Türk ceza hukukunda gönüllü vazgeçme ve yargıtay ceza genel kurulu’nun konuya ilişkin bir kararının değerlendirilmesi

Her insan suç işleyebilir. Ceza kanunlarında suç olarak tanımlanan her fiili işleyen kişi de hukuk devletinde bir ceza ile karşı karşıya kalır. Bu cezalandırma, aslında kişi güvenliği ve yaşam hakkını sağlamanın ve korumanın en önemli teminatıdır. Fail, suç işlemeye devam ederken suç işleme kararı zayıflayabilir ve çeşitli saiklerle işlenmekte olan suçtan vazgeçebilir. Bu vazgeçme, ya suçun icra hareketleri aşamasında veyahut icra hareketlerinin tamamlanmasından ve fakat neticenin gerçekleşmesinden önce söz konusu olabilir1. Gönüllü vazgeçmede suç politikası açısından faile bir şans verilir. TürkCeza Kanunu’nun düzenlemesine göre, şayet fail işlemeye azmettiği suçu tamamlayabilecekken kendi ihtiyari ile tamamlamamış veya sonucun gerçekleşmesini önlemişse bu durumda fail ödüllendirilir ve o ana kadarki eylemi bir suç oluşturmuyorsa işlemeyi kastettiği suçtan da teşebbüs nedeniyle cezalandırılmaz. Örneğin, öldürmek kastıyla ateş ettikten sonra fail mağduru hastaneye götürerek ölmesini engellerse bu durumda öldürmeye teşebbüsten cezalandırılmaz, sadece yaralamadan cezalandırılır. Yani, gönüllü vazgeçme aslında teşebbüsten cezalandırılmanın bir istisnasını teşkil etmektedir. Bununla birlikte, özellikle icra hareketlerinin bitirildiği ve fakat sonucun önlendiği gönüllü vazgeçme durumunda, meydana gelen tehlike ve toplum düzeninin ihlali göz önüne alındığında failin cezalandırılmaması eleştirilmektedir. Özellikle, aşağıda da irdelenen Yargıtay Ceza Genel Kurulu’nun bir kararına konu olayda olduğu gibi failin gerçekleştirdiği eylem toplum düzenini ağır bir şekilde ihlal edebilir veya mağdur üzerinde derin izler bırakabilir. Dolayısıyla, ihlal ile bu ihlalin müeyyidesi olan ceza arasında olması gereken orantılılık bozulabilir. Bu durumda failin işlemeye kastettiği suçtan cezalandırılmaması bir takım adaletsizliklere yol açar. Neticede, gönüllü vazgeçme ile ilgili Yasa’mızdaki düzenleme üzerinde dikkatle çalışılmalı ve adaleti sağlayacak şekilde yeniden bir düzenleme yapılmalıdır. Aksi takdirde, kanun koyucunun suç politikasıyla gerçekleştirmeyi istediği amaç da hâsıl olmaz.

Voluntary abandonment in the Turkish penal law and an assessment of a relevant decision by the general penal board of the court of cassation

Every person is capable of committing a crime. Every person who commits an act which is defined as an offense in penal laws is penalized for that offense in a state governed by rule of law. This penalization is actually the greatest assurance for personal security and right to life. It may weaken a perpetrator's will to commit an offense, eventually preventing him/her from committing it altogether. This abandonment may occur either during the commission phase of the offense or after the execution of the offense, but before the fulfillment of the intention. With voluntary abandonment, the perpetrator is given a chance from the perspective of the crime policy. Under the Turkish Criminal Code, if the perpetrator has voluntarily not taken a crime s/he has intended to commit to completion or has prevented it from happening although s/he is capable of taking it to completion, then the perpetrator is rewarded and if his/her action so far does not constitute an offense, s/he is not penalized for the attempted offense. For instance, if after firing his/her gun with the intention of killing someone, the perpetrator takes theinjured victim to a hospital, thereby saving him/her from dying, then s/he will not be punished for attempted murder, but only for bodily injury. In other words, voluntary abandonment constitutes an exception to sentences for attempt. However, criticisms are voiced for the lack of any sentence in case of voluntary abandonment by which the perpetrator took the reprehensible act to its completion, but avoided its outcome, given the resulting danger and breach of social order. In particular, as in the case at hand concerning a decision by the General Penal Board of the Court of Cassation, the perpetrator's act may cause a serious breach of the social order or profoundly affect the victim. This may disrupt the proportionality between the breach and the penal sanction for that breach, leading to injustice, such as by failing to punish the perpetrator for the intended offense. Therefore, regulations concerning voluntary abandonment should be reviewed and revised to stress justice. Otherwise, lawmakers' intended purposes regarding the crime policy cannot be fulfilled.

___

  • Aksoy, Pervin: Türk Ceza Hukukunda Suça Teşebbüs, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2007
  • Artuk, Mehmet Emin/Gökcen, Ahmet/Yenidünya, A. Caner: Ceza Hukuku Genel Hükümler, Adalet Yayınevi, 6. Tıpkıbaskı, Ankara 2012
  • Dönmezer, Sulhi/Erman, Sahir: Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku Genel Kısım, Cilt I, 13. Bası, İstanbul, Kasım 1997
  • Erem, Faruk/Danışman, Ahmet/Artuk, Mehmet Emin: Ümanist Doktrin Açısından Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 14. Baskı, Seçkin Yayınevi, 1997
  • Erra, Carlo: “Teşebbüste İhtiyarile Vazgeçme”, Tercüme Eden: Sahir Erman, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Cilt X, Sayı:3-4, Kenan Matbaası, İstanbul 1945
  • Hafızoğulları, Zeki/Özen, Muharrem: Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, US-A Yayıncılık, 5. Baskı, Ankara 2012
  • Hakeri, Hakan: Ceza Hukuku Genel Hükümler, Adalet Yayınevi, 13. Baskı, Ankara, 2012
  • İçel, Kayıhan/Özgenç, İzzet/Sokullu-AKINCI, Füsun/Mahmutoğlu, Fatih S./Ünver, Yener: İçel Suç Teorisi, 2. Kitap, 2. Baskı, Beyazıt, Eylül 2000
  • Özbek, Veli Özer/Kanbur, Nihat/Bacaksız, Pınar/Doğan, Koray/Tepe, İlker: Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Seçkin Yayınevi, Ankara 2010
  • Özgenç, İzzet: Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler; Seçkin Yayınevi, 7. Bası, Eylül 2012
  • Parlar, Ali/Hatipoğlu, Muzaffer: Türk Ceza Kanunu Yorumu, Yayın Matbaacılık, Ankara 2007
  • Soyaslan, Doğan: Teşebbüs Suçu, Kazancı Yayınevi, Ankara 1994
  • Sözüer, Adem: Suça Teşebbüs, Kazancı Kitap, İstanbul 1994
  • Toroslu, Nevzat: Ceza Hukuku Genel Kısım, Savaş Yayınevi, Ankara 2010
  • Tozman, Önder: Suça Teşebbüs, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2008
  • Yaşar, Osman/Gökcan, Hasan Tahsin/ Artuç, Mustafa: Yorumlu- Uygulamalı Türk Ceza Kanunu, Cilt I, Adalet Yayınevi, Ankara 2010