TÜRKLERİN İKİ KADİM MERKEZİ BUHARA VE SEMERKANT İLE ALAKALI OSMANLI ARŞİV VESİKALARI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Orta Asya’dan Anadolu’ya gelen Türk topluluklarının zirve çağını temsil eden Osmanlı Devleti askeri ve siyasi faaliyetleri açısından büyük ölçüde batı yönünde hareket etmiş olsa da bir Cihan Devleti olarak çok farklı coğrafyalarla temas kurmuş ve oralardaki gelişmelerle ilgilenmiştir. Bu bağlamda Orta Asya ve Türkistan coğrafyası, Anadolu Türklüğü için kadim ata yurdu olarak ayrı bir anlam ifade etmektedir. Klasik Osmanlı çağında yoğun bir kültürel temasın olduğu bu coğrafyalarla siyasi/askeri ve ticari ilişkiler asla eksik olmamıştır. Önceleri İran’da kurulan Safevi Devletinin oluşturduğu tehdit daha sonra Rus Çarlığının istilaları karşısında Türkistan Hanlıkları için Osmanlı Devleti doğal bir müttefik ve hatta bir koruyucu güç olarak algılanmıştır. Osmanlı Devleti, 16. yüzyıldan başlayarak, son dönemlerine kadar, Türkistan coğrafyasındaki hanlıklar ile siyasi ve diplomatik ilişkilerini sürdürmüştür. Bu ilişkilerin tarihi bir tanığı olmak üzere sadece Buhara ve Semerkant ile ilgili olan belgelerin sayısı bini geçmektedir. Osmanlı arşiv belgelerinde Türkistan coğrafyasındaki siyasi, askeri, ticari ve kültürel gelişmeleri gözlemlemek mümkün olduğu gibi Osmanlı Devleti ile Türkistan Türkleri arasındaki ilişkilerin boyutunu anlamak da mümkündür. Bunlar Türkistan ve Türkiye arasındaki tarihi ve kültürel bağları gözler önüne sermek açısından büyük bir öneme sahip tarihi yadigarlarıdır. Bildirimizde, Osmanlı Arşivlerinde bulunan bu belgelerin kronoloji ve konu bakımından değerlendirilmesi yapılarak, Türk topluluklarının ortak tarihi ve kültürel bağlarının anlaşılmasına katkı sağlamak amaçlanmaktadır.

AN EVALUTION OF OTTOMAN EMPIRE ARCHIVE RECORDS RELATED TO TWO ANCIENT CENTERS OF THE TURKS: BUKHARA AND SAMARKANT

Although the Ottoman Empire, which represented the zenith of the Turkish communities coming from Central Asia to Anatolia, pursued a Western tendency in terms of its military and political activities, it stil made contact with many different geographies and was interested in the developments occuring there. In this context, the geography of Central Asia and Turkestan represents a distinct meaning for Anatolian Turkishness as the ancient ancestral home. The political / military and commercial relations were always available with these geographies with which there was an intense cultural contact in the classical Ottoman era. Ottoman Empire was later perceived as a natural ally and even a protective power by the Turkestan Khanates in thef ace of the invasions of the Russian Tsardom and the threat posed by the Safavid State, which was founded in Iran before. From the 16th century until the last period, the Ottoman Empire maintained its political and diplomatic relations with the khanates in Turkestan. Just the number of documents as a witness to these contacts pertaining to Bukhara and Samarkand exceeds one thousand. It is possible to observe the political, military, commercial and cultural developments in Turkestan geography in Ottoman archival documents and also to understand the extent of relations between the Ottoman Empire and Turkestan Turks. These are of huge significance in terms of revealing the historic ties with Turkestan and Turkey. In our study, it is aimed to contribute to the understanding of the common historical and cultural ties of Turkish communities by evaluating these documents in the Ottoman Archives in terms of chronology and subject.

___

  • A.AMD. 21/90,26/29,26/44,26/86.
  • A.DVN. 177/90.
