1935 Yılı Dış Politika Raporları Doğrultusunda Türkiye’nin Uluslararası Gelişmelere Bakışı

Bu çalışma 1935 yılında üç devlet adamının hazırladığı Türk dış politikası hakkında değerlendirmeleriçeren raporları ele almaktadır. Çalışmada Dışişleri Bakanlığı Genel Sekreteri Numan Menemencioğlu ileGenel Sekreter Vekili Ali Türkgeldi ve Başbakan İsmet İnönü’nün değerlendirmeleri, 1935 yılında dünyadameydana gelen olaylar ekseninde Türk dış politikası açısından analiz edilmiştir. Bu çalışmanın amacı, belgeselkaynak tarama metodu aracılığıyla elde edilen arşiv belgeleri ile Türkiye’nin İkinci Dünya Savaşı öncesindekidış politika algısını dünyada meydana gelen gelişmeler bağlamında ortaya koymaktır. İtalya’nın Habeşistan’asaldırması ve Akdeniz ile Balkanlarda güvenlik endişesi meydana getirmesi karşısında, Türkiye’nin Avrupamerkezli olarak gelişmeleri dış politikası açısından dikkatle ele aldığı görülmüştür. Akdeniz, Balkanlar veHabeşistan gelişmeleri dışında dünyada meydana gelen diğer gelişmeler de Türkiye’nin dış politikası açısındanele aldığı meseleler arasında yer almıştır. Ali Türkgeldi, Numan Menemencioğlu ve İsmet İnönü’nünbirbirleriyle bağlantılı ve bağlantısız değerlendirmeleri, Türk dış politikasının odak noktalarını belirtmelerisebebiyle oldukça önemli veriler içermektedir. Türkiye’nin hassasiyetinin yüksek olduğu Akdeniz veBalkanların güvenliği, Habeşistan Meselesi, Almanya - İngiltere rekabeti, Avrupa’da meydana gelen ittifaklargibi konular, Türkiye’nin II. Dünya Savaşı öncesindeki kırmızı çizgilerini ortaya koyan konular olarakraporlarda yer almıştır. Bu çerçevede çalışma, II. Dünya Savaşı’na gidilen süreçte Türkiye’nin dış politikaalgılamalarını 1935 yılında dünyada meydana gelen gelişmeler içerisinde ele almakta ve gelişmeler karşısındaTürkiye’nin dış politikasını değerlendirmektedir.

Turkey's Perspective on International Events in Accordance with Foreign Policy Reports of 1935

This study examines the reports on evaluation of Turkish foreign policy prepared by three statesmen in 1935. In the study, The Assessments Of Foreign Affairs Secretary General Numan Menemencioğlu and Deputy Secretary General Ali Türkgeldi and of the Prime Minister İsmet İnönü were analyzed in terms of Turkish foreign policy based on the events that took place in the world in 1935. The purpose of this study is to present perception of Turkey's foreign policy in the context of pre-World War II developments occurring in the World by the archive documents obtained through documentary scan method. It was seen that Turkey carefully addressed the Eurocentric developments in terms of its foreign policy due to Italy’s attack to Ethiopia and creating security concerns in Mediterranean and Balkans. Other developments occurring in the world apart from Mediterranean, the Balkans and Ethiopia developments were also among the issues tackled in terms of Turkey's foreign policy. The interconnected and disconnected assessments of Ali Türkgeldi, Numan Menemencioğlu and İsmet İnönü contain very important data as they indicate the focal points of Turkish foreign policy. The issues, which Turkey has a high sensitivity on, such as security of Mediterranean and Balkans, the issue of Ethiopia, rivalry between Germany and England, alliances occurred in the Europe etc. were included in the reports as topics indicating the red lines of Turkey before the Second World War. In this context, study examines the perceptions of Turkey’s foreign policy among the developments in the world in 1935 in the process of going to the Second World War and evaluates foreign policies created by Turkey against the developments.

