İstanbul Üniversitesi Yazma Eserler Kütüphanesi T.6739 Numaralı Eserin (Hâb-nâme-i Râsim) Tetkiki

Hem ilmî hem ictimaî hem de estetik değerleri bir arada tutan yazma eserlerin, önemi yadsınamaz bir gerçektir. Bir ulusun kültürünü oluşturan önemli öğelerin başında gelen yazma eserler, günümüzde başta İstanbul olmak üzere birçok ilin yazma eserler kütüphanesinde mevcuttur. Üzerinde inceleme yapılan çalışma, İstanbul Üniversitesi Yazma Eserler Kütüphanesi Türkçe yazmalar bölümüne kayıtlıdır. XIX. yüzyılda Muhammed Râsim Hikmet tarafından kaleme alınmış, konu itibarıyla hâb-nâmeleri içeren ancak özünde farklı konulara da değinen bir yapıttır. Çalışmanın giriş bölümünde öncelikle “hâb-nâme” türüne ve bu tür ile ilgili Türk edebiyatında yapılan çalışmalara yer verildi. Daha sonra eser fizikî özellikleri ve üslup açısından ele alındı. Eserin künye, nüsha bilgilerine ilaveten dil-üslup açısından değerlendirmesi yapıldı. Akabinde yapıt tematik olarak incelendi. Müellifin mezkûr eserinde başta rüya olmak üzere yedi temel başlık (İlm-i Cifr, İlm-i Kef, Kıyafet-nâme, Peygamber Kıssaları, Menakıb-nâmeler, Dinî-Tasavvufî Bazı Terim ve Kavramların İzahı) üzerinde tevakkuf ettiği ve bunları da toplam altmış sekiz alt başlıkta incelediği görülmüştür. Temsilî anlatım metoduna örnek olan bu eserde müellif, bazı hayvanları (ankebût, feres, peleng, murg, mûr, hargûş, hümâ, keşef, üştür, şîr, tâvûs, şütür-murg) konuşturarak eserin büyük bir bölümünü soru cevap şeklinde sürdürmüş, diğer taraftan da anlatımda akıcılığı sağlayıp eseri tekdüzelikten kurtarmıştır. Muhammed Râsim, hâb-nâme’de dinî- tasavvufî kaynaklardan sık sık yararlanmış, yüzden fazla âyet ve hadise yer vermiştir. Tasavvufî kaynaklar arasında en çok Muhyiddin-i Arabî’nin Fütûhât-ı Mekkiyye adlı eserlerinden istifade etmiş, tasavvufî birçok temel kaynaktan alıntı yapmıştır.

Istanbul University Manuscript Library Examining The Work Numbered T.6739 (Hab-name-i Rasim)

The importance of manuscripts that hold both scientific, scientific and aesthetic values together is an undeniable fact. Manuscripts, which are among the most important elements that form the culture of a nation, are now available in the manuscripts library of many cities, especially Istanbul. Study examined on; Istanbul University Manuscripts Library is registered to the Turkish manuscripts section. XIX. It is a work written by Muhammed Rasim Hikmet in the 19th century, which includes hab-name in terms of subject, but also touches on different subjects. In the introductory part of our study, firstly, the "hab-name" genre and the studies in Turkish literature related to this genre are included. Later, the work was handled in terms of its physical features and style. In addition to the imprint and copy information, the work was evaluated in terms of language and style. Subsequently, the work was examined thematically. It is seen that the author examined seven main titles (starnames, palmistry, garments, prophets, menakibnamas, religious-mystical explanations of some terms and concepts) in his study. In this work, which is the product of an allegorical work, the author has made some animals (camel, horse, lion, peacock, panther, bird, ant, rabbit, phoenix, pigeon, turtle ostrich) talked and continued the majority of the work in the form of question and answer. He provided the work of uniformity. Muhammad Rasim Hikmet used more than a hundred verses and hadiths in Hab-name, which often benefited from religious-mystical sources. Among the Sufi sources, he made the most of Muhyiddin-i Arabi's works named Fütuhat-ı Mekkiyye, and cited many basic sources of Sufism.

