Türkiye Selçukluları Zamanında Kervansarayların Kale ve Savunma Yapısı Olarak Kullanılması

Bu çalışmada Türkiye Selçuklu Devleti zamanında kervansarayların kale ve savunma yapısı olarakkullanılışı ele alınmıştır. Çalışmanın ilk kısmında vakayinamelerde geçen şekliyle kervansarayların siyasimücadelelerde savunma yapısı olarak kullanıldığı olaylar incelenmiştir. İkinci kısımda ise kervansaraylarınkalelerle olan yapısal benzerlikleri ortaya konmaya çalışılmıştır. Türkiye Selçuklu devri kervansaraylarınınkonaklama, koruma, kale ve savunma yapısı olarak hizmet etmiş yapılar olduğu anlaşılmıştır.Kervansarayların savunma yapısı olarak kullanılmasının Moğol istilasından sonra arttığı görülmüştür.Türkiye Selçukluları zamanında Kervansarayların kale gibi önemli bir savunma yapısı olarak kullanılmıştır.Bununla ilgili en önemli olay Alaiye Kervansarayı’nın iki ay boyunca 20 bin Moğol süvarisi tarafındankuşatılmasına rağmen alınamamasıdır. Kuşatmanın mancınıklar ve zırh delen oklar yardımıyla yapılmasınarağmen Alaiye Kervansarayı’nın düşmemesi ve düşmana teslim olmaması çok mühim bir hadisedir. Bu denlifazla sayıda asker ve kuşatma silahına rağmen adı geçen kervansarayın alınamamasının en önemli sebebikalın ve yüksek duvarlara sahip olmasıdır. Ayrıca bu yapının geniş ve büyük iç hacmi insanların barınmasıve yiyecek depolamaları için fırsat tanımıştır. Türkiye Selçuklu kervansarayları; sur gibi kalın yüksekduvarları, mazgalları, payanda ve burçları, dendanlı yapıları, çatıya çıkan merdivenleri ve büyük kapıları ilekalelere benzemektedir. Bu abidevi eserlerin tam bir kale özelliği gösterdiği söylenemezse de kalın yüksekduvarları ile tam bir korunma yapısı olduğu kesindir. Kervansaraylar Türkiye Selçuklu Devleti’nin yükselişdevrinde daha mükemmel ve daha büyük hale getirilmiştir.

Usage of Caravanserais as Fortress and Defense Structures During Turkey Seljuk State Era

In this study, the usage of caravanserais as fortress and defense structures during Turkey Seljuk State has been discussed. In the first part of the study, the events in which caravanserais were used as defense structures in political struggles were examined, as mentioned in the case of chronicles. In the second part, the structural similarities of caravanserais with fortresses were tried to be revealed. It has been understood that caravanserais were served as structures for accommodation, protection and as fortress and defense mechanism during Turkey Seljuk era. It has been observed that the use of caravanserais as defense structures increased after the Mongolian invasion. During the era of Turkey Seljuks, caravanserais were used as important defense structures as fortresses. The most important event related to this fact is that Alaiye Caravanserai could not be conquered despite being surrounded by 20 thousand Mongolian cavalry for two months. Although the siege was realized with the help of catapult, armor piercing arrows, it is a very important case that Alaiye Caravanserai did not fall and did not surrender to the enemy. Despite of such a large number of soldiers and siege weapons, the main reason why the mentioned caravanserai could not be taken was its thick and high walls. In addition, the large and wide internal volume of this building has provided an opportunity for accommodation of people and storage of food. Turkey Seljuk caravanserais; resemble to fortresses with their thick high walls like ramparts, crenel, buttresses and bastions, dentilled structures, stairs to the roof and big doors. Although it cannot be said that these monumental structures present a full fortress feature, it is certain that they are a full protection structure with their thick high walls. Caravanserais have been built bigger and more perfect during the rise of the Turkey Seljuk State.

