UŞAK ŞEHRİNDE AİLE SAĞLIĞI MERKEZLERİNE ERİŞİLEBİLİRLİĞİN CBS İLE ANALİZİ

Günümüzde yaygınlaşan akıllı kent sistemleri ile mekânsal analizlerin önemi giderek artmaktadır. Mekânsal analizler İhtiyaç saptamada ve bu ihtiyaçlara çözüm önerisi ortaya konulmasında CBS ile birlikte uygulandığında çalışma alanı genişlemekte ve daha doğru sonuçlar vermektedir. Mekânsal analizlerin en önemlilerinden biri kentte yaşayan insan nüfusunun belirli sahalara erişilebilirliğinin ortaya konulması veya belirli merkezlerin yapımında ihtiyaç bölgelerinin belirlenmesine yardımcı olan network (ağ) analizidir. Çalışmada Ege Bölgesi'nin İç Batı Anadolu bölümünde yer alan Uşak şehrinde bulunan aile sağlık merkezlerine erişilebilirlik durumu incelenmiştir. Aile sağlığı merkezleri (ASM) ülkemizde 2004 yılında yürürlüğe giren 5258 sayılı kanun ile ilk olarak Düzce İli’nde kurulmaya başlamıştır. Aile sağlık merkezlerinin kapsamına baktığımızda bir veya daha fazla aile hekimi ile aile sağlığı elemanlarınca aile hekimliği hizmeti verilen kurumlar girmektedir. Analiz aşamasına geçilmeden önce Uşak Belediyesinden mevcut yapı verisi, Uşak İl Sağlık Müdürlüğünden aile sağlık merkezlerinin (ASM) açık adresleri, openstreetmap açık verilerinden sayısal ulaşım ağı ve TÜİK'ten nüfus verileri temin edilmiştir. Açık adresleri bilinen aile sağlık merkezleri ArcMap 10.5 uygulaması ile sayısallaştırılmıştır. Elde edilen veriler erişilebilirlik çerçevesinde ağ analizinden yararlanılarak ArcMap 10.5 uygulaması ile analize tabi tutulmuştur. Ağ analizi ile mevcut ulaşım ağının oluşturduğu sistem sayesinde Uşak şehrinde Aile Sağlığı Merkezlerinin (ASM) erişilebilir alanları tespit edilmiştir. Analizde yasalar ile belirlenen 500 metre ve tarafımızca belirlenen alternatif 1000 metre mesafeler temel alınmıştır. 500 metrelik mesafe dikkate alındığında bir mahalledeki yapıların tamamının yönetmelikteki ölçüt dışında kaldığı belirlenmiştir. Şehirde Özdemirler Mahallesi dışındaki diğer mahallelerde erişim probleminin yüksek olması dikkat çekicidir. 500 metre mesafede rahatça erişilebilir alanlar şehrin merkez ve güneyinde yoğunlaşmıştır. 1000 metrelik alternatif mesafe dikkate alındığında erişilebilir alanın şehrin merkezinde yoğunlaştığı görülmektedir. Analiz sonucunda en büyük sorunun şehrin çeperlerinde olduğu bazı sahaların erişilebilir alan dışında kaldığı olduğu göze çarpmaktadır.

ANALYSIS OF ACCESSIBILITY TO FAMILY HEALTH CENTRES (FHC) IN UŞAK CITY BY USING GIS

Smart City systems, which are becoming increasingly widespread day by day, increasing the importance of spatial analysis. Spatial analysis When applied in conjunction with GIS in determining needs and putting forward solutions to those needs, the field of study is expanding and gives more accurate results. One of the most important spatial analyzes is network analysis, which helps to determine the specific site accessibility of the human population living in the city, or to identify areas of need for the construction of specific centers. In the study, accessibility of family health centers in Uşak province in the Inner Western Anatolian section of the Aegean Region was examined. Family health centers started to be established in the province of Düzce with the law numbered 5258 which entered into force in 2004 in our country. When we look at the scope of family health centers, there are one or more family physicians and institutions that provide family medicine services as family health workers. Before the analysis phase, the existing building data from Uşak Municipality, the open addresses of family health centers from Uşak Provincial Health Directorate, the numerical transportation network from OpenStreetMap open data and population data from TURKSTAT were provided. Known family health centers with open addresses are digitized with ArcMap 10.5 application. The collected data were analyzed by ArcMap 10.5 application using network analysis in the framework of accessibility. Through the network analysis and the system established by the existing transportation network, accessible areas of family health centers in Uşak city have been determined. The analysis is based on the 500 m distance determined by the law and the 1000 m distance determined by the researcher. Considering the distance of 500 meters, it was determined that all the buildings in a neighborhood were excluded from the regulation. It is noteworthy that access problems are high in the city except in Özdemirler District. However, in 500 meters, easily accessible areas are concentrated in the center and south of the city. Considering the alternative distance of 1000 meters, the accessible area seems to be concentrated in the center of the city. As a result of the analysis, the biggest problem is that some of the areas in the city periphery are outside of accessible area.