  • A.DVN.NMH. 6/7.
  • A.DVNSNMH.d… 2/953,4/1,4/2,4/3,4/4,4/5,4/8,4/10,4/11,4/78,5/55,6/62,6/84,6/110,6/1766/177,6/178,6//188,6/1 89,6/190,6/272,6/273,6/275,6/299,6/303,7/20,9/12/9/89,9/119,9/137,9/207,9/238,9/239,10/20, 10/21,10/32,10/44,10/139,10/140,10/141,10/144,10/145,21/465,21/631,21/716,22/96,32/403,3 2/664,44/131,44/132,47/337,50/829,62/572,62/576,65/651,72/48,72/79,75/303,75/304,75/305, 75/306,82/96,101/191,101/192.
  • AE.SABH.I.. 3/313,4/430,5/456,9/809,15/1347,16/1395,19/1665,19/1699,48/3469,49/3471,141/9492,182/1 2155.
  • AE.SAMD.III 73/780. AE.SSLM.III 94/5655,168/10028.
  • A.MKT. 49/23,67/25,81/56,113/88,141/23,189/29,232/41,397/64,436/68.
  • A.MKT.MHM. 19/4,27/41,192/76,195/43,206/25,412/69.
  • A.MKT.MVL. 30/97.
  • A.MKT.NZD. 14/39,18/37,34/64,53/22,80/22,81/73180/78. A.TŞF. 28/1.
  • BEO 404/30277,831/62325,836/62688,1166/87414,1184/88751,2170/162733,2203/165192,2219/1 66361,2258/169281,4538/340294.
  • C..BH.. 47/2203.
  • C..DH.. 99/4909.
  • C..HR..5/219,10/484,11/513,24/1162,25/1218,30/1474,30/1494,33/1632,33/1645,34/1679,39/190,43/2 105,47/2312,54/2668,56/2757,60/2965,62/3095,65/3207,73/3606,74/3670,75/3731,84/4189,8 9/4446,94/4671,94/4694,96/4776,96/4796,97/4825,98/4859,105/5201,105/5210,108/5390,110 /5470,110/5482,112/5556,112/5600,113/5643,114/5700,117/5844,118/5889,119/5920,119/59 40,124/6171,124/6180,137/6840,139/6932,140/6971,140/6995,142/7051,146/7259,148/7378, 149/7422,150/7458,151/7512,151/7541,157/7809,159/7922,159/7944,164/8193,165/8249,169 /8411,170/8474,170/8489,174/8652,176/8761,177/8816,177/8840,177/8841,179/8927,181/90 08,182/9074,182/9095,183/9130,184/9159,185/9236,
  • C..SM.. 54/2737,141/7098.
  • D..BŞM.d… 5091,6101.
  • DH.EUM.2.Şb 72/72.
  • DH.MB..HPS. 149/21.
  • DH.MKT. 806/23,1320/12,2094/89.
  • DH.SN..THR. 57/38,88/81.
  • DH.ŞFR. 181/43,238/38.
  • HAT4/124,16/723,17/778,20/939,20/968,22/1021,24/1186,114/4582,122/4974,161/6720,170/7280,17 6/7616,181/8225,185/8622,253/14399,256/14620,561/27600,563/2765,753/35533,761/35972, 781/36547,781/36551,781/36552,781/36554,781/36556,781/36557,781/36558,781/36560,781 /36562,781/36565,781/36568,781/36573,781/36574,781/36575,781/36576,781/36578,781/36 580,781/36581,781/36582,781/36583,782/36608,788/36755,796/36912,796/36930,815/37271 ,961/41191,1032/42881,1032/42884,1269/49188,1274/49436,1319/51425,1335/52093,1339/5 2337,1385/54919,1400/56415,1407/57055,1409/57218,1413/57627,1417/57968,1418/57993,1 501/68,1509/47,1509/59.
  • HR.HMŞ.İŞO. 44/4.
  • HR.İM.. 235/104.
  • HR.MKT. 4/38,19/87,36/22,359/90.
