On Moralistic Approaches in Mirza Jalil’s Dramas

Jalil Mammadguluzadeh, also known as Mirza Jalil, was one of the most prolific and efficient writers in the modernization period of Azerbaijani literature. He created a literary movement with his magazine “Molla Nasraddin” (مالنصرالدین (during the modernization process of Azerbaijani literature. He also gained a widespread reputation as the founder of the magazine, in a wide range of areas where Turkish and Muslim peoples lived. Mirza Jalil, except for “Molla Nasraddin”, wrote for some newspapers like “Kaspi”, “Şərqi-rus” (Eastern-Russian) and “Yeni Yol” (New Way). Mirza Jalil was ahead of his time with what he did in Azerbaijani society. He was a writer who questioned and criticized social and political issues in his works. So he sometimes experienced unpleasant and difficult times because of his works. He was rather an intellectual who wrote for society than a literary man who wrote only for art. So since Mirza Jalil was very keen on social improvement the facts of the society he lived in had an important place in his literary works. His works can be classified in two periods: The Tsarist period and The Soviet period. In this article, the dramas of Mirza Jalil have been treated in terms of the moral codes in his society, Azerbaijan. Mirza Jalil was one of the most important figures who criticized traditional morality in Azerbaijan. In this article, sociological and historical criticism have been taken into account. The facts about Mirza Jalil’s life and social situations of his time were examined and the context in which he wrote has been considered and evaluated.

Mirza Celil’in Tiyatro Eserlerindeki Ahlâkî Yaklaşımlar Üzerine

Mirza Celil olarak da tanınan Celil Mehmetkuluzade, Azerbaycan edebiyatının modernleşme dönemindeki en etkili ve üretken yazarlarından biridir. Azerbaycan edebiyatının modernleşme sürecinde “Molla Nasreddin” dergisiyle ses getiren çalışmalara imza atan Mirza Celil, bu dergi sayesinde MüslümanTürk halklarının yaşadığı geniş bir coğrafyada tanınmıştır. Yazar, “Molla Nasreddin” dergisi yanında “Kaspi”, “Şərqi-rus” ve “Yeni Yol” gibi gazetelerde de yazmıştır. Hikâye, tiyatro, satirik şiir, deneme, mektup ve anı türünde eserler kaleme alan yazar, birtakım çevirilere de imza atmıştır. Mirza Celil, Azerbaycan toplumuna sunduğu entelektüel katkılarıyla, zamanının önde gelen yazarlarından biri olarak kabul edilir. Eserlerinde sosyal ve siyasi meseleleri sorgulayıp eleştirdiği için zor zamanlar da geçirmiştir. Mirza Celil, sadece sanat için yazan bir edip olmaktan ziyade; toplum için yazan bir entelektüeldir. Bu yüzden, içinde yaşadığı toplumun gerçekleri eserlerinde önemli bir yer tutar. Eserleri, Çarlık Dönemi ve Sovyet Dönemi olmak üzere iki ana dönemde ele alınabilir. Bu makalede, Mirza Celil’in tiyatro eserleri, toplumundaki ahlâk kodları açısından ele alınmış ve kendisinin toplumdaki ahlâk yasalarına ilişkin duruşu incelenmiştir. Nitekim Mirza Celil, edebi eserlerinde ve kültür sanat yazılarında Azerbaycan’daki geleneksel ahlâkı eleştiren en önemli sanatçılardan biridir. Bu çalışmada yazarın bütün tiyatro eserleri incelenmiş; sosyolojik ve tarihi eleştiri yöntemleri kullanılmıştır. Yazarın hayatı ve döneminin sosyal ve siyasi durumuna ilişkin gerçekler de dikkate alınmıştır. Dolayısıyla yazarın diğer eserlerine de müracaat edilmiştir.

PDF

___

Akpınar, Y. (1994). Azeri Edebiyatı Araştırmaları. Dergâh Yayınları.

Axundzadə, M. F. (2005). Əsərləri – (Vols.3). (H. Məmmədzadə, Ed.). Şərq-Qərb http://ebook.yap.az/pdf/NZurv5X7UC

Baykara, H. (1966). Azerbaycan’da Yenileşme Hareketleri - XIX. Yüzyıl, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü.

Anar, Əliyev N., Həbibbəyli İ.,Xəlilov, F., Kərimov, M., İbrahimov, N., Əliyeva, M., Məmmədov, X., Mirəhmədov, Ə., Nəbiyev, B., Paşayev, A. (2008). Cəlil Məmmədquluzadə Ensiklopediyası. Şərq-Qərb http://www.ebooks.az/view/0t5PgvxS.pdf

Əlimirzəyev, X. (1979). Problemlər və xarakterlər Dramaturkiyası, (C. Məmmədquluzadə Haqqında), Yazıçı.

Isgoren, T. (2018, November, 13-15). On the Critical Approach of the Magazine ‘Molla Nasreddin’, [Paper presentation]. 9th RSEP International Social Sciences Conference, Rome. https://rsepconferences.com/wp-content/uploads/2018/11/Rome-2018-Book-ofFull-Papers.pdf

Kengerli, A. A. (2008). Azerbaycan’da Romantik Türkçülük, Doğu Kütüphanesi.

Mehmetkuluzade, H. (2002). Azerbaycan’da Yenilikçi bir Öncü: Celil Mehmetkuluzâde - Hâtıralar, (F. Özkan, Ed.). Kültür Bakanlığı Yayınları.

Məmmədquluzadə, C. (2004), Əsərləri. (Vols.I). (İ. Həbibbəyli, Ed.). Öndər Nəşriyyat.

Məmmədquluzadə, C. (2004), Əsərləri. (Vols.IV). (İ. Həbibbəyli, Ed.). Öndər Nəşriyyat.

Məmmədquluzadə, C. (2015), Xatiratım. (Ş. Sadiq, Ed.). Xan Nəşriyyatı.

Mirzəzadə, R. (2018, September 18). Uşinskinin, Çernyayevskinin, Suxomlinskinin Əziz Xatirəsinə. Strategia.az. https://az.strategiya.az/news.php?id=137661

Nəhmətova, K. (2013). Abbasqulu Ağa Bakıxanovun “Kitabi-Əsgariyyə” Hekayəsi. Elm və Təsil

Nəzirli, Ş. (2011) Qoriden Gelen Qatar. Şerq-Qerb.

Qasımzadə, F. (1962) Mirzə Fətəli Axundovun Həyatı və Yaradıcılığı. Azərbayacan Dövlət Nəşriyyatı.

Russell, B. (1927) An Outline of Philosophy, George Allen & Unwin LT. https://ia802904.us.archive.org/10/items/in.ernet.dli.2015.222952/2015.222952.AnOutline.pdf

Russell, B. (2005). Why I Am Not A Christian, Taylor and Francis e-Library.

UNFPA, (2014). Child Marriage in Azerbaijan (Overview), UNFPA EECARO https://eeca.unfpa.org/sites/default/files/pub-pdf/unfpa%20azerbaijan%20overview.pdf

Turkish Studies - Language and Literature-Cover

ISSN: 2667-5641
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