PDF

___

Aktan, M. F. (2019). Hoca-zâde Muhammed Râsim Hikmet'in Hâb-nâme'si (1b-168a) (incelememetin-dizin). Yayımlanmamış Doktora Tezi. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Altun, M. (2011). Hâb-nâme-i Veysî. MTV Yayıncılık.
Arslan, M. & Aksoyak, İ. H. (1994). Haşmet külliyatı. Dilek Matbacılık.
Çavusoğlu, A. (2004). Kıyâfet-nâmeler. Akçağ Yayınları.
Ferişteoğlu, A. Tercüme-i Hâb-nâme. Mevlana Müzesi Türkçe Yazmalar no: 2916.
Fleischer, C.H. ( 2012). Kâtiplerin rüyaları: Osmanlı kalemiyye sınıfında kehanet ve endişe (Çev:Ahmet Tunç Şen) VII. Mecmua: Osmanlı Edebiyatının Kırkambarı. Turkuaz.
Gündüz, E. ( 2009). Divan ve Halk edebiyatı sanatçılarına ilham kaynağı olan rüya. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi: 22. 188-202.
Güven, E. (2015). Rüyaların dili: psikolojide rüya çalışmaları. Türk Psikoloji Yazıları. 18. 15-25.
Hâb-nâme-yi Râsim Hikmet, (1303). İstanbul Üniversitesi Yazma Eserler Kütüphanesi no: T6739.
İnal, M.K.(2000). Son Asır Türk Şairleri. (Haz. :M. Kayahan Özgül). AKMB Yayınları.
Kırbıyık, M. (2009). Kıyâfetnâme-i cedîde hakkında. A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi 39. 793 -813.
Niyazioğlu A. & Aynur H. (2011). Aşık Çelebi’ye rüyaların söyledikleri. Aşık Çelebi ve şairler tezkeresi üzerine yazılar. Koç Üniversitesi Yayınları. 71-85.
Niyazioğlu, A. (2007). Osmanlı’da kadılık kabusu ve Nihani’nin rüyası. Journal of Turkısh Studies (Türklük Bilgisi Araştırmaları) 31. 133-143.
Sarıçiçek, R. (2012 ). Mustafa bin Bâlî ve ilm-i firâseti. Turkish Studies, 7-4. 2725-2754. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.3915.
Sarıkaya, E. (2014). Eski Türk edebiyatında rüyâ. Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Sümbüllü, Y.Z. (2009). Kefnâme türü ve yazma bir kefnâme risâlesi üzerine değerlendirme. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 2-6. 575-585.
Şen, A. T. (2008). 17. yüzyılda bir Osmanlı entelektüelinin rüyası: Veysi ve Habnâme. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sabancı Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Tanyıldız, A. (2016). Fuzûlî’nin hadîkatu’s-su’adâsı üzerine notlar. Hikmet. 2-3. 139-155.
Tanyıldız, A. (2016). Süleymaniye kütüphanesindeki 1211 numaralı na’t ve mi’râciyye mecmuası. Turkish Studies. 8-1. 525-547.http://dx.doi.org/10.787/TurkishStudies.4382.
Uludağ, S. (1995). Firâset. TDV İslâm Ansiklopedisi. 13. 116-117.
Yeşilyurt, T. (2011). Türk şiirinde rüya. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Türkoloji Dergisi, 18-1. 259-266. https://doi.org/10.1501/Trkol_0000000213
Yıldırım, İ. (2016). Enderunlu Hâfız Abdüllatif Efendi’nin Hâb-nâme-i Latifi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9-43. 505-512.
Zavotçu, G. (2007). Türk edebiyatında Hâb-nâme ve Ömer Fu’âdî’nin hâbiyye risâlesi. Hazret-i Pîr Şeyh Şa’bân-ı Velî Vakfı Yayınları.

Turkish Studies - Language and Literature-Cover

ISSN: 2667-5641
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