  • HR.SFR.1..32/75,36/9,36/21,36/43,70/46,88/57,102/17.
  • HR.SYS. 4/23,4/24,4/25,4/27,4/30,4/32,124/43,131/41.
  • HR.TH..67/66,181/68,214/109,308/72.
  • HR.TO..244/99,455/57,455/74,456/33,511/26,511/89.
  • İ..DH.. 80/4016,119/6042,381/25180,569/39663,655/45559.
  • İ..HR.. 8/399,17/849,17/850,28/1325,29/1331,29/1345,29/1350,47/2258,70/3403,71/3441,71/3443,71 /3465,71/3467,87/4272,203/11667,205/11751,216/12515,216/12526,227/13271,253/15065,25 5/15225,327/21154,
  • İ..MMS. 39/1627,44/1814,56/2562,57/2612,
  • İ..MVL. 209/6769.
  • İ..TAL.
  • 102/8,102/83,103/56,114/6,145/40,146/34,150/28,186/10348,201/45,314/25,316/63,318/20,32 0/12,320/48,330/18,376/36.
  • MAD.d.. 12683,19651.
  • MV. 180/8.
  • MVL 762/66.
  • ŞD. 3192/98.
  • TS.MA.d16,83,950,2365,2449,2462.
  • Y..A..HUS. 295/100,296/108,297/25,386/97.
  • YB.(21) 10/4.
  • Y..PRK.BŞK. 44/4.
  • Y..PRK.MYD. 26/9.
  • A.DVN. 5/53,6/60,6/61,8/34,8/39,8/45,35/72,48/91,49/21,52/100,53/29,83/3,116/99,164/12,169/57,176 /57.
  • A.DVNSMHM.d..1/813,7/667,7/671,7/748,7/749,7/760,10/142,10/143,24/389,24/421,25/2562,48/282 ,51/247,51/248,64/27.
  • AE.SABH.I..69/4805,158/10542.
  • A.M.. 8/3.
  • A.AMD. 4/11.
  • A.MKT. 6/74,7/27,7/47,7/61,8/40,15/81,20/5321/82,38/81,43/32,46/27,106/74,117/66,118/41,119/97,1 87/87,196/84,208/97,238/30.
  • A.MKT.DV.. 1/98,2/7.
  • A.MKT.MHM. 12/75,184/33,577/12,577/25,590/15.
  • A.MKT.NZD. 30/75,352/29,353/3,353/7,380/64.
  • A.MKT.UM..27/28,37/45,126/47,132/72,194/30,195/73,206/61,222/20,254/27,263/42,277/55,317/92, 506/68.
  • BEO 17/13083,392/29371,399/29895,636/47694,922/69094,934/70012,971/72767,974/73005,1167 /87510,1215/91051,1262/94632,1266/94918,1615/121086,1742/130582,1767/132478,1783/1 33702,1783/133703,2255/169059,2940/220498,3205/240340,3829/287120,3881/291051,4214 /315978,4214/315986,4247/318478,4278/320846,4341/325519,4385/328864,4387/328958,44 32/332328,4433/332406.
  • C..BLD. 81/4012.
  • C..DH.. 63/3125,64/3161,155/7735.
  • C..EV.. 118/5875.
  • C..HR.. 6/277,6/278,65/3236,117/5847,166/8283,170/8500.
  • C..ML..196/8120, 687/28186,706/28822,711/29006.
  • DH.H.. 27/3.
  • DH.İD..50/16,52/11,77/9.
  • DH.EUM.5.Şb 43/30,67/20.
  • DH.EUM.MH.. 244/126.
  • DH.EUM:SSM. 26/10.
  • DH.MKT. 349/37,394/35,396/16,426/63,677/1,924/1,2120/78,2175/16,2175/50,2210/68,2441/70,2572/1 02.
  • DH.MB..HPS.M.. 10/50.
  • DH.MUİ. 53/34.
  • DH.ŞFR. 450/29,592/157.
  • DH.SN..THR. 33/66,66/51.
