Toplumun ve Bireyin Erginlenme Sürecinde Yer Alan Mitolojik İmgeler: Salur Kazan Örneklemi

Anlatılarda sürekli tekrar eden kahramanın erginlenmesinde aracı olan mitolojik ögelerin sembolik bir anlamı bulunmaktadır ve evrensel bir özellik göstermektedir. İnsanlık tarihinde değişen tarihi, sosyal, kültürel ortamlar nedeniyle birçok mitik imgenin farklı sembollerle yinelenmesi söz konusudur. Bu ön görüden hareketle Dede Korkut Hikayelerinde Salur Kazan’ın erginlenme sürecinde yer alan mitolojik ögelerin sembolik anlamı üzerinde durulmuştur. Kahramanın olgunlaşmasında, kemale ermesinde, kendini kanıtlamasında yer alan mitolojik imgeler tespit edilip arketipik durumu yorumlanmıştır. Dede Korkut Hikayelerinde Salur Kazan ile ilgili kısımlarda bulunan mitolojik unsurlar, eski Türk inancındaki benzerleri ile okunarak bir ilişki kurulmuştur. Bu çalışmada bir urform arayışından ziyade mitolojik ögelerin sembolik durumu vurgulanmıştır. Campbell’ın Kahramanın Sonsuz Yolculuğu kitabındaki teorinden hareketle Durand’ın İmgesel Yapısalcılığı bir inceleme yöntemi olarak kullanılmış ve incelenen anlatılarda kahramanın erginlenme yolunda farkında olup veya olmadan kullanılan mitik ögelerin simgeleri ve arketipleri incelenmiştir. Kahramanın sonsuz yolculuğunda ayrılma/ yola çıkış, erginlenme ve dönüş aşamalarında çeşitli mitolojik ögelerin yeniden üretildiği gözlenmiştir. Normal bir toplum içindeki insan kendini Salur Kazan’ın yerine koyarak önemli erdem ve yeteneklere sahip olduğunu hisseder. Bu inanış sayesinde toplum ve toplum içindeki insan kendi hayatını şekillendirir. Kahramanın yolculuğu toplumun yolculuğuna dönüşür. Yardım eden güçler veya karşı güçler her ne kadar değişse de evrensel anlamda kahramanın erginlenmesinde ortak mitolojik imgesel bir düşünüş vardır. Simgeler, anlatılarda sürekli farklı görünümlerde yer alsa da imge, evrensel ve mitik düşünüş yapısını devam ettirmektedir.

Mythological Images in the Initiation Process of the Society and the Individual: The Salur Kazan Sample

The mythological elements, which are the means of the initiation of the hero, which are constantly repeated in the narratives, have a symbolic meaning and show a universal feature. Due to the changing historical, social and cultural environments in the history of humanity, many mythical images are repeated with different symbols. Based on this foresight, the symbolic meaning of the mythological elements in the initiation process of Salur Kazan in Dede Korkut Stories is emphasized. The mythological images involved in the hero's maturation, maturity and self-affirmation were identified and his archetypal status was interpreted. A relationship was established by reading the mythological elements found in the parts about Salur Kazan in Dede Korkut Stories with their counterparts in the old Turkish belief. In this study, the symbolic status of mythological elements was emphasized rather than the search for a urform. Based on Campbell’s theory in The Hero’s Endless Journey, Durand’s Imaginary Structuralism was used as a research method and the symbols and archetypes of the mythical elements used in the hero’s way of initiation were examined. It has been observed that various mythological elements are reproduced in the stages of departure / departure, initiation and return in the hero’s endless journey. A person in a normal society feels that he has important virtues and talents by putting himself in the place of Salur Kazan. Thanks to this belief, society and people in society shape their own life. The hero’s journey becomes the journey of society. Although the helping forces or the counter forces vary, there is a common mythological imaginary thinking in the hero’s initiation in the universal sense. Although the symbols are constantly taking place in different appearances in the narratives, the image maintains the universal and mythical thinking structure.

