1911

Sina Dağı Arşivinde Osmanlı İzleri: Fermanlar ve İmtiyazlar

Son zamanlarda, Doğu Hristiyanlığının kutsal sayılan beldelerinde yaşayan manastır topluluklarıhakkındaki araştırmalar oldukça çarpıcı sonuçlar ortaya koymaktadır. Özellikle XIX. yüzyılda bazıseyyahların aktardıkları bilgiler ve ilim heyetlerinin incelemeleri, manastırların sadece münzevi keşişlerinyaşadığı yerler olmadıklarını, fakat aynı zamanda birbirinden değerli yazmaları ve belgeleri barındıran eşsizbir koleksiyon ve arşive sahip mekânlar olduklarını da göstermiştir. Şüphesiz bu yerlerden biri de Mısır’dafarklı semavî dinlerin hatıralarını taşıyan Sina Dağı ve bu dağda yer alan St. Catherine Manastırı’dır. 1950’liyıllarda, Batılı ve Doğulu uzmanlardan oluşan bir araştırmacı ekip tarafından, manastırın arşivindeki eserlerinve dökümanların kataloglanması işi tamamlanmış ve belgeler araştırmacıların istifadesine sunulmuştur. Buarşivi oluşturan parçalar arasında Osmanlı Türkçesi ile kaleme alınmış yüzlerce ferman, berat vb. belgenin bulunması, söz konusu arşivi bilim insanları için son derece ilgi çekici kılmaktadır. Ne var ki, bu belgelergünümüz Türkçesine ya da başka dillere henüz transkript edilebilmiş değildir. Takdir edilir ki böyle bir arşiv,Sina ruhbanlarların tarihi kadar Osmanlı İmparatorluğu tarihinin sosyal, siyasî ve dinî yönlerinin tamamenaydınlatılması bakımından da önem taşımaktadır. Bu arşivde yer alan belgelerin, Türkiye Cumhuriyeti, DevletArşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi’ndeki diğer belgelerle birlikte değelendirilmesi, konuya daha bütüncülyaklaşımların sergilenmesini mümkün kılacak, böylece Osmanlı İmparatorluğu’nda devlet ile gayrimüslimcemaat yapıları arasındaki ilişkiler üzerinde daha sağlıklı analizler yapılabilecektir. Bu çalışmada, bununküçük bir denemesi yapılmış, Sina Dağı ruhbanlarının Osmanlı egemenliğinde kaldıkları dört asrı temsilenöne çıkan birkaç ferman seçilerek Tur-i Sina’daki ruhbanların imtiyazları ele alınmıştır.

Ottoman Traces in the Archive of Mount Sinai: Fermans and Concessions

Recently, research on monastic communities living in the sacred resorts of Eastern Christianity has produced remarkable results. Especially ın the XIX th. century, the information provided by some travelers and the examinations of the scientific committees showed that the monasteries were not only the places where the hermit monks lived, but also the places with a unique collection and archive containing valuable manuscripts and documents. Undoubtedly, one of these places is Mount Sinai, which carries the memories of different heavenly religions in Egypt, and St. Catherine Monastery, located in this mountain. In the 1950s, the classification and cataloging of the works and documents in the archive of the monastery was completed by a team of researchers consisting of Western and Eastern experts, and the documents were presented to the researchers. The fact that there are hundreds of documents such as firmans and berats written in Ottoman Turkish among the parts of this archive makes this archive very interesting for scientists. However, these documents have not yet been transcribed into Turkish or other languages. It is appreciated that such an archive is important in terms of fully illuminating the social, political and religious aspects of the history of the Ottoman Empire, as well as the history of the Sinai clergy. Thus, more robust analyzes can be made on the relationship between the state and non-Muslim community structures in the Ottoman Empire. In this study, a small trial of this has been done. The privileges of the clergy in Tur-i Sina were handled by selecting a few firmans that stand out to represent the four centuries that the Sinai clergy remained under Ottoman rule.

