Türk Silahlı Kuvvetlerinde İktidar Mücadelesi ve Siyasete Etkisi (27 Mayıs 1960-20 Kasım 1961)

27 Mayıs 1960’da ordunun yönetime el komasıyla tüm siyasi partilerin faaliyetleri durdurulmuş ve MilliBirlik Komitesi (MBK) Türkiye’nin idaresini üstlenmiştir. Ancak hem MBK içerisinde yer alanlar arasındafikir birliğinin olmaması hem de MBK dışında kalanların farklı gruplar oluşturması ordu içerisinde bir iktidarmücadelesinin yaşanmasına neden olmuştur. İlk mücadele MBK içinde başlamış, MBK başkanı CemalGürsel’in başı çektiği “ılımlılar” olarak adlandırılan ve seçimlerin bir an önce yapılıp idarenin sivilleredevredilmesini isteyen grupla “14ler” olarak adlandırılan ve yapısal reformlar gerçekleştirilmeden idareninsivillere devredilmesini istemeyen grup arasında yaşanmıştır. Bu mücadele “14ler”in tasfiye edilmesiylesonuçlanmış ancak bu iktidar mücadelesini kazanan ılımlılar güçlerini yitirmişlerdir. İktidar mücadelesisüresince, MBK dışında kalanlar ve MBK’nin uygulamalarından hoşnut olmayanlar da örgütlenmeye devametmiştir. Hem MBK’nin faaliyetlerinden memnun olmayan hem de emir komuta zinciri içerisinde bir grupkurmayı düşünen bazı subayların girişimiyle, içlerinde Ankara ve İstanbul sıkıyönetim komutanlarının veGenelkurmay başkanı Cevdet Sunay’ında yer aldığı, Silahlı kuvvetler Birliği (SKB) adıyla bir grupkurulmuştur. MBK içindeki mücadelenin ardından MBK-SKB arasında bir iktidar mücadelesi başlamış ve bumücadele sırasında siyasetçiler kendilerine verilen izin oranında siyaset yapabilmişlerdir. Bu durum, sağlıklıbir iktidar ve muhalefet ilişkisinin sürmesini sağlamamıştır. Ordu baskısı altında seçimlere gidilen süreçtesiyasiler çeşitli uzlaşma yollarını deneyerek, meclisin açılmasına ve siyasi faaliyetleri gerçekleştirmeyeçalışmışlar. Bu makalede, 27 Mayıs müdahalesinden 1961 genel seçimlerine kadar geçen süreçte ordu içindekimücadele ve Türk siyasetinin bu mücadeleden nasıl etkilendiğini ve nasıl tepki verdiğini tartışılmıştır.

Power Struggle In Turkish Armed Forces and Its Effects On Politics (27 May 1960-20 November 1961)

The activities of all political parties with the military's seizure of management on 27 May 1960 was stopped and the National Unity Committee (NUC) took over the administration in Turkey. However, both the lack of consensus among those in the NUC and the formation of different groups outside the NUC caused a power struggle within the army. The first struggle started in NUC. It was experienced between the group called the "moderates" who wanted the elections to be held as soon as possible and transferred to the civilians -led by NUC chief Cemal Gürsel- and the group called the "14s" who did not want the administration to be transferred to the civilians without structural reforms. This struggle resulted in the liquidation of the "14s", but the moderates who won this power struggle lost their power. During the power struggle, those who remained outside the NUC and those who were dissatisfied with the practices of the NUC continued to organize. With the initiative of some officers who are not satisfied with the activities of the NUC and who are planning to establish a group within the chain of command, a group called the Armed Forces Union (AFU), among them Ankara and Istanbul martial law commanders and Chief of General Staff Cevdet Sunay. After the struggle within the NUC, a power struggle started between NUC and AFU, and during this struggle, politicians were able to make politics at the rate of given permission. This has not led to a healthy relationship between Government and opposition. During the elections under the pressure of the army, politicians tried various ways of reconciliation and tried to open the parliament and carry out political activities. In this article, the struggle within the army and how Turkish politics was affected and how it reacted during the period from the May 27 intervention to the 1961 general elections were discussed.