PDF

___

Aktulum, K. (2018). İmgelemin antropolojik yapıları ve folklor: Gılbert Durand’ın arketipsel sınıflandırma modeline giriş. Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları, 19(19), 1-16.
Aliyev, R. (2020). Türk mitolojisi, Astana Yayınları.
Balkaya, A. (2014). Halk anlatılarında kuyunun işlevselliği üzerine bir okuma, Milli Folklor, 102, 53- 64.
Bachelard, G. (1996). Mekânın poetikası, (Çev. Aykut Derman), Kesit Yayıncılık.
Beydili, C. (2015). Türk mitolojisi ansiklopedik sözlük, (Çev. E. Ercan), Yurt- Kitap Yayın.
Bonnefoy, Y. (2000). Mitolojiler sözlüğü I. cilt, (Yay. Haz. L. Yılmaz), Dost Kitabevi Yayınları.
Boratav, P.N. (2012). Türk mitolojisi, Oğuzların-Anadolu, Azerbaycan ve Türkmenistan Türklerinin mitolojisi, (Çev. R. Özbay), Bilgesu Yayıncılık.
Campbell, J. (2010). Kahramanın sonsuz yolculuğu, II. baskı, (Çev. Sabri Gürses), Kabalcı Yayınevi.
Campbell, J. ve B. Moyers (2018). Mitolojinin gücü, kutsal kitaplardan Hollywood filmlerine mitoloji ve hikayeler, (Çev. Z. Yaman), MediaCat Kitapları.
Çoruhlu, Y. (2002). Türk mitolojisinin ana hatları, (Yay. Haz. E. Kocabıyık), Kabalcı Yayınevi.
Durand, G. (1999). The anthropologıcal structures of the imagınary, (Translated: Margaret Sankey, Judith Hatten), Boombana Publications.
Durand, G. (2017). Sembolik imgelem, (Çev. A. Meral), İnsan Yayınları.
Ekici, M. (2019). 13. Dede Korkut destanı: Salur Kazan’ın yedi başlı ejderhayı öldürmesi boyunu beyan eder hanım hey!, Milli Folklor, 16(222), 5-13.
Eliade, M. (1994). Ebedi dönüş mitosu, (Çev. Ü. Altuğ), İmge Kitabevi Yayınları.
Eliade, M. (2014). Dinler tarihine giriş, (Çev. Lale Arslan), Kabalcı Yayıncılık.
Eliade, M. (2017). Dinsel inançlar ve düşünceler tarihi 3, (Çev. Ali Berktay), Alfa Yayıncılık.
Eliade, M. (2018). İmgeler ve simgeler, (Çev. M. A. Kılıçbay), Doğu Batı Yayınları.
Ergin, M. (2008). Dede Korkut kitabı-1 giriş- metin- faksimile, 6. baskı, Türk Dil Kurumu Yayınları.
Ergun, P. (2019). Sibirya Türk destanlarında iyeler, Kömen Yayınları.
İnan, A. (1976). Eski Türk dini tarihi, Milli Eğitim Basımevi.
Jung, C. G. (2005). Dört arketip, (Çev. Z. A. Yılmazer), Metis Yayınları.
Jung, C. G. (2018). İnsan ve sembolleri, (Çev. H. M. İlgün), Kabalcı Yayıncılık.
Köktürk, Ş. (2006). Türk destanlarında hapsedilme motifi, Türklük Bilimi Araştırmaları, (19), 383-400.
Llova E. L. vd. (2013a). Güney Sibirya Türklerinin geleneksel dünya görüşleri, kâinat ve zaman. nesneler dünyası. (Çev. Metin Ergun), Kömen Yayınları.
Llova E. L. vd. (2013b). Güney Sibirya Türklerinin geleneksel dünya görüşleri, insan ve toplum, (Çev. Metin Ergun), Kömen Yayınları.
Ögel, B. (2006). Türk mitolojisi II. cilt, Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Roux, J. P. (2017). Eski Türk mitolojisi, (Çev. M. Y. Sağlam), Bilge Su Yayınları.
Sagalayev, A. M. (2020). Ural-Altay mitolojisinde arketipler ve semboller, (Çev. A. Toraman), Bilge Kültür Sanat Yayınları.

Turkish Studies - Language and Literature-Cover

ISSN: 2667-5641
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