Ölüme bağlı tasarrufların yorumu

Kişinin ölümünden sonra arzularını yerine getirmek, yakınlarının yerine getirmeyi isteyeceği bir iş olarak düşünülebilir. Ölüme bağlı tasarrufların nasıl yorumlanacağı konusunda uyuşmazlık çıkmış ve mahkemeye taşınmışsa artık miras bırakanın son arzularının değil, geride kalanların menfaat yarışının ön plana çıktığı görülür. Hâkim oldukça etkileyici ve akıl çelici deliller arasında tarafsızlığını yitirmeden miras bırakanın son arzularının temsilcisi olarak hareket etmeye ve çatışan menfaatler arasında hukuka uygun bir denge kurmaya çalışır. Her ne kadar ölüme bağlı tasarrufların yorumuna ilişkin prensipler borçlar hukukundan kaynaklansa da Miras hukukunun kendine has özellikleri farklı değerlendirmeler yapılmasını zorunlu kılmıştır. Hukukumuzda yoruma dair kuralların sınırlı olması yorum yapanlara serbesti sağladığı orandan onları zorlu bir faaliyetle baş başa bırakmıştır. Çünkü yorum türleri arasındaki farklar oldukça siliktir. Hâkim, önüne gelen olayların özelliklerine göre gerektiğinde mirasbırakanın açık iradesini, yasal karineleri, gerektiğinde farazi iradesini, ya da sözleşme yapan tarafın güvenini esas alarak uyuşmazlığa son vermeye çalışacaktır. Hâkimin yorum yapabilmesi için davanın tarafları ve ileri sürdükleri delillere olduğu kadar mirasbırakanın karakterine ve yaşam tarzına da vakıf olması gerekir. Ancak bu şekilde mirasbırakanın ölüme bağlı tasarruftaki beyanlarının ardında yatan iradesi anlaşılabilir, beyanlarına anlam verilebilir ve ortaya çıkan boşluklar doldurulabilir. Bu bakımdan miras bırakanın son arzusunun gerçekleşmesi, hâkimin ölüme bağlı tasarrufun yorumu sırasında harcayacağı mesai ve göstereceği gayretin derecesine bağlıdır.

Interpretation of testamentary dispositions

It is possible to think that realizing the wishes of a person after his/her death is a job that his/her relatives would want to do. If there has been a conflict regarding the interpretation of testamentary dispositions and it has been brought to trial, it is seen that the interest race of the remaining persons comes into prominence and not the dying wish of those who legate. Without losing his impartiality, the judge tries to establish a justifiable equilibrium between the conflicted interests among very impressive and enticing proofs by trying to act as the representative of the persons who legate. Although the principles regarding the interpretation of testamentary dispositions take their source from the Obligations Law, the specific characteristics of the Law of Inheritance have necessitated making different evaluations. The fact that the principles concerning interpretation are limited provides freedom to interpreters but it also leaves them with a difficult activity. Because the differences between interpretation types are very indistinct. According to the characteristics of the experienced events, the judge would try to end the conflict by considering the open will of the legator when necessary, the legal presumptions, his/her fictious will when necessary or the trust of the contracting party. For the judge being able to make legal interpretation, he/she should be acquainted with the character and life style of the legator as much as the parties of the case and the proofs they adduce. It is only how the will of the legator lying behind his/her declarations in testamentary dispositions could be understood, his/her declarations could be construed and the gaps which show up could be filled. In this regard, the realization of the dying wish of the person who legates depends on how much the judge would work and how much it would make efforts during the interpretation of the testamentary disposition.

___

  • Aksoy-Dursun, Sanem: “Ölüme Bağlı Tasarrufların Yorumuna Dair Bazı Düşünceler” ÜHFM C. LXVI, S. 2, 2008, s. 311-326.
  • Antalya, O. Gökhan: Miras Hukuku, İstanbul 2003.
  • Aybay, Aydın: Miras Hukuku Dersleri, İstanbul 2000.
  • Ayan, Mehmet: Miras Hukuku, 3. B., Konya 2005.
  • Ayiter, Nuşin/Kılıçoğlu Ahmet: Miras Hukuku, 3. B., Ankara 1993.
  • Baygın, Cem: “Ölüme Bağlı Tasarruflarda Yorum”, EÜHFD, C. IV. S.1-2, 2000, s. 567-594.
  • Dural, Mustafa/Öz, Turgut: Türk Özel Hukuku Cilt IV Miras Hukuku, 5. B., İstanbul 2011.
  • Eren, Fikret: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 14. B., Ankara 2012.
  • Ergüne, Mehmet Serkan: Vasiyetnamenin Yorumu, İstanbul 2011.
  • Escher, A.: Medeni Kanun Şerhi, (Çeviren: Sabri Şakir Ansay) Ankara 1949.
  • Gençcan, Ömer Uğur: Miras Hukuku, Ankara 2008.
  • Gönensay, Samim/Birsen, Kemaleddin: Miras Hukuku 2. B., İstanbul 1963.
  • Hatemi, Hüseyin: Miras Hukuku, 4. B., İstanbul 2004.
  • İnan, Ali Naim/Ertaş, Şeref/Albaş, Hakan: Miras Hukuku 8. B., İzmir 2012.
  • İmre, Zahit/Erman, Hasan.: Miras Hukuku, 8. B., İstanbul 2011.
  • Kılıçoğlu, Ahmet M.: Miras Hukuku 4. B., Ankara 2012.
  • Kocayusufpaşaoğlu, Necip: Miras Hukuku, 3. B., İstanbul 1987.
  • Oğuzman, M. Kemal: Miras Hukuku, 6. B., İstanbul 1995.
  • Öztan, Bilge: Miras Hukuku Tablolar ve Örneklerle, 5. B., Ankara 2012
  • Serozan Rona/Engin, İlkay Baki: Miras Hukuku 3. B., Ankara 2012
  • Şener, Esat: Miras Hukuku, Ankara 1977.
  • Sinerji İçtihat ve Mevzuat Programı (son erişim: 16.12.2012)
  • Zevkliler, Aydın/Ertaş, Şeref/Havutçu, Ayşe/Gürpınar, Damla: Medeni Hukuk, 7. B., Ankara 2012.