PDF

___

Ahmad, F. (2010). Demokrasi Sürecinde Türkiye (1945-1980), Türkçeleştiren, Ahmet Fethi, Hil Yayınları.
Ahmad, F. ve Ahmad, B. T. (1976). Türkiye’de Çok Partili Politikanın Açıklamalı Kronolojisi (1945- 1971), Bilgi Yayınevi.
Aydın, S. –Taşkın, Y. (2015). 1960’tan Günümüze Türkiye Tarihi, İletişim Yayınları.
Birand, M.A.- Dündar, C.- Çaplı, B. (2008). 12 Mart İhtilalin Pençesinde Demokrasi, İmge Kitapevi.
Cevizci, A. (2005). Felsefe Sözlüğü, Paradigma Yayıncılık.
Çaylak, A. -Baran, H. (2009). Türkiye’de Kemalist Rejimin Ordu İle Pekişmesi ve Darbeler Arası Dönem (1960-1970), Osmanlı’dan İkibinli Yıllara Türkiye’nin Politik Tarihi (İç ve Dış Politika), Editörler: Adem Çaylak-Cihat Göktepe-Mehmet Dikkaya-Hüsnü Kapu, Savaş Yayınevi.
Evcimen, G. (1977). Batı Demokrasilerinde Kurumsallaşmış Muhalefet: İşlevleri ve Sorunları, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Cilt 43, Sayı 1-4, https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/96199, s.139-147.
Eraslan, C. (2004). Atatürk’ten Sonra Türkiye’nin İç Politikası, Türkiye Cumhuriyeti Tarihi II, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi, s.519-632.
Fırat, M. (1997). 1960-1971 Arası Türk Dış Politikası ve Kıbrıs Sorunu, Siyasal Kitapevi.
Göktepe, C. (2009) Türkiye’de 27 Mayıs Darbesi Sonrası İç ve Dış Siyasi Gelişmeler [1961-1964), Osmanlı’dan İkibinli Yıllara Türkiye’nin Politik Tarihi, Editörler: Adem Çaylak, Cihat Göktepe, Mehmet Dikkaya, Hüsnü Kapu, Savaş Yayınevi.
Hale, W. (1996). 1789’dan günümüze Türkiye’de Ordu ve Siyaset, Türkçesi: Ahmet Fethi, Hil yayıncılık.
Kalpakçıoğlu, Ö. (1968) İkinci Cumhuriyetin Üç Başbakanı ve Olaylar, Cilt 2, Nüve Matbaası.
Kapani, M. (2001). Politika Bilimine Giriş, 13. Baskı, Bilgi yayınevi.
Kayalı, K. (2015). Ordu ve Siyaset 27 Mayıs 12 Mart, İletişim Yayınları.
Kili, S. (2005). Türk Devrim Tarihi, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Kuru, H. (1998). 27 Mayıs 1960 İhtilal dönemi; İktidar Muhalefet İlişkileri, Çağdaş Türkiye Araştırmaları Dergisi, cilt 3, sayı 8. http://web.deu.edu.tr/ataturkilkeleri/pdf/dergi8/c3_s8_hanife_kulu.pdf, s.243-260.
Neziroğlu, İ. (2003). Türkiye’de Askeri Müdahaleler ve Basın ( 1950-1980), Türk Demokrasi Vakfı.
Özdemir, H. (2008). Siyasal Tarih (1960-1980), Çağdaş Türkiye Tarihi (1908-1980), C.4, Yay. Yönetmeni: Sina Akşin, Cem Yayın Evi, s.227-297.
Şahin, C. (2010). Türk Parlamentosundaki Kadın Milletvekilleri (1935–2007), Yayımlanmamış doktora tezi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Tuncer, H. (2014). 27 Mayıs’tan 12 Mart’a Türk Dış Politikası, Kaynak Yayınları.
Yolcu, T. (2019). Parlamento Dışı Muhalefet Örneği Olarak Siyasi Kadın Hareketleri: Dünya’dan ve Türkiye’den Örnekler, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 18, sayı 1, 2019. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/630861, https://doi.org/10.21547/jss.447411, s.242-255
www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1061 ( görüntüleme 25.10.2019 )
Akşam, 235 General Dün Emekliye Ayrıldı, 04.08.1960
Milliyet, Kesin Sonuç, 18.10.1961.
Milliyet, İkinci Cumhuriyet’in İlk Cumhurbaşkanı, 27.10.1961.
Milliyet, Hükümet Kuruldu, 21.11.1961.
Yeni İstanbul, Hükümet Teşekkül Etti, 29.05.1960

Turkish Studies - Historical Analysis-Cover

ISSN: 2667-5552
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