TÜRKİYE TARIMINDA ŞİRKETLEŞME ÇABALARI

Kırsal kalkınmada amaç, halkına zorlu yaşam koşulları sunan kırsal çevre koşullarının iyileştirilmesidir. Yüzyılın giderek artan rekabet koşulları, giderek daha sık görülmeye başlanan politik ve ekonomik darboğazlar tarımsal üreticinin ürününü planlayabilmesi, değerlendirebilmesi, etkili olarak pazarlayabilmesi, aracılardan kurtulabilmesi, büyük şirketlerin baskılarına karşı durabilmesi ve en önemlisi kurumsallaşabilmesi için şirket kurması zorunlu hale gelmiştir. Fakat tarımsal işletmelerin genellikle küçük arazi yapısına sahip olması, sermayesinin yetersiz kalması, işletmelerin nasıl kurulacağını ve işletileceğini tam olarak bilinmemesi, bürokratik işlemlerin fazla olması, takip edilecek çok sayıda kanun ya da düzenlemenin olması bunların sıklıkla değişiyor olması, deneyimli eleman bulunamaması gibi nedenlerden dolayı şirketleşmeler istenilen düzeylerde değildir. Mevcut olan tarımsal işletmeler arazinin yapısal özelliklerini yansıtır biçimde küçük ölçeklidir ve büyük şirketler karşısında dayanma gücüne sahip olmayıp rakiplerine göre daha yüksek kapanma oranlarına sahiptir ve büyük şirketlerle karşılaştırıldığında bu kapanma oranları hızla artmaktadır. Ayrıca tarımsal işletmelerin Gayri Safi Yurt İçi Hâsıla (GSYİH)’dan aldıkları pay ve karlılık oranları arzu edilir seviyelerde değildir. Sürdürülebilir bir kırsal kalkınma ve yüzyılın gerek ekonomik gerek ekolojik gereksinimlerini karşılayabilmek için çiftçiler hibe devlet destekleri ve kar amacı gütmeyen kooperatiflerden ziyade diğer sektörlerde olduğu gibi özel girişime teşvik edilmeli, şirketleşme yolunda destek programları oluşturulmalı, hukuki süreçler kolaylaştırılmalı ve bu amaçla Ar-Ge yatırımları sağlanmalıdır. Ancak bu şekilde tarımsal şirketleşme önündeki engellerin bir kısmı ortadan kalkabilir. Tarımda şirketleşme diğer sektörlerde olduğu gibi ilerleyebilir ve zenginleşen tarımsal üretici ile kırsal kalkınma sağlanarak kent kırsal dengesi korunmuş olur.

CORPORATIZATION EFFORTS IN TURKISH AGRICULTURE

The purpose of rural development is to improve the harsh conditions of the rural environment, which provide challenging living conditions for its people. The increasing competitiveness of the century have made it necessary for farmers to set up a company to be able to cope with the political and economic bottlenecks, which are more prevalent than ever, to plan, evaluate, effectively market the product of the agricultural producer, to get rid of the intermediaries, to resist against the pressures of big companies and most importantly to institutionalize. Agricultural companies usually have a small land structure and inadequate capital. Small farmers often do not know how to set up and operate a business, not familiar with the laws and regulations and lacked skilled employees. In addition there are too many regulations to comply with procedures tend to change frequently. Therefore, corporatisation levels in agriculture are not at the desired levels. Existing agricultural enterprises are small-scaled to reflect the structural characteristics of the land. They do not have endurance against large companies; also have higher closure rates compared to their larger competitors. These closures are rapidly increasing compared to large companies. Moreover, In addition, the share and profitability ratios of agricultural enterprises from Gross Domestic Product (GDP) are not desirable levels. In order to meet Sustainable Rural Development and the economic and ecological requirements of the century, farmers should be encouraged to engage in private initiatives, as in other sectors, rather than receiving grants, government support and support from non-profit cooperatives. Support programs must be set up to ease incorporation, legal processes should be simplified and investments to R&D should be increased for this purpose. Only in this way some of the barriers to agricultural incorporation can be eliminated. As in other sectors, the company in agriculture can proceed and the rural balance of the city is preserved by providing rural development with the growing agricultural producer.

PDF

___

Anonim, (2018a). Kırsal Kalkınma (Rural Development) Dergisi 3 Aylık süreli yayın. ISSN:2149- 472X. Ss: 16. Nisan 2018.
Anonim, (2018b). Tarımda Büyük İşletmeler Yükselişte. Tarla Sera, Aylık Tarım ve Kültür Dergisi, 20.4.2016, http://www.tarlasera.com/haber-10827-tarimda-buyuk-isletmeler-yukseliste, Erişim: 24.09.2018.
Aksöz, İ., (1972). Zirai Ekonomiye Giriş Zirai İşletmecilik Genel Kısım, Atatürk Üniversitesi Yayınları, No: 252/c, Ziraat Fakültesi Yayınları No: 15, Ders Kitapları Yayınları No: 10, Erzurum.
Aydoğdu, M.H., Mancı, A.R., Aydoğdu, M., (2014). Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğrencilerinin Türkiye Tarımına ve Politikalarına Olan Bakış ve Algıları. International Periodical for the Languages Litarture and History of Turkish or Turkic, Volume 9/11. Fall 2014, p.63-77.
Başkaya, C., (2004). Şirketleşen Tarım, http://www.ekolojikpolitika.org, Erişim:15.07.2004.
Çeker, A., (2016). Sürdürülebilir Tarım ve Türkiye Açısından Bir Değerlendirme, Turkish Studies – International Periodical for the Languages Litarture and History of Turkish or Turkic, Volume 11/2. Winter 2016 p. 809-836.
DAP, (2018). Tarım İstatistikleri. http://www.dap.gov.tr/dap-eylem-plani/il-istatsitikleri/tarim- istatistikleri/ Erişim: 25.09.2018
Dbeys, A.D., (2009). İzmir ve Antalya İlleri Örneği ile Tarımsal Üretimde Şirketleşme Koşul ve Olanakları Üzerine bir Araştırma. Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi.
Demirbaş, N., Tosun, D., (2005). Türkiye’de Tarımın Sanayi ile Entegrasyonu, Ortaya Çıkan Sorunlar ve Çözüm Önerileri. ADÜ Ziraat Fakültesi Dergisi 