PDF

___

Cumhuriyet Arşiv Kaynakları (BCA)
BCA, Fon Kodu: 30-10-0-0 / 219-476-5
BCA, Fon Kodu: 30-10-0-0 / 45-290-45
Taha Toros Arşivi
Taha Toros Arşivi, Dosya No: 191-Ali Fuat-Ali-Celal-Reşit Mualla-Nimet-Gülbin Türkgeldi.
Akgün, M. (1994). Türk Dış Politikasında Bir Jeopolitik Etken Olarak Boğazlar. Türk Dış Politikasının Analizi (Der. Faruk Sönmezoğlu). Der Yayınları, 213-224
Başkaya, M. (2018). Atatürk’ün Genç Diplomatı ve Türkiye'nin Milletler Cemiyeti'ndeki İlk Daimî Temsilcisi: Cemal Hüsnü Taray’ın Hayatı ve Diplomatik Faaliyetleri. Tarih Okulu Dergisi, XXXIV, 667-685.
Bayur, Y. H. (1995). Türkiye Devletinin Dış Siyasası. Ankara. Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Berber, E. (2008). Dönemin Dış Politika Değerlendirmesi. Türk Dış Politikası 1919-2008. (Ed. Haydar Çakmak). Barış Platin Kitap, 236-246.
Bıyıklı, M. (2008). Kemal Atatürk ve Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin Ortadoğu’ya Yönelik Siyasî ve Askerî Yaklaşımları ve Politikaları (1917-1938). Türk Dış Politikası -Cumhuriyet Dönemi- 2. (Ed. Mustafa Bıyıklı). Gökkube, 315-349.
Cemil, K. (2013). Türk – Alman İlişkileri (1923-1939). Türk Tarih Kurumu. Dışişleri Bakanlığı. (1959). Hariciye Vekâleti Yıllığı.
Emecen, Feridun (2012). Varna Muharebesi. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (42), 527- 530.
Fahir A. (t.y.), 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi 1914-1995. Alkım Yayınevi. 14. Baskı.
Gönlübol, M. & C. Sar (1997). Atatürk ve Türkiye’nin Dış Politikası (1919-1938). Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi.
Güçlü, Y. (2002). Eminence Grise Of The Turkish Foreign Service: Numan Menemencioğlu.
Gürün, K. (2010). Türk-Sovyet İlişkileri (1920-1953). Türk Tarih Kurumu Basımevi, (Tıpkı Basım).
Hale, W. (2003). Türk Dış Politikası 1774-2000, (Çev. Petek Demir). Mozaik Yayınevi.
Kurtcephe, İ. & A. Beden (2008). Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin Musul-Kerkük Politikası. Türk Dış Politikası -Cumhuriyet Dönemi- 2. (Ed. Mustafa Bıyıklı). Gökkube, 420-511.
Sonyel, S. R. (2003). Türk Kurutuluş Savaşı ve Dış Politika II. Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Soysal, İ. (1999). İki Dünya Savaşı Arasında Avrupa’da Kuvvet Dengeleri ve Barışçı Türkiye, Çağdaş Türk Diplomasisi: 200 Yıllık Süreç. Türk Tarih Kurumu Basımevi, 293-295.
Turan, R. (1998). Misâk-ı Millî ve Atatürk’ün Lozan Sonrası Hedefleri. Misâk-ı Millî ve Türk Dış Politikasında Musul, Kerkük ve Erbil Meselesi Sempozyumu. Ankara. Atatürk Araştırma Merkezi, 51-56.
Uçarol, R. (2000). Siyasi Tarih (1789-1999). Filiz Kitabevi.
Yılmaz, M. S. (2017). Atatürk Dönemi Türk Dış Politikası (1923-1938). Türk Dış Politikası (1830- 1989). (Ed. Serkan Kekevi, Yunus Emre Tekinsoy, İsmet Türkmen). Berikan Yayınevi, 419- 468.

Turkish Studies - Historical Analysis-Cover

ISSN: 2667-5552
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