Rus Yeradbiliminde Geliştirilen İnceleme Yöntemleri ve Rus Toponimlerinde Uygulanabilirliği

Yer adları eski çağlardan itibaren araştırmacıların dikkatini çeken bir konudur. Toplumların yaşadıkları yere olan merakı, onları bu konuda araştırmaya sevk ederek adların oluşumu, kökeni, yapısı, değişimi ve diğer halklarla olan bağlantısı gibi sorulara yöneltmiştir. Ait olduğu toplumların tarihi, yaşam tarzı, dünya görüşü ve kültürel değerlerini içinde barındıran adlarla ilgili her bir özellik yer adları için özel bir inceleme alanı gerektirmiştir. Bu sebeple yeradbilim özellikle son yıllarda farklı disiplinlerden beslenen ayrı bir bilim dalı olarak görülmektedir. Rusya’da yeradbilim çalışmalarının temeli kadim dönemlere dayansa da akademik anlamda XVIII-XIX. yüzyıllarda başlar. Bu süreçte araştırmaların sistemli bir şekilde yürütülebilmesi amacıyla yeradbilimde belli başlı inceleme yöntemleri geliştirilmiştir. Yeradbilim alanında yapılan bilimsel çalışmaların erken dönemde başlaması ve bilim insanlarının ayrı bir bilim dalı olarak akademik anlamda bu alana yönelmesi Rusya’da yeradbiliminin kuramsal ve uygulama bakımından sağlam temellere dayandığını göstermektedir. Bu bağlamda, Rus yeradbilimi araştırmalarında kullanılan inceleme yöntemleri ve bu yöntemlerin Rus yer adlarında uygulanabilirliği bu çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Çalışmanın amacı, yeradbilim incelemelerinin belli bir sistem ve kurallar çerçevesinde araştırıldığını ve sonuçlandırıldığını göstermektir. Rus yeradbiliminde geliştirilen inceleme yöntemlerinin Türk ad araştırmacıları için de bir kaynak oluşturması ve Türk yeradbilime katkı sağlaması bu çalışmanın diğer hedefidir. Çalışmada Rus yeradbiliminin tarihçesi, bu alana yön veren kuramcılar ve kaleme aldıkları akademik çalışmalar, Rus yeradbiliminde geliştirilen inceleme yöntemleri, yöntemlerin içeriği ve Rus toponimlerinde uygulanabilirliği örneklerle ele alınmıştır.

Research Methods Developed in Russian Toponymy and Their Applicability

The places of names have always been a matter of interest for researchers since the ancient times. As the societies became more and more interested in the places where they live, this situation led the researchers to do studies on the origin, etymology, meaning and history of the names of the places as well as their connection with other societies. The place names represent the history, lifestyle and culture of societies, so every feature related to names required special field for place names. In Russia, it is known that the interest in toponymy began in the ancient times; however, academic studies only began to be conducted in 18th and 19th centuries. During that times, in order to conduct these studies systematically, certain research methods were developed. The fact that the toponymy studies began relatively earlier demonstrates that it is perceived as a seperate branch of scientific and academic study in Russia. It also proves that toponymy studies and its applications have been built on strong and institutive foundations. In this regard, the research methods in Russian toponymy and their applicabilities are the subject matter of this study. The aim of this study is to prove that toponymy studies in Russia have been conducted systematically pursuant to certain rules. Another aim of this study is to create resource for Turkish researchers and Turkish toponymy studies. The history of Russian toponymy, scientists and their academic studies, the research methods developed in Russian toponymy, their context and applicability are also reviewed in the study.

PDF

___

Aktay, Ş. (2019). Rus Antroponimisi: Kuramlar ve Uygulamalar. Ankara: Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Rus Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı.
Arhipov, G. A. (1973). Mariytsı IX-XI vv. K Voprosu o Proıshojdenii Naroda. Mariyskoye knıjnoe izdatelstvo.
Basik, S. N. (2006). Obşçaya Toponimika. Minsk: Uçebnoe posobiye dlya studentov geografiçeskogo fakulteta. BGU.
Baskakov, N. A. (1997). Türk Kökenli Rus Soyadları. Çev. S. Kazımoğlu, Türk Dil Kurumu Yayınları.
Bondaletov, V. D. (2012). Russkaya Onomastika. URSS.
Curayeva, Ş. (2014). Toponimı v Pamyatnikah Pismennosti 17 V. Dissertatsiya na soiskaniye akademiçeskoy stepeni magistra. Termez.
Karabulatova, İ. (2000). O Modelyah Vospriyatiya Toponimi Tyumenskoy Oblasti Sovremennımi Nositelyami Russkogo Yazıka. Szlav Filologiya Tanszek, 97-105.
Kniga Bolşomu Çerteju. (1950). Podgotovka k peçati i redaktsiya K. N. Serbina, Nauk.
Kobrin, V. B. (2008). Opriçnina. Genealogiya. Antroponimika. RGGU.
Nikonov V. A. (1966). Kratkiy Toponimiçeskiy Slovar. Mısl.
Nikonov, V. A. (2008). Geografiya Familiy. URSS.
Nikonov, V. A. (2011). Vvedeniye v Toponimiku. LKİ.
Pashalov, A. P. (2014). Udivitelnaya Etimologiya. ENAS.
Podolskaya, N. V. (1964). Kakuyu İnformatsiyu Nesyot Toponim. V kn. Printsipı toponimiki, 87-99.
Popov, A. İ. (1965). Geografiçeskiye Nazvaniya – Vvedeniye v Toponimiku. Nauka.
Pospelov, E. M. (2008). Geografiçeskiye Nazvaniya Rossiii – Toponimiçeskiy Slovar. Astrel.
Ryazanskaya Toponimiçeskaya Komissiya. (2012). Pod red. N. A. Bulıçyov, Ryazan.
Superanskaya, A. V., Staltmane, V. E., Podolskaya, N. V., Sultanov, A. H. (2009). Teoriya i Metodika Onomastiçeskih İssledovaniy. URSS.
Şahin, İ. (2015). Adbilim (Çerçeve, Terim, Yöntem ve Sınıflandırmalarıyla). Pegem Akademi.
Trubaçev, O. N. (2009). Trudı Po Etimologii. Slovo. İstoriya. Kultura.Rukopisnıye pamyatniki drevney rusi.
Trube, L. L. (2005). Nazvaniya Gorodov i Poselkov s Formantom – gorsk (gorskiy). Uralskiy Federalnıy universitet, 61-66.
Tuguzbayeva, O. V. ve Suleymanova, A. K. (2012). Strukturno-slovoobrazovatelnıye Osobennosti Toponimov G. Birska i Birskogo Rayona. Başkurdistan: Vestnik Başkirskogo universiteta, 225-228.
Yevseyeva, O. S. (2014). Vopros o Klassifikatsii Toponimov Russko-Belorusskogo Prigraniçya. Vestnik MGOU, Seriya Russkaya Filologiya, 61-63.
Yusifov, Y. ve Kerimov, S. (2017). Toponiminin Esasları Üzerine Bir İnceleme. (Çev: S. Yavuz). ASOS yayınları.

Turkish Studies - Language and Literature-Cover

ISSN: 2667-5641
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