PDF

___

© OpenStreetMap katılımcıları. (2018). © OpenStreetMap katılımcıları OpenStreetMap turkey-latest- free.shp.zip. OpenStreetMap. 22 Ocak 2018 tarihinde https://download.geofabrik.de/europe/turkey.html# adresinden erişildi.
Albino, V., Berardi, U. ve Dangelico, R. M. (2015). Smart cities: definitions, dimensions, performance, and initiatives. Journal of Urban Technology, 22(1), 3–21. doi:10.1080/10630732.2014.942092
Baker, J. B., Bazemore, A. W. ve C. Jeffrey Jacobson, J. (2008). Rapid Assessment of Access to Primary Care in Remote Parts of the Developing World. Field Methods, 20(3), 296-309. doi:10.1177/1525822X08317114
Bostan, S. ve Unal, C. (2017). Issues Experıenced In Provısıon Of Emergency Servıces In Pre- Hospıtalızatıon Perıod In Turkey, Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 12(13), 95-117
Caragliu, A., Del Bo, C., & Nijkamp, P. (2009). Smart cities in Europe. 3rd Central European Conference in Regional Science – CERS, 2009 in Košice, Slovak Republic on October 7th – 9th, 2009 http://www3.ekf.tuke.sk/cers/ 20.09.2018 tarihinde erişilmiştir.
Caragliu, A., Del Bo, C., & Nijkamp, P. (2011). Smart cities in Europe. Journal Of Urban Technology, 18(2), 65-82.
Çelikyay, H. H. (2013). Teknoloji Girdabından Akıllı Şehre Dönüşüm: İstanbul Örneği. Bursa: II. Türkiye Lisanüstü Çalışmaları Kongresi - Bildiriler Kitabı V 6-8 Mayıs 2013, Bursa http://tlck.org.tr/wp-content/uploads/2018/09/II_TLCK_V.kitap_.pdf (20.09.2018 tarihinde erişilmiştir.)
Çevik, C. (2013). Manisa iline ait sağlık düzeyi göstergeleri: yıllara göre sağlık ocağı ve aile hekimliği dönemlerinin karşılaştırılması (2003-2012). (Yayımlanmamış doktora tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Freyssenge, J., Renard, F., Schott, A. M., Derex, L., Nighoghossian, N., Tazarourte, K. ve El Khoury, C. (2018). Measurement of the potential geographic accessibility from call to definitive care for patient with acute stroke. International Journal of Health Geographics, 17(1), 1. doi:10.1186/s12942-018-0121-4
Güray, E. ve Kemeç, S. (2016). Van Metropolitan Alanında Bulunan Okul Öncesi, İlk Ve Orta Dereceli Okulların Mekânsal Erişilebilirlik Analizi. 6. Uzaktan Algılama-CBS Sempozyumu (UZAL-CBS 2016), 5-7 Ekim 2016, Adana.
Harrison, C., Eckman, B., Hamilton, R., Hartswick, P., Kalagnanam, J. Paraszczak, J. and Williams, P. (2010). Foundations for smarter cities. IBM Journal of Research and Development 54 (4) 1– 16.
İlgün, G. ve Şahin, B. (2016). Aile Hekimliği Çalışanlarının Aile Hekimliği Uygulaması Hakkındaki Görüşlerinin İncelenmesi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 19(2), 115-130.
Luo, W. ve Wang, F. (2003). Measures of Spatial Accessibility to Health Care in a GIS Environment: Synthesis and a Case Study in the Chicago Region. Environment and Planning B: Planning and Design, 30(6), 865-884. doi:10.1068/b29120
Meydan, A. ve Öner, S. (2014). Coğrafi Bilgi Sistemleri İle Öğretimin Öğrencilerin Coğrafya Dersine Yönelik Tutumlarına Etkisi. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 9(11), 407-417.
Ölgen, M. K. (2010). Tıbbi Coğrafya: Tanımı, İceriği ve Coğrafi Teknolojilerle İlişkisi. Gökser Gökçay (Ed.), Dr. Eren Akçiçek’e Armağan içinde (ss. 143-163). İzmir. https://www.academia.edu/5625360/Tıbbi_Coğrafya_Tanımı_İçeriği_ve_Coğrafi_Teknolojile rle_İlişkisi adresinden 07.11.2018 tarihinde erişildi.
Özşahin, E. (2012). CBS kullanılarak Kıbrıs'ta fırtına riski duyarlılık analizi. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 7(4), 2627-2642
Resmi Gazete, 14.06.2014, Sayısı: 29030
Timor, A. (1996). Tıbbî Coğrafya: Kapsamı ve Amacı. Coğrafya Dergisi / Journal of Geography, (4), 303-319.
TÜİK, www.tuik.gov.tr
https://maks.nvi.gov.tr (20.08.2018 tarihinde erişilmiştir.)