Mitik Trajik’ten Modern Trajik’e Bireyin Döngüsü: Edip Cansever’in “Medüza” Şiiri Üzerine

Mitoloji, içerdiği öyküler bağlamında birçok sanat dalına ilham vermiş ve insanlığın imgelemini daima beslemiştir. Edebiyatın, bir tür olarak şiirin ana kaynaklarından birini oluşturmuştur. Türk edebiyatı çerçevesinde ele alındığında her ne kadar sınırlı bir kullanım alanı bulsa da yetkin ve önemli eserlerin ortaya çıkmasına vesile olmuştur. Tanzimat döneminde Batılılaşma süreciyle birlikte gelişen zihniyet değişimi, Batılı sanat kaynaklarının da değerlendirilmesi imkânını sunmuştur. Özellikle çeviri faaliyetleriyle oluşturulan zemin, 1910’lu yıllardan sonra özgün nitelikler kazanmaya başlamıştır. Tevfik Fikret, Yahya Kemal, Ahmet Hamdi Tanpınar’ın ilk örneklerini verdiği, Behçet Necatigil, Melih Cevdet Anday, Oktay Rifat, İlhan Berk gibi isimlerin geliştirdiği bu özgün eğilimin Cumhuriyet döneminde belirginlik kazandığını söylemek mümkündür. İkinci Yeni şiir anlayışıyla birlikte hem imgesel kavrayışta hem de şiirsel dilde mitolojik kavrayışın daha geniş bir kullanım alanına sahip olduğu görülmüştür. İkinci Yeni şairlerinden Edip Cansever de bu mitolojik eğilimi örnekleyen isimlerin başında gelir. Mitolojik kavrayışı fazlaca derinleştirmemesine rağmen, bu mitik öykülerden hareketle verdiği özgün örneklerde bireyi merkeze yerleştirmiştir. “Medüza” da bunlardan birisidir. Cansever, bu şiirde modern bireyin, çağa ayak uydururken / uydurmaya çalışırken trajik olanı deneyimleyişini, bunalımını, sıkıntısını, yitip giden bütün varlık alanlarını öne çıkarmayı amaçlamıştır. Bu çalışmada bireyin söz konusu durumlarını ortaya koyma bağlamında bir okuma hedeflenmiştir. Çalışmanın hareket noktasını Medusa’nın mitolojik öyküsü oluşurmuştur. Bu öyküden hareketle mitik kahraman ile modern birey arasında bir bağlantı kurulmaya çalışılmış ve bireyin yeri modern çağın trajik oluşuna göre konumlandırılmıştır.

The Cycle Of The Individual From Mythical Tragic To Modern Tragic: On Edip Cansever's “Medüza” Poetry

Mythology has inspired many branches of art in the context of the stories it contains and has always fed the imagination of humanity. It constituted one of the main sources of literature, especially poetry as a genre. Considered within the framework of Turkish literature, although it has a limited area of use, it has been instrumental in the emergence of competent and important works. The change in mentality that developed with the Westernization process during the Tanzimat period also provided the opportunity to evaluate Western art resources. The ground created especially by translation activities started to gain original qualities after the 1910s. It is possible to say that this unique trend led by Tevfik Fikret, Yahya Kemal, Ahmet Hamdi Tanpınar, Behçet Nacatigil, Melih Cevdet Anday, Oktay Rifat, İlhan Berk, gained prominence in the Republican period. Especially with the İkinci Yeni poetry understanding, it has been seen that mythological understanding has a wider usage area both in imaginary understanding and in poetic language. Edip Cansever, one of the İkinci Yeni poets, is one of the names that exemplifies this mythological trend. Although he did not deepen the mythological understanding much, he placed the individual in the center in the original examples he gave based on these mythical stories. “Medusa” is one of them. In this poem, Cansever aimed to highlight the modern individual's experience of the tragic while keeping up with / trying to keep up with the times, his depression, his distress, and all the vanishing areas of existence. In this study, a reading is aimed in the context of revealing the individual's aforementioned situations. The starting point of the study is the mythological story of Medusa. Based on this story, a connection is tried to be established between the mythical hero and the modern individual and the place of the individual is positioned according to the tragic nature of the modern age.

PDF

___

Afacan, A. (2020). Şiir ve mitologya. Everest Yayınları.
Aiskhylos (2021). Zincire vurulmuş Prometheus. (çev. Azra Erhat – Sabahattin Eyüboğlu). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Campbell, J. (2016). Batı mitolojisi tanrının maskeleri III. (çev. Kudret Emiroğlu). Islık Yayınları.
Cansever, E. (2012). Şiiri şiirle ölçmek. (haz. Devrim Dirlikyapan). Yapı Kredi Yayınları.
Cansever, E. (2013). Sonrası kalır I. Yapı Kredi Yayınları.
Çolak, V. (2004). Edip Cansever’de şairin kanı. Papirüs Yayınları.
Dirlikyapan, D. (2016). Ölümü gömdüm, geliyorum Edip Cansever şiirinde varolma biçimleri. Metis Yayınları.
Erhat, A. (2011). Mitoloji sözlüğü. Remzi kitabevi.
Graves, R. (2020). Yunan mitleri 1. (çev. Uğur Akpur). Kolektif Kitap.
Grimal, P. (2012). Mitoloji sözlüğü Yunan ve Roma. (çev. Sevgi Tamgüç). Kabalcı Yayınevi.
Hançerlioğlu, O. (2004). Dünya inançları sözlüğü. Remzi Kitabevi.
Hastings, C. (2018). Medusa Efsanesi: Tecavüz kurbanının canavara dönüştürülmesi. (çev. Barış Yıldırım). https://baslangicdergi.org/medusa-efsanesi/ (Erişim: 01.08.2021).
Hesiodos (2021). Theogonia – İşler ve günler. (çev. Azra Erhat – Sabahattin Eyüboğlu). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Karabulut, M. (2011). Edip Cansever’in “Medüza” şiirine varoluşçu bir bakış. Erdem, 61, 147-157.
Kerényi, K. (2021). Yunan mitolojisi tanrılar, insanlar ve kahramanlar. (çev. Oğuz Özügül). Say Yayınları.
Kierkegaard, S. (2011). Kaygı kavramı. (çev. Türker Armaner). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Kul, E. (2012). Edip Cansever’in “Çağrılmayan Yakup” şiirinde birey algısı. Türkoloji Dergisi, 19/2, 45-65. https://doi.org/10.1501/Trkol_0000000246
Nietzsche, F. (2021). Tragedyanın doğuşu. (çev. Mustafa Tüzel). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Öcal, O. (2013). Bir şair, bir antigonist tavır Edip Cansever. Akçağ Yayınları.
Sartre, J. P. (2005). Varoluşçuluk. (çev. Asım Bezirci). Say Yayınları.
Schopenhauer, A. (2020). İsteme ve tasavvur olarak dünya. (çev. A. Onur Aktaş), Doğu Batı Yayınları.
Süreya, C. (2014). Şapkam dolu çiçekle. Yapı Kredi Yayınları.

Turkish Studies - Language and Literature-Cover

ISSN: 2667-5641
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