  • HAT 37/1860,193/9542,626/30954,815/37271,1418/57993.
  • HR.MKT.46/78,286/68,364/55,367/99.
  • HR.TH..162/59,344/31,371/53.
  • HR.SYS. 4/1,1955/44.
  • İ..DH.. 235/14166,1022/80554,1249/97926.
  • İ..HR.. 45/2098.
  • İ..HUS. 24/40,24/44.
  • İ..MMS. 35/1453.
  • İ..MVL. 347/15045.
  • MV. 163/36,187/65,196/131,185/27,199/139,201/62.
  • MVL 88/78,216/1,340/85,368/11,368/109,368/113,379/129,487/92,506/31,519/48,520/51,524/41
  • ŞD. 34/14,2253/21,2401/23,2417/32.
  • Y..A…HUS. 296/94.
  • Y..MTV. 225/36.
  • Y..PRK.ASK. 13/16.
  • Y..PRK.AZJ. 1/72.
  • Y..PRK.BŞK. 15/72,65/111.
  • Y.PRK.SH.. 4/17.
  • ZB. 492/55,
  • A.AMD. 41/86.
  • A.DVN. 17/48,165/67,171/93,175/53,179/20.
  • A.DVN.MHM. 22/86.
  • A.DVNSMHM.d.. 2/1332,4/2143.
  • AE.SABH.I.. 308/20660.
  • AE.SMHD.I. 51/3093,56/3482,159/11986,255/20826.
  • AE.SMHD.II. 71/5262.
  • AE.SMST.III 3/182.
  • AE.SOSM.III 15/1028,91/6992.
  • AE.SSLM.III 181/10834,206/12278.
  • A.M.. 23/1.
  • A.MKT. 4/2,6/74,7/62,17/63,29/29,78/6,82/84,85/45,134/38,136/43,139/17,156/43,219/45,
  • A.MKT.DV..153/16,154/58,158/22,162/51,178/11.
  • A.MKT.MHM. 95/52,306/62,128/40,133/18,134/93,157/52,462/24,481/46,497/15,499/21.
  • A.MKT.MVL. 5/75.
  • A.MKT.NZD. 77/42,193/58,200/88,330/27,344/80,354/37,370/44,372/97,373/58,376/99,378/10,402/28,409/ 93,410/24,415/43,418/85.
  • A.MKT.UM..36/100,131/45,188/48,296/22,334/25,363/1,399/11,406/74,456/59,465/68,468/38,486/21 ,493/33,494/35,506/71,543/56,549/92,549/93,549/94,549/95,549/96,549/97,568/53.
  • BEO 276/20638,399/29895,442/33127,555/41623,789/59165,855/64105,864/64732,871/65273,994 /74498,2598/194801,3776/283195,3927/294460,
  • C..AS.. 152/6728,926/40066.
  • C..BLD. 93/4645.
  • C..DH.. 30/1497.
  • C.EV..19/912,89/4417,131/6538,136/6781,159/7914,167/8326,171/8528,206/10287,254/12964,294/1 4966,350/17757,408/20661,439/22213,485/24544,602/30390.
  • C..MF.. 50/2490,91/4512,108/5368,135/6749.
  • C..ML.. 46/2147,381/15645.
  • C..SM.. 176/8827.
  • DH.EUM.2.Şb 4/3.
  • DH.H.. 9/19.
  • DH.İD..102/40,105/38.
  • DH.MKT. 21/25,74/41,261/51,394/35,396/16,543/13,626/4,825/13,841/30,1033/25,1121/44,1141/45,123 9/84,1242/8,1372/26,1403/96,1414/41,1470/12,1470/62,1470/98,1492/58,1509/43,1511/38,16 13/54,1720/14,1849/6,1956/79,2035/51,2146/24,2290/10,2435/45,2443/95,2647/83,2649/60,2 806/26.
  • DH.MUİ. 53/29.
  • DH.ŞFR 480/139.
  • EV.d.. 21226.
