XV. YÜZYILIN İKİ BÜYÜK ŞAİRİ NEVÂÎ VE AHMED PAŞA ÜZERİNE KARŞILAŞTIRMALI BİR DEĞERLENDİRME

XV. Yüzyıl Klasik Osmanlı şiirinin oluşma dönemidir. Padişahlığı yanında kendisi de şair olan Fatih Sultan Mehmed, sanata yakın ilgi göstermiş, şiirin gelişimi için şairlere büyük destek vermiştir. Bu yüzyılda birbirinden uzak coğrafyalarında iki büyük Türk şairi yetişmiştir. Doğunun güneşi kabul edilen ve eserleriyle Türk Diline hizmet etmiş Ali Şîr Nevâî ve Klasik Osmanlı şiirinin temel taşı kabul edilen Ahmed Paşa, Türk şiirinin gelişimine büyük katkıları olan kişilerdir. XV. Yüzyıl, tarihî ve siyasî bakımdan çok büyük önem arz eder. Dünya tarihinin değiştiği bir yüzyıl olması yanı sıra Türk Edebiyatının da farklı bir yapı kazandığı bir dönemdir. Kendisi de şâir olan Fatih, İstanbul’u sadece bir siyasî yönetim merkezi yapmamış, sanata ve edebiyata olan ilgi ve destekleriyle aynı zamanda bir kültür merkezi haline getirmiştir. Bu yüzyılda doğuda edebiyat daha güçlüdür. Çağatay saraylarında Ali Şîr Nevâî’nin şiirleri okunmaktadır. Edebî dil olarak Farsçanın etkin olduğu bir dönemde Türkçeyi samimiyetle savunan şâir, Türkçe ile ne denli güzel şiirler yazılabileceğini göstermiştir. Nevâî doğuda şiir hükmünü sürdürürken batıda da Fatih’in destek ve himayelariyle Ahmed Paşa, Türk Klasik Edebiyatının temel taşlarını yerleştirmektedir. Baykara ve Fatih gibi şâir sultanlar himayesinde Türk şiirinin bu iki ustası doğuda ve batıda yüzyılın dikkate değer iki büyük Türk ve aynı zamanda Türkçenin savunucusu olarak yer almışlardır. Bu çalışmada, derdi bir, coşkusu bir, hayali bir, iki ustanın gönül üzerine yazdıkları şiirler değerlendirilmiştir.

XV. A COMPARATIVE EVALUATION OF THE TWO GREAT POETS OF THE CENTURY NEVÂÎ AND AHMED PASHA

XV. Century is the period of the formation of classical Ottoman poetry. Sultan Mehmed the Conqueror, himself a poet, besides the sultan, showed close interest to sanat and gave great support to poets for the development of poetry. In this century, two great Turkish poets were raised in distant geographies. Ali Şir Nevâi, who accepted the sun of the sun and served Turkish language with his works, and Ahmed Pasha, who was accepted as the cornerstone of classical Ottoman poetry, are the great contributors to the development of Turkish poetry. XVIth century is very important for historical and political reasons. It is a period in which the history of the world has changed and a period in which Turkish literature has gained a different structure. Fatih, who is also a poet himself, has not made Istanbul a center for political administration, but has become a cultural center with the interest and support of sanata and literary works. In this century, literature in the east is stronger. Ali Şir Nevâi's poems are read in Çağatay palaces. The poet who defended the Turkic sincerity at a time when Farsçan was active as a literary language showed how beautiful poems can be written with Turkish. In the west, while continuing the poetry rule in Nevâî east, with the support and patronage of Fatih, Ahmed Pasha places the basic stones of Turkish Classical Literature. These two masters of Turkish poetry, under the patronage of poet sultans such as Baykara and Fatih, took place in the east and west as two important Turkish and also Turkish advocates of the century.

___

  • Barthold, W. (1986). İslam Medeniyeti Tarihi, Ankara.
  • Eraslan, R. K. (1986). Çağatay Şiiri, Türk Dili Şiiri Özel Sayısı II, TDK, Ankara.
  • İnce Ö. (2018), Necâtî’nin Şiir Dilinde İşlemeyi Başardığı Türkî-i Basît’in Başaramadığı Dil Malzemesi: Deyimler ve Atasözleri, Turkish Studies, Spring, s.243, Ankara
  • İsen, M., vd. (2002). Şâir Tezkireleri, s. 272, Ankara.
  • Köprülü, F. (1991). İslam Ansiklopedisi, C. 3, s. 270-323, İstanbul.
  • Kutluk, İ. B. (1997). Tezkiretü-ş Şuarâ, s. 29, TTK, Ankara.
  • Levend, A. S. (1965). Ali Şîr Nevâî, C. 1, TDK, Ankara.
  • Levend, A. S. (1966). Ali Şîr Nevâî, C. 2, TTK, Ankara.
  • Pala, İ. (1989). Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
  • Şentürk, A. A. (1999). Osmanlı Şiiri Antolojisi, s. 55, YKY, İstanbul.
  • Tarlan, A. N. (1966). Ahmed Paşa Dîvânı, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul.
  • Timurtaş, F. K. (1981). Tarih İçinde Türk Edebiyatı, İstanbul.
  • Tolasa, H. (1973). Ahmed Paşa’nın Şiir Dünyası, Atatürk Üniversitesi Yayınları, Ankara.