PDF

___

Aksarayî, K.M. (2000). Müsâmeret el-ahbâr ve müsâyeret el-ahyâr, Trk. trc. M. Öztürk, TTK; Haz. O. Turan, 1944, TTK.
Anonim, (1952). Anadolu Selçukluları Devleti Tarihi (Selçuknâme), Trk. trc. Feridun Nâfiz Uzluk, Örnek Matbaası.
Aslanapa, O. (1991). Anadolu’da İlk Türk Mimarisi, Atatürk Kültür Merkezi Yayını.
Aslanapa, O. (1989). Türk Sanatı, Remzi Kitapevi.
Bal, M.S. (2004). II. İzzeddin Keykâvus Dönemi (1246-1262), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi.
Bal, M.S. (1998). Türkiye Selçukluları’nda Ticari Hayat (1220-1277), Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
Bal, M.S. (2005). Moğol İstilâsından Sonra Türkiye Selçuklu Devleti İçinde Çıkan Türkmen (Oğuz) İsyanları (1243-1262). Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2 (2), 60-69.
Bal, M.S. (2016). Türkiye Selçuklu Devleti’ndeki Sosyal Kurumların Teşekkülünde Rol Oynayan Kişilerin Siyasi ve Ekonomik Durumları. TAD, 35 (59), 21-42.
Bal, M.S. (2005). Fotoğraf arşivi.
Bal, M.S. (2020). Fotoğraf arşivi.
Bakkal, A. (2019). Antalya Selçuklu Kervansarayları. Türk Akademik Araştırmalar Dergisi, 4 (4), 521-570. doi: 10.30622/ tarr.644055
Baş, A. (2007). Obruk Hanı. Anadolu Selçuklu Dönemi Kervansarayları, (Ed.) Hakkı Acun, 347- 359, Kültür ve Turizm Bakanlığı.
Crane, H.G. (1975). Material For the Study of Muslim Patronage in Seljuq Anatolia: The Life and Work of Jalâl Al-Dîn Qarâtâî, Harvard Üniversitesi, Doktora tezi.
Deniz, B. (2007). Ağzıkara Han. Anadolu Selçuklu Dönemi Kervansarayları, (Ed.) Hakkı Acun, s.321-347, Kültür ve Turizm Bakanlığı.
Denktaş, M. (2007). Karatay Hanı. Anadolu Selçuklu Dönemi Kervansarayları, (Ed.) Hakkı Acun, s.359-381, Kültür ve Turizm Bakanlığı.
Erdman, K. (1961). Das Anatolische Karavansaray des 13. Jahrhunderts, C. I-II, Verlag Gebr. Mann.
Erdman, K. (1961). Das Anatolische Kervansaray Des 13. Jahrhunderts, Katalog Abbildungen, Verlag Gebr. Mann.
Güler, M. (2019). Urfa’da Bilinmeyen Bir Yapı; Ağız Hanı. Turkish Studies, 14 (4), 2297-2331. DOI: 10.29228/TurkishStudies.23025
İbn Bibi. (1996). el-Evâmirü’l-Ala’iyye fi’l-Umuri’l-Ala’iye (Selçuk name), Trk. trc. Mürsel Öztürk, c. I-II, Kültür Bakanlığı Yayınları, Tıpkı Basım. 1956. el-Evâmirü’l-‘Alâ’iyye fî’lumûri’l- Alâ’iyye, (Haz.) Adnan Sadık Erzi, Türk Tarih Kurumu Yayınları
Kadı Ahmed, N. el-Veled el-Şefîk, Fatih ktp. 4519.
Köprülü, M.F. (1942). Ribat. Vakıflar Dergisi, II, s.267- 278.
Kuban, D. (2002). Selçuklu Çağında Anadolu Sanatı, YKY.
Önge, M. (2007). Zazadin Han. Anadolu Selçuklu Dönemi Kervansarayları, (Ed.) Hakkı Acun, Kültür ve Turizm Bakanlığı.
Özcan, K. 2015. Selçuklu Çağında Anadolu Kentleşme Koridoru. Bilig, Bahar, 173, 185-206.
Özergin, M.K. (1959). Anadolu Selçuklular Zamanında Yollar, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü. Doktora Tezi.
Riefstahl, R. M. (1941). Cenubu Garbî Anadolu’da Türk Mimarisî Eserleri, Trk. trc. Cezmi Tahir Berktin, Kısım I, Maarif Matbaası.
Salt Araştırma arşivi, (Erişim tarihi: 01.08.2020), https://archives.saltresearch.org/handle/123456789/73215?mode=full,
Sönmez, Z. (1989). Anadolu Türk-İslâm Mimarisinde Sanatçılar, TTK.
T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Niğde İl Müdürlüğü web. (2020). https://nigde.ktb.gov.tr/TR-74349/hanlar-bedestenler-ve-kervansaraylar.html
Tuncer, O.C. (2007). Anadolu Kervan Yolları, Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları.
Turan, O. (1948). Celâleddin Karatay Vakıfları Ve Vakfiyeleri. Belleten, XII (45), 17-173.
Turan, O. (1946). Selçuklu Kervansarayları. Belleten, X (37-40), 471- 497.
Turan, O. (2013). Selçuklular Zamanında Türkiye, Ötüken Yayınları.
Yavuz, A.T. (1992). Anadolu Selçuklu Kervansaraylarında Mekân-İşlev İlişkisi İçinde Savunma ve Barınma. IX. Vakıf Haftası Bildirileri (Ankara, 2-4 Aralık 1991) 253-282.
Yiğit, İ. (2008). Ribât. DİA, 35, 76-79, (Erişim tarihi: 20.11.2015), http://www.islamansiklopedisi.info/.

Turkish Studies - Historical Analysis-Cover

ISSN: 2667-5552
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