Beyond Humour: Revolutionary Theatre of a Socialist Playwright, Aziz Nesin

$20^{th}$ century Turkey experienced two world wars, the following harsh conditions, political upheavals, military coups and social changes. Aziz Nesin, as a character and writer, was, in full sense of the word, the product of these conditions; What he experienced from birth till his improvement processes as a writer, and all kinds of changes, developments, social or political crisis led him to leave aside Mehmet Nusret, his birth name, and made him become Aziz Nesin, which he chose for his writing career. With his impoverished background, he reacted against the injustice and dominance of minority; and evaluated all the things in terms of their utility for the society, especially, for the working class, which directed him to gain a socialist perspective naturally. He wrote a number of novels, poems, plays, stories, etc. from a socialist mindset. However, among genres, theatre was of greater importance for Nesin. In his plays, he handled the position of the individuals, their struggles and their conflicts with themselves, the others and with the society. They reflect his anger for public enemies who pose a disadvantage for the society, the democratish democratization and extreme recklessness of society. Nesin's aim is to prevent the ill operation of the system, raise awareness and instill the impulse in society towards a more enlightened individualistic and social life enabling personal and social change and improvement with his satireful humorousand non-violent language.Therefore, his is functional folk humour which constitutes the basic principle of his revolutionist theatre. The primary purpose of this paper is to shed light on Aziz Nesin as a socialist writer, his idea of theatre, his satireful humour and revolutionist theatre notion.

Mizahın Ötesi: Sosyalist Yazarın Devrimci Tiyatrosu, Aziz Nesin

20. yüzyıl Türkiyesi, iki dünya savaşını, ardından gelen zor koşulları, siyasi dalgalanmaları, askeri darbeleri ve toplumsal değişimleri tecrübe etmiştir. Karakteri ve yazar kimliği ile Aziz Nesin, kelimenin tam manasıyla bu şartların bir ürünüdür; doğduğundan yazarlığının gelişim sürecine kadar yaşadıkları ve ülkedeki her türlü değişim, gelişim, sosyal veya siyasi kriz, onu Mehmet Nusret'ten yazar olarak kullanmayı seçtiği Aziz Nesin kimliğine büründürmüştür. Maddi olanağı kısıtlı geçmişiyle, Nesin azınlığın baskınlığına ve adaletsizliğine karşı tepki göstermiş olan biten her şeyi topluma, özellikle işçi sınıfına, yararlı olmasına göre değerlendirmiştir ki bu, onu doğal olarak sosyalist bakış açısı kazanmaya sevk etmiştir. Sosyalist perspektiften bir çok roman, şiir, oyun, öykü, vb. kaleme almıştır. Fakat, Nesin için türler arasında tiyatronun ayrı bir yeri vardır. Oyunlarında, bireylerin konumları, mücadeleleri, kendileriyle, başkalarıyla ve toplumla olan çatışmaları ele almıştır. Oyunları, topluma dezavantaj yaratan halk düşmanlarına, demokratiğimsi demokrasiye ve toplumun aşırı duyarsızlığına olan öfkesini yansıtır. Nesin'in amacı, şiddet içermeyen eleştirel mizah dili ile, sistemin kötü işleyişini engellemek ve farkındalığı arttırmak ve bireysel ve toplumsal değişim ile gelişim sağlayarak toplumda daha aydınlanmış bireysel ve sosyal yaşama dürtüsü uyandırmaktır. Bundan ötürü, onunki, devrimci tiyatrosunun temel prensibi olan işlevsel halk mizahıdır. Bu çalışmanın amacı sosyalist yazar olan Aziz Nesin'e, onun tiyatro anlayışına, eleştirel mizahına ve devrimci tiyatro anlayışına ışık tutmaktır.

___

Abacı, T. (2015). Başucumuzdaki Aziz Nesin. Sözcük: 100. Doğum Yılında Aziz Nesin Özel Sayısı, 53, 45-50.

Bahçekapı, A. (1982). Aziz Nesin'le Söyleşi. Varlık Journal, 897, 17-21.

Branagan, M. (2007). The Last Laugh: Humour in Community Activism. Community Development Journal: Special Issue: Community Development and the Arts: Reviving the Democratic Imagination, 42(4), 470-481.

Cyrstal, D. (2004). Language Revolution. Polity Press.

Çiftçi, N. (2004). En Çok Hangisindendir? Güzel Yazılar, July-August, 13.

Ecevit, B. (1993). Prospects and Difficulties of Democratization in the Middle East, In E. Goldberg, R. Kasaba, J. S. Migdal (Eds.), Rules and Rights in the Middle East: Democracy, Law, And Society (41-163). University of Washington Press.