  • HAT 666/32429,671/32789,1351/52786,1512/29,1622/32,1626/8.
  • HR.MKT. 81/23,331/25.
  • HR.TO..490/100,493/76.
  • İ..DH.. 32/1501,40/1872,108/5483,115/5839,144/7447,398/26320,506/34440,946/74886,1144/89240.
  • İE.EV..40/4594, 62/6749,68/7344.
  • İ..HR.. 20/975,20/980,
  • İ..ML.. 13/33.
  • İ..MVL. 121/3068,179/5370,203/6455,308/12751,466/21101,509/87,521/23450.
  • İ..ŞD.. 20/853.
  • MAD.d..8547,13808,13956,14281.
  • MFB 963.
  • MF.MKT. 369/29,470/10.
  • MV. 31/68.
  • MVL98/35,130/39,130/85,131/24,189/100,368/11,368/109,368/113,379/66,390/18,421/19482/53,483/ 11,726/33,762/79,773/75,779/75,843/34,845/3,852/19,864/49,866/72,867/88,872/80,873/31,8 73/86,874/12,874/87,875/28,878/99,879/6,
  • ŞD. 284/18,303/8,456/11,1338/17,1338/19,1338/27,1338/36,1339/23,2858/562921/55.
  • Y..EE.. 3/4.
  • Y..MTV. 201/90.
  • Y..PRK.AZJ. 9/111.
  • Y..PRK.MŞ.. 5/93.
  • Y..PRK.UM.. 21/72.
  • AE.SSLM.III 76/4603.
  • AE.SMHD.II. 57/3852.
  • A.MKT. 65/32,167/85,218/60.
  • A.MKT.MHM.4/95,43/56,100/73,504/1, 524/14,525/27,527/35,528/3.
  • A.MKT.MVL 5/75.
  • A.MKT.NZD. 13/62,35/29,40/7,217/1,372/2.
  • A.MKT.UM..12/39,406/52,500/98.
  • BEO 4207/315457,4571/342798,4599/344878,4620/346426,578/43286,894/67015,902/67589,995/ 74564,1064/79763,1078/80785,1425/106870,1444/108233,1546/115939,1573/117939,2942/2 20595,3308/248092,3423/256719.
  • DH.H… 64/71.
  • DH.EUM.ECB. 2/18,5/24,6/48,29/17.
  • DH.EUM.1.Şb 4/13.
  • DH.EUM.2.Şb 6/42.
  • DH.EUM.4.Şb 17/21.
  • DH.EUM.5.Şb 42/11,74/19.
  • DH.EUM.THR. 17/5,29/60,53/28,74/38.
  • DH.İD..61/23.
  • DH.İ.UM 19/1,22/43,29/29,29/45,42/3.
  • DH.İ.UM.EK. 5/141,15/52.
  • DH.MKT.21/25,242/26,378/45,1024/60,1035/23,1163/34,1864/116,1881/17,1911/84,1961/81,2101/12 6,2163/48,2181/40,2178/66,2185/97,2196/22,2207/19,2233/56,2237/23,2268/56,2269/69,228 5/48,2287/65,2296/143,2301/90,2305/13,2309/101,2318/82,2399/14,2481/107,2500/49,2563/ 120,2570/122,2573/43,2592/13,2670/36.
  • DH.SN..THR. 40/14,40/70,41/55,74/38,83/1,88/81,89/43.
  • DH.ŞFR. 250/55.
  • DH.UMVM 125/11.
  • HAT 546/26965,1425/58324.
  • HR.H…606/7.
  • HR.İD..4/19,46/4,57/18,60/21,99/43,2058/72,2058/95,2106/49,2106/50,2108/10.
  • HR.İM.. 246/84.
  • HR.MKT. 244/15,348/88.
  • HR.HMŞ.İŞO. 44/1,206/25,206/29,207/14,207/28,207/33,207/43,207/56,207/57,213/35.
  • HR.SFR.1.. 17/64.
  • HR.SYS. 1304/2,1909/66,1909/70.