PDF

___

Belge, H. (2018). 19. Yüzyıl Osmanlı Taşra İdaresinde Aynaroz Manastırları. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi - Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Belge, H., Reyhan, C. (2018). “Osmanlı Taşra İdaresinde Adem-i Merkeziyet Sorunu: Aynaroz Örneği.”, OTAM, (44): 221-253.
Bozkurt, G. (1987). “İslam Hukukunda Zimmilerin Hukuki Statüleri”. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi (Prof. Dr. Kudret Ayiter Armağanı) , III, (1-4).
Clark, K. (1952). Checklist of Manuscripts ın St. Catherine’s Monastery, Mount Sinai (Ed. Kenneth W. Clark), Library of Congress.
Speake, G. (2011). Mount Athos: Microcosm Of The Christian East, (Eds. G. Speake, K. Ware), Peter Lang.
Acun, F. (2002). Osmanlı İmparatorluğu’ndan Gayri Müslim Din Adamlarına Verilen İmtiyazlar: 16. Yüzyılda Tur-ı Sina Manastırı. XIV. Türk Tarih Kongresi, 9-13 Eylül 2002 Ankara, Cilt II, II. Kısım, (Kongre bildirileri 2005’te yayımlanmıştır): 1403-1411.
Arundale, F.(1837). Illustrations of Jerusalem and Mount Sinai: Including the Most Interesting Sites Between Grand Cairo, Henry Colborn Publisher.
Atiya, A. (1952). “The Monastery of St. Catherine and the Mount Sinai Expedition”, Proceedings of the American Philosophical Society, 96 (5): 578-586.
Curzon, R. (1849). Visits To Monataries In Levant, The Library Of University Of California.
Çolak, H. (2012). “Relations Between The Ottoman Central Administration and the Greek Orthodox Patriarchates of Antioch, Jerusalem and Alexandria: 16th -18th Centuries”, Unpublished PhD Thesis, The University of Birmingham.
Forsyth, G. (1968). “The Monastery of St. Catherine at Mount Sinai: The Church and Fortress of Justinian”, Dumbarton Oaks Papers, (22): 1-19.
Gürkan, S. L. (2003). “Manastır”, İslam Ansiklopedisi, C. 27, Türk Diyanet Vakfı Yayınları, 558- 560.
Hobbs, J. (1995). Mount Sinai, University of Texas Press.
Isaksson, B. (1997). “The Monastery of St. Catherine and the New Find”, Built on Solid Rock Studies in Honour of Professor Ebbe Egede Knudsen on the Occasion of his 65th Birthday April llth 1997, (Ed. Elie Wardini), Instituttet for sammenlignende kulturforskning.
Litsas, K. E. (1987). “The Mount Athos Manuscripts And Their Cataloguing”, The Knowledge Bank At The Ohio State University, (17-18): 106-118.
Ševčenko, I. (1966) “The Early Period of the Sinai Monastery in the Light of Its Inscriptions”, Dumbarton Oaks Papers, (20): 255-64.
Ševčenko, N. (2006). “The Monastery of Mount Sinai and the Cult of Saint Catherine”. In Byzantium, Faith and Power (1261-1557): Perspectives on Late Byzantine Art and Culture, (Ed. Sarah T. Brooks), Metropolitan Museum of Art; New Haven, CT: Yale University Press,118-137.
Ševčenko, N. (2010). “Manuscript Production on Mount Sinai from the Tenth to the Thirteenth Century”, Approaching the Holy Mountain: Art and Liturgy at St. Catherine’s Monastery in the Sinai (Eds. Sharon E. J. Gerstel and Robert S. Nelson), Turnout, Belgium: 233-258.
Schwartz, J. (2010). “Sinai Mountain and Desert The Desert Geography and Theology of the Rabbis and Desert Fathers”, Eisenbrauns: 353-372.
Sinanoğlu, M. (2009). “Sina”, İslam Ansiklopedisi, Cilt 37, Türk Diyanet Vakfı Yayınları: 221-222.
Talbot, A. - M. (1999). “Bizans Manastır Sistemine Giriş (Çev. Ö. Arıkan).”, Cogito, (17):161-178.
Türkiye Cumhuriyeti, Devlet Arşivleri Başkanlığı, Osmanlı Arşivi (BOA)
BOA.A.DVNSMHM.d.101/224
BOA.C.ADL. 98/5887
BOA.C.ADL.2/125
BOA.C.ADL.48/2877
BOA.C.ADL.93/5540
BOA.DH.MKT.1094/61
BOA.DH.MKT.482/23
BOA.HR.HMŞ.İŞO.89/6
BOA.HR.MKT. 294/19
BOA.HR.MKT.109/55
BOA.HR.MKT.200/25
BOA.HR.MKT.311/17
BOA.HR.TH.111/41
BOA.İE.MİT.1/3
BOA.Y.EE.24/67
Library of Congress Dijital Koleksiyonu
https://www.loc.gov/resource/amedmonastery.00279388999-ms/?sp=6&r=- 1.046,0.018,3.093,1.268,0
Library of Congress, Mikrofilm: 172
Library of Congress, Mikrofilm: 194
Library of Congress, Mikrofilm: 198
Library of Congress, Mikrofilm: 348

Turkish Studies - Historical Analysis-Cover

ISSN: 2667-5552
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