Ercan, C. A. (2007). Aziz Nesin'in "Fil Hamdi"siyle Kurt Kusenberg'in "Ters Bir Bakış" Adlı Öykülerinin Karşılaştırılması. A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 35, 191-200.

Ertop, K. (1995). Ölümsüzleşen Gülmece Ustası için Aziz Nesin'lik... Varlık Journal, 1055, 35-37.

Griffin, H. M. (2015). Humanist Humanism: Aziz Nesin's Yaşar NeYaşar Ne Yaşamaz and Kurt Vonnegut's Slaughterhouse Five. [Unpublished Doctoral Dissertation]. Boğaziçi University Institute of Social Sciences.

Gul, T. and Javed, T. (2012). Humour and Satire in Urdu Literature. The Dialogue, VII(2), 178- 185.

İnanç, R. (2011). Aziz Nesin'in Sabahattin Ali'ye Mektupları ["Marko Paşa"nın Mutfağından]. Varlık Journal, July 1246, 55-59.

İpşiroğlu, Z. (1998). 2000'li Yıllara Doğru Tiyatro. Mitos Boyut Publishing House.

Jones, L. (Barbara, A.) (1965). The Revolutionary Theatre. The Making of African American Identity, III, 1-3.

Kabacalı, A. (2007). Gözyaşından Gülmeceye Aziz Nesin. Gürer Publishing House.

Kakınç, T. D. (1995). Aziz Nesin ("Aziz"). Varlık Journal, 1055, 33-34.

Küçükkalay, A. M. and Özmen, M. (2010). Aziz Nesin ve Nikolai V. Gogol'da Bürokratik Devlet Mekanizması: Kamu Tercihi Teorisi Bağlamında Çarlık Rusya'sı ve Türkiye Karşılaştırması. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 5(1), 7-23. Leach, R. (1994). Revolutionary Theatre. Routledge.

Nesin, A. (1973). Cumhuriyet Döneminde Türk Mizahı. Akbaba Publishing House.

Nesin, A. (2009). Mum Hala I. Nesin Publishing House.

Nesin, A. (2010). Bir Dokun Bin Dinle. Nesin Publishing House.

Nesin, A. (2011a). Sanat Yazıları. Nesin Publishing House.

Nesin, A. (2011b). Çuvala Doldurulmuş Kediler. Nesin Publishing House.

Nesin, A. (2012a). Sora Sora Cennet Bulunur. Nesin Publishing House.

Nesin, A. (2012b). İnsanlar Konuşa Konuşa. Nesin Publishing House.

Nesin, A. (2013a). Bütün Oyunları 3. Nesin Publishing House.

Nesin, A. (2013b). Soruşturmada. Nesin Publishing House.

Nesin, A. (2013c). Bir Tutam Aydınlık. Nesin Publication House.

Nesin, A. (2014). Yazarlık, Edebiyat ve Dil Üstüne, Seçilmiş Yazılar. Nesin Publishing House.

Nesin, A. (2016). Yol: Böyle Gelmiş Böyle Gitmez -I, Öz Yaşam Öyküsü. Nesin Publishing House.

Onaran, Y. (1994). Gözlerim Görmeden Yazıyorum!: 107 Kitaba İmza Atmış Yazı Fabrikası: Aziz Nesin. Nokta, 39, 34-37.

Özdemir, E. (2015). Aziz Nesin'in Yazınsal Eylemi. Sözcük: 100. Doğum Yılında Aziz Nesin Özel Sayısı, 53, 24-33.

Popper, K. R. (1994). The Open Society and Its Enemies. Princeton University Press.

Sütçü, G. (2016). Nikolay Vasilyeviç Gogol'un 'Müfettiş' (Revizor) ve Aziz Nesin'in 'Yaşar Ne Yaşar Ne Yaşamaz' Adlı Eserlerinde 'Bürokrasi ve İnsan Manzaraları' Teması. IMUCOInternational Multidisciplinary Conference Proceedings Book, 513-518.

Taş,T. (December, 1996). Markopaşa: Halk için Siyasi Mizah. Yenie. http://yenie.net/markopasahalk-icin-siyasi-mizah/

Yazın, G. (2004). Aziz Nesin'e Düşsel Sorular, Sahici Yanıtlar. Güzel Yazılar, July-August 28, 14- 19.

Yıldız, A. and Korat, G. (1994). Aziz Nesin'le Söyleşi. Edebiyat ve Eleştiri, 15-16, 7-21.

Yüksel, A. (1997). Çağdaş Türk Tiyatrosundan On Yazar. Mitos Boyut Press. Zeigler, J. W. (1973). Regional Theatre: The Revolutionary Stage. University of Minnesota Press.