  • HR.TH..288/65,290/47,313/16.
  • HR.TO..365/86,539/30.
  • HR.UHM. 23/53,124/51.
  • İ..DH.. 11/523,21/1023,247/15034,357/23603,395/26139,890/70878,1318/68,1343/23,1365/4.
  • İ..MMS. 23/1003.
  • İ..MVL. 405/17572.
  • İ..EV.. 26/14.
  • MAD.d.. 12355.
  • MV. 40/59,82/57109/107,112/67,212/210.
  • MVL 164/101,394/105,402/100,490/78,514/14,539/20,652/36.
  • ŞD. 37/27,40/3,357/21,362/13,1282/23,2142/23,2233/8,2505/15,2683/62,2842/13.
  • Y.PRK.A… 14/61.
  • Y..PRK.UM.. 5/63,21/72.
  • ZB. 1/88,3/4,3/5.
  • A.AMD. 41/86.
  • A.MKT.MHM. 395/8.
  • A.MKT.NZD. 221/72,362/77.
  • A.MKT.UM.. 188/48.
  • BEO 755/56612,1202/90103,1222/91591,1319/98905,1398/104833,1422/106612,1450/108698,1471/11026 2,4711/353297.
  • DH.EUM.ECB. 20/12.
  • DH.EUM.5.Şb. 64/16.
  • DH.EUM.SSM. 23/70.
  • DH.MKT. 1027/35.
  • EV.BRT. 124/28,124/29.
  • HR.SYS. 411/30.
  • HR.İD..60/10,103/70.
  • HR.TO..517/37,539/30.
  • İ..DH.. 88/4381.
  • İ..HUS. 68/113.
  • İ..ML.. 35/12.
  • MF.MKT. 3/75.
  • MVL 421/19,539/23,549/91.
  • ŞD. 91/5,151/14,152/14,3174/26.
  • Y..MTV. 63/120.
  • Y..PRK.ZB.. 26/41.
  • ZB. 4/38,118/34.
  • A.DVN 108/19,175/53,176/84,177/59.
  • A.MKT. 53/20.
  • A.DVNSMHM.d.. 3/471,26/806,72/111.
  • A.MKT.DV.. 3/84,46/72,211/61.
  • A.MKT.MHM. 336/17.
  • A.MKT.MVL. 81/100,109/13,109/39,139/22.
  • A.MKT.NZD. 384/91.
  • A.MKT.UM..335/81,369/41,501/99,563/98.
  • BEO 4451/333802.
  • C..EV.. 1/5.
  • C..ZB.. 4/186.
  • DH.EUM.EMN. 49/3.
  • DH.EUM.KADL 1/26,12/3,16/43.
  • DH.EUM.SSM. 34/23.
  • DH.EUM.THR. 107/48.
  • DH.MB..HPS. 115/55.
  • DH.MKT. 1276/20,2277/34,2598/25,
  • HAT 503/24735.
  • HR.HMŞ.İŞO. 44/2,44/3,177/34.
  • HR.MKT. 241/70.
  • HR.SFR.1.. 20/88.
  • HR.TH.. 152/22.
  • HR.TO.. 86/94.
  • HR.UHM.52/8, 62/39.
  • İ..MVL. 313/13109.
  • MVL 380/66,606/44,612/25,751/101,839/115,840/39,846/66.
  • ŞD. 298/1,2786/60,2823/26,3055/47.
  • ZB. 618/143.
  • HR.SFR.1.. 84/73,84/77,84/88,86/62,87/7,87/21,87/24,87/41.
  • HR.SYS. 1312/38,1314/5,1314/8,1365/48,1368/22,1368/23.
  • HR.TO. 93/80,93/83,93/97,348/22,348/66,348/93,348/99,348/107,348/113,348/116.
  • Y..A..HUS. 268/134,269/122,270/48,271/81,272/16,272/116,312/50.
  • C..HR.. 10/497.
  • HAT 276/16200,753/35533,781/36546,781/36581.
