NEVŞEHİR KALESİ ÇEVRESİNDE BULUNAN TESCİLLİ SİVİL MİMARİ ÖRNEKLERİNİN KORUMA SORUNLARINA DAİR İNCELEME

Kuşaklar arası kültürel aktarımın sağlanmasında en önemli olgulardan biri mimarlık eserlerinin korunmasıdır. Kapadokya bölgesi doğal sit alanı olmasının yanı sıra çevresindeki tescilli sivil mimarlık eserleri ile de ön plana çıkmaktadır. 2012 yılında başlayan ‘’Nevşehir Kalesi ve Çevresi Kentsel Dönüşüm Projesi’’ kapsamında alanda bulunan tescilli yapıların hasar gördüğü tespit edilmiştir. Alandaki bu büyük değişim birer kültürel miras olan anıtsal ve sivil mimarlık örneklerinin korunmasındaki sorunları ortaya çıkarmıştır. Özellikle sivil mimarlık örneklerinin mevcut durumlarının tespitine dair bir çalışma olmaması sebebiyle bu eksikliği gidermeye çalışan bir deneme hazırlanmıştır. Kurum arşiv çalışması, literatür taraması, alan çalışması, fotoğrafla belgeleme ve sözlü kaynaklarla görüşmeler ile veriler toplanmıştır. 39 adet tescilli sivil mimarlık eserlerinin her biri yerinde incelenip durumları fotoğraflarla belgelenmiştir. Hasar durumlarına göre kategorize edilen tescilli sivil mimarlık örneklerini korumaya yönelik öneriler geliştirilmeye çalışılmıştır. Kentsel dönüşüm çalışmaları sırasında yeraltında bir takım tünel ve kaya boşluklarının tespit edilmesi alanın katmanlı kent dokusunu gösterirken kültürel mirasın korunmasında alanın bütüncül olarak ele alınıp karar üretilmesi gerekliliğinin önemini de göstermektedir. Üretilen kararlar tek yapı bazında olmamalı ve alanın tümüne dair bir kültürel miras alan yönetimi planın oluşturulması gerekliliğini göstermektedir. Tarihi yapıları, yapı gruplarını ve tarihi alanları korumak sadece teknik anlamda biçim ve strüktürlerine dair bilgileri aktarmaz döneme ait tüm izleri; sosyolojik durumunu, yaşam biçimlerini, dini ve ekonomik durumunuda aktarır.

AN INVESTIGATION ON PROTECTING PROBLEMS OF REGISTERED CIVIL ARCHITECTURE SAMPLES IN NEVSEHIR CASTLE

Protection of architectural work is one of the most important events in ensuring cultural transmission between generations. Cappadocia region come forward with registered civil architecture works around it besides being a natural protected area. In the scope of Nevşehir Castle and Surrounding Urban Transformation Project started in 2012, it is identified that the registered works located in the area were damaged. This change in the area exposed the isues of protecting the samples of monumental and civil architecture which are cultural heritage. Since there isn’t a study especially to determine the samples of civil architecture, a trial has been prepared to fulfil this deficiency. The data has been collected by institution archive work, literature review, field work, photo documenation and oral interview. 39 registered architectural works has been examined in place and conditions are photographed. Proposals have been developed to protect civil architecture works which are categorized according to its conditions. On the one hand, identifying some underground tunnel and rock cavities during urban transformation studies demonstrates that the area has layered structure, on the other hand it shows the importance of the necessity of making decission by considering the area as a whole to protect cultural heritage. The decisions shouldn’t be on a single structure based and should show us the necessity of cultural heritage area management plan which covers all the area. Protecting historical buildings, building groups and historical areas not only inform us about form and structure as a mean of technical sense but also inform about its term, sociological conditions, lifesytle, and the religious and economic situation.

