.
Odyakmaz, Zehra: İdareye Ombudsman Denetimi Geliyor, Tempo Dergisi, Sayı 2000/39, s.26-28.
Odyakmaz, Zehra: Ombudsmanlık Kurumu (Kamu Denetçiliği Nedir?), TED Ankara Kolejliler, S: 109, Mart 2012, s. 52-54.
Okur, Ali Rıza: bkz. Güzel, Ali-Ali Rıza Okur-Nurşen Caniklioğlu: Sosyal Güvenlik Hukuku....
Orton, Franc: The Birth of The Ombudsman, s.247-249, The Danish Ombudsman 2005, [Basım yeri ve yılı yok], 325 sayfa.
Pıckl, J.Victor (Çeviren: Turgay ERGUN): Ombudsman ve Yönetimde Reform, Amme İdaresi Dergisi, s.37-46.
Tuncay, A. Can: Geciken Yaşlılık ve Zorunlu Emeklilik Üzerine, Sosyal Güvenlik Dergisi, 2012/2.
II. Sempozyum Konuşmaları, Görüş Bildiren Raporlar
Akman, Yahya: 10-11 Aralık 2004 yılında TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu tarafından İstanbulda düzenlenen Ombudsmanlık Kurumunun Oluşturulması konulu Uluslararası Ombudsman Konferansında yapmış olduğu konuşma.
Alan, Nuri: 10-11 Aralık 2004 yılında TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu tarafından İstanbulda düzenlenen Ombudsmanlık Kurumunun Oluşturulması konulu Uluslararası Ombudsman Konferansında yapmış olduğu konuşma.
Candan, Turgut: bkz. TC Danıştay Raporu.....
Çetinkaya, Ender: 10-11 Aralık 2004 yılında TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu tarafından İstanbulda düzenlenen Ombudsmanlık Kurumunun Oluşturulması konulu Uluslararası Ombudsman Konferansında yapmış olduğu konuşma.
TC Danıştay Raporu (Hazırlayanlar: Sancar, Dalova-Zafer Kantarcıoğlu- Turgut Candan-Sinan Yörükoğlu-Mehmet Ünlüçay): Adalet Bakanlığının İlgi: 05.10.1998 tarih, B.03.0.KGM.0.00.00.01-590 sayılı yazısına cevaben T.C. Danıştay Başkanı tarafından Adalet Bakanlığı Kanunlar Genel Müdürlüğüne gönderilen Gen. Sek.407sayılı ve 28.10.1998 tarihli Yurttaş Sözcülüğü Kanun Tasarısı Taslağı Hakkında Rapor.
Hondu, Selçuk: 10-11 Aralık 2004 yılında TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu tarafından İstanbulda düzenlenen Ombudsmanlık Kurumunun Oluşturulması konulu Uluslararası Ombudsman Konferansında yapmış olduğu konuşma. Kantarcıoğlu, Zafer: bkz. TC Danıştay Raporu
Karaman, Zerrin Toprak: TBMM Avrupa Birliği Uyum Komisyonunun 2006 tarihli talebi üzerine hazırlanan Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu Tasarısı ile ilgili görüş.
Odyakmaz, Zehra: Ombudsmanlık Müessesesinin Demokrasinin Pekiştirilmesindeki Rolü ve Türkiyenin Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu Tasarısı, [Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü Parlâmenter Asamblesinde sunulan İngilizce tebliğin Türkçesidir.].
Odyakmaz, Zehra: The Draft Law On The Institution Of Ombudsman In Turkey, [Yunanistan Ombudsmanlık Kurumunda sunulan tebliğdir.].
Özden, Kemal: Türkiye İçin Ombudsman Modeli, TBMM Avrupa Birliği Uyum Komisyonunun 2006 tarihli talebi üzerine hazırlanan Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu Tasarısı ile ilgili görüş.
Sancar, Dalova: bkz. TC Danıştay raporu Tan, Turgut: 10-11 Aralık 2004 yılında TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu tarafından İstanbulda düzenlenenOmbudsmanlık Kurumunun Oluşturulması konulu Uluslararası Ombudsman Konferansında yapmış olduğu konuşma.
Tarhan, R. Bülent: Türkiye Ombudsmanı Üzerine, (Güncel Hukuk 2005), TBMM Avrupa Birliği Uyum Komisyonunun 2006 tarihli talebi üzerine Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu Tasarısı ile ilgili olarak hazırlanan görüş.
Türk, Hikmet Sami: 10-11 Aralık 2004 yılında TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu tarafından İstanbulda düzenlenen Ombudsmanlık Kurumunun Oluşturulmasıkonulu Uluslararası Ombudsman Konferansında yapmış olduğu konuşma.
Ünlüçay: Mehmet: bkz. TC Danıştay Raporu
Yörükoğlu, Sinan: bkz. TC Danıştay Raporu