  • İ..ŞD.. 32/1580.
  • MAD.d.. 9279.
  • MF.MKT. 587/29,747/14,875/25,890/60,914/62.
  • DH.SAİDd..5/399,11/433,15/275,19/247,55/103,55/305,61/18,61/58,61/251,61/397,65/493,89/371,93/ 247,111/89,144/13,157/289,157/455,164/249,164/475,176/333.
  • BEO 63/4670,312/23361,357/26729,1629/122123.
  • HR.TH..253/1,253/9.
  • HR.TO..348/24,348/65.
  • HR.SYS. 1364/79.
  • İ.HUS. 87/61.
  • Y..EE.. 53/95.
  • Y.PRK.MŞ.. 7/34.
  • Y..PRK.TKM. 17/7.
  • A.MKT.MHM. 452/60,635/8,
  • DH.H 27/17.
  • DH.TMIK.M.. 220/12.
  • HR.İD.. 1/54.
  • HR.MKT. 286/86.
  • HR.SFR.1… 8/2,10/10,10/11,10/15,10/26,13/39,14/71,16/84,16/100,35/53,35/54.
  • HR.SFR.3… 126/76.
  • HR.SYS. 1362/60,1362/61,1949/57,1956/23.
  • HR.TO..446/41,447/75,448/58,494/5.
  • MAD.d.. 9264,11180.
  • A.DVNSMHM.d..26/89.
  • A.MKT. 15/40,16/97,20/53.
  • A.MKT.DV.. 3/24.
  • A.MKT.UM..476/65,479/20,495/30,500/16,520/52,520/54,520/59,520/60,520/61,529/12,529/13,529/1 4,529/15,536/78,536/79,549/65,549/66,549/67.
  • BEO 478/35814,690/51677,1168/87534,2524/189232.
  • C..HR.. 16/79,97/4846,175/8714.
  • C..ML.. 18/818.
  • DH.H.. 50/7.
  • DH.MKT. 1388/113.
  • DH.ŞFR. 62/244,579/57.
  • HAT 3/92,175/7617,175/7618,175/7619,175/7620,175/7621,175/7622,536/26345,735/34869,781/3 6577,1664/94.
  • HR.HMŞ.İŞO. 183/13.
  • HR.İD..53/91,2074/39,2074/40,2074/41,2074/42.
  • HR.SFR.1… 19/10,19/19,59/3,93/21,105/26.
  • HR.SFR.3… 254/53.
  • HR.SYS.4/8,183/6,216/23,788/2,969/96,1320/20,1364/103,2334/44,2337/9,2637/46,2945/79,2980/26.
  • HR.TH..259/63,260/58.
  • HR.TO..101/40,275/67,449/31,536/75. İ..HR.. 8/388,8/391,17/847,23/1097,24/1104.
  • İ..MMS. 36/1510.
  • MAD.d.. 9060,10405,10462,10728.
  • MVL 472/66,476/9,510/89.
  • TS.MA.d 10065,2426,2430.
  • Y..A..HUS. 215/42,290/83,390/73,391/86.
  • Y..MTV. 161/140.
  • Y..PRK.ASK. 29/9.
  • Y..PRK.EŞA. 11/46,13/14.
  • Y..PRK.HR.. 1/16,5/81,8/16.
  • Y..PRK.SGE. 5/107.
  • Y..PRK.TKM. 7/89,15/11,26/7,44/52.
  • ZB. 3/11,3/24,3/33.
  • Arat Reşid Rahmeti (1939), “Fatih Sultan Mehmed’in Yarlığı” Türkiyat Mecmuası, VI.
  • Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü (2004), Belgelerle Osmanlı-Türkistan İlişkileri (XVIXX. Yüzyıllar), Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayınları, Ankara.
  • Saray Mehmet (1994), Rus İşgali Devrinde Osmanlı Devleti ile Türkistan Hanlıkları Arasındaki Siyasi Münasebetler(1775-1875), Türk Tarih Kurumu Yayınevi, Ankara.