PDF

___

Alevli, M. (2006). Tescilli binalar ve atabey konağı. Nevşehir Kültür ve Tarih Araştırmaları Dergisi, 2 (6) ,(53-55).
Altınöz, A. G. B. (2002). Assessment of Historical Stratification in Multi-layered Towns as a Support for Conservation Decision-Making Process; a Geographic Information Systems (GIS) Based Approach Case Study: Bergama (Doctoral dissertation, Middle East Technical University. Department of Architecture).
Ayten, A. M. (2015). Koruma-Yenileme Odaklı Bir Yaklaşım Çerçevesinde Kayseri ‘’Germir’’ Yerleşiminin Bugünü ve Geleceği, Turkish Studies International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 10/6 Spring 2015, p. 267- 286 DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.7991 ISSN: 1308-2140, ANKARA-TURKEY
Bayrakal, S. (2011). Nevşehir kalesi ve çevresindeki osmanlı mimari dokusu. ErdemAtatürk Kültür Merkezi Dergisi, 59 (83-106).
Bilge, A. (1966). Nevşehir ve Lale Devri tarihi. Nazımbey Basimevi.
Binan, D. (2013). Türkiye’de Çok Katmanlı Yerleşimlerde Tanımlama-Koruma Yaklaşımı ve Öneriler: Bergama Örneği. tasarım+ kuram dergisi, 9(16), 1-26.
Damat İbrahim Paşa ve Nevşehir, Nevşehir Belediyesi, 2017
Nevşehir Kültür Envanteri, 2009
Nevşehir Kültür ve Tabiat Varlıklarını Korumu Bölge Kurulu (NKVKBK) Arşivi
Riegl, A. (2015). Modern anıt kültü. Daimon Yayınları, İstanbul, 9-12.
Selanik Ay, T. & Kurtdede Fidan, N. (2013). Öğretmen Adaylarının ‘’ Kültürel Miras’’ Kavramına İlişkin Metaforları, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 8/12 Fall 2013, p. 1135-1152, ANKARA- TURKEY
Serkan Sonradabulan Arşivi
Texier, C. (2002). Küçük Asya Coğrafyası. Tarihi ve Arkeolojisi (Çeviren Ali Suat, Latin Harflerine Aktaran KY Kopraman, Sadeleştiren M. Yıldız), Enformasyon ve Dokümantasyon Hizmetleri Vakfı Yayını, 1, 2.
Tuğlacı, P. (1985). Osmanlı şehirleri. Milliyet Yayınları.
Yazman, D. (2012). ‘’Kale Etrafında Yıkım Sürüyor’’, http://www.arkitera.com/haber/9687/kale-etrafinda-yikim-suruyor Arkitera,
İnternet: TDK
http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5a5a23cc7c9c02.4 6640280
İnternet: Atina Tüzüğü ( Carta Del Restauro) 1931
http://www.icomos.org.tr/Dosyalar/ICOMOSTR_0997208001496825715.pdf
İnternet: Venedik Tüzüğü 1964
http://www.icomos.org.tr/Dosyalar/ICOMOSTR_0612886001496825607.pdf
İnternet: Washington Tüzüğü ( Tarihi Kentlerin ve Kentsel Alanların Korunması Tüzüğü ) 1987
http://www.icomos.org.tr/Dosyalar/ICOMOSTR_0884650001353670152.pdf
İnternet: Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu’nun 05.11.1999 gün ve 658 sayılı ‘’ ARKEOLOJİK SİTLER, KORUMA VE KULLANMA KOŞULLARI’’ ilke kararı (Türkiyede ki yasal bi karar http://teftis.kulturturizm.gov.tr/TR,14329/658-nolu-ilke-karari- arkeolojik-sitler-koruma-ve-kullan-.html )
http://www.kulturvarliklari.gov.tr/TR,44310/ilke-karari--karar-no-658--karar-tarihi-05111999.html
İnternet: http://www.arkitera.com/gorus/637/nevsehire-agit
Google Earth