TÜRK DÜNYASININ YAKIN DÖNEM ÖNCÜ KAYNAKLARINDAN ‘KARDAŞ EDEBİYATLAR’ DERGİSİ

Yayın hayatına Erzurum’da başlayan (1982), sonrasında 1999’a kadar İzmir’de üç aylık bir dergi olarak hazırlanan Kardaş Edebiyatlar, kaynak işleviyle Türk kültür dünyasının önemli yayın organlarından biri olmuştur. 18 yıllık yayın hayatında 45 sayı yayımlanmış hem Türkiye’de hem Türk dünyasında bir öncü olarak büyük kabul görmüş ve ses getirmiştir. Türk dünyası edebiyatının sayılı birkaç uzmanından biri olan Prof. Dr. Yavuz Akpınar’ın Atatürk Üniversitesi’nde görev yaptığı sırada kurduğu, yazı kurulu başkanı sıfatıyla muhtevasını belirlediği Kardaş Edebiyatlar, Türk dünyası edebiyatları hakkında yapılmış ciddi araştırmalar yanında bu edebiyatlardan önemli metinlere (makale, deneme, şiir, hikâye) yer veren, kardeş edebî ürünleri yani; Azeri, Özbek, Kırgız, Türkmen, Kazak, Tatar vb. edebiyatlarının hem geçmişi, hem de bugünü hakkında bilgi ve fikir sahibi yaparak çok önemli bir misyonu yerine getiren, alanın kült dergisi olmuştur. Kardaş Edebiyatlar bir yandan Türk boylarının edebiyatını, fikir dünyasını, sosyal ve siyasi durumunu Türkiye’ye göstermek ve onların sosyo-kültürel hayatını tanıtmak, diğer taraftan da Türk boyları ve yurtları arasında köprü olmayı amaç edinmiştir. Yavuz Akpınar derginin faaliyet amacını şu şekilde özetlemiştir: “Eğer biz Kardaş Edebiyatlar vasıtası ile Türkmen, Özbek, Balkan Türklerinin edebiyatını, medeni hayatını öğrenirsek onlar da bu dergi vasıtası ile bizim edebiyatımızı öğrenirler…” Türkiye’de Türk dünyası ile ilgili yayınlanan diğer dergilere nispetle Kardaş Edebiyatlar ile Türk dünyası edebiyatlarına büyük katkılar sağlanmış ve bilimsel seviyede yürüttüğü mücadele ile ses getiren bir okul görevi görmüş, dönem itibariyle hem akademide hem kültür hinterlandında Türk dünyasına ilgi duyan yazarlar buraya bir araya gelerek ortak bir amaca hizmet etmişlerdir. İçerik analizi çerçevesinde değerlendireceğimiz; ağırlıklı olarak Azerbaycan olmakla birlikte Özbek edebiyatıyla ilgili yazıların da yer aldığı dergide şair, ilim adamı, yazar tanıtımları ile beraber şiir, hikaye ve çeşitli konulardaki makalelerle birlikte toplam 24 yazı bulunmaktadır.

THE JOURNAL “KARDAŞ EDEBİYATLAR” AS A PIONEER SOURCE OF THE TURKISH WORLD IN THE RECENT PERIOD

Beginning its broadcasting life in Erzurum in 1982 and prepared as a three-month journal later in İzmır until 1999, Kardaş Edebiyatlar has been a significant media organ of the Turkish cultural world especially in terms of its function as a source. It published 45 issues during a period of 18 years and has been recognized as a pioneer both in Turkey and in the Turkish world. The journal was established by Prof. Dr. Yavuz Akpınar, who is one of the esteemed experts of the literature of the Turkish world, while he was working in Ankara University; and the content of it was also determined by him as he was the president of the editorial board. It embodied not only serious researches upon the literatures of the Turkish world, but also important pieces of these literatures in the form of articles, essays, poems and stories. In that it served as a cultic journal that accomplished the significant mission of providing knowledge and opinion upon the past and present of a number of literatures, such as those of Azerbaijan, Uzbekistan, Turkmenistan, Kazakhstan, Tatarstan, and so on. Kardaş Edebiyatlar aimed on the one hand to portray the literature, intellectual world, social and political situation of the Turkic tribes to Turkey and introduce their socio-cultural life; and on the other to form a bridge between them. Yavuz Akpınar summarizes the objective of the journal as follows: “If we can get to learn about the literature and social life of the Turkmens, Uzbeks and Balkans by means of this journal; by the same means they can get to know about our literature.” Kardaş Edebiyatlar stands out among the other journals published in Turkey upon the Turkish world in the sense that it contributed a lot to the literatures of the Turkish world, by bringing together writers that share a common purpose from both the academia and the cultural hinterland; and in that it served as a school that carried out scientific struggle. In the journal, along with articles on the literatures of Azerbaijan and Uzbekistan, there can be found publicities of poets, scientists and writers, and adding them up to poems, stories and essays on other topics, there are 24 pieces in total; which will be analyzed in this study within the framework of content analysis.

___

  • Akalın, Nazir (2000), “Kardaş Edebiyatlar” Bilge; 2000-Bahar, s. 28, s. 176-179
  • Asgerova, Ganire (2005), Qardaş Edebiyyatlar Dergisinde Azerbaycan Edebiyyatı Meseleleri, Bakü, Nurlan Matbaası-2005, 184 s.
  • Karaca, Nesrin, “Bir Söylem, Kültür ve Eylem Adamı Olarak Iğdır’ın Simgelerinden Bir Uç Beyi: İbrahim Bozyel”, Kültür ve Tarih Bağlamında Iğdır Uluslararası Sempozyumu Bildirileri (5-7 Kasım 2015), Atatürk Araştırma Merkezi Yayını, Ankara-2018,s. 779-804
  • Kardaş Edebiyatlar (1982-1991), C: I, S: 1-20; (1991-1999), C: II, S: 21-45)
  • Yücedağ, Gülşah (2010), “Kardaş Edebiyatlar Dergisinin Türk Dünyasındaki Yeri”, İstanbul Kültür Üniversitesi III. Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Öğrenci Kongresi 2010 TUDOK 2010 20- 22 Eylül 2010, Poster, BİLDİRİLER Cilt 2, s. 1587-88
  • http://acikerisim.iku.edu.tr/bitstream/handle/11413/938/TUDOK%202010%20Cilt%202.pdf?sequence =1&isAllowed=y 11.10.2018, 14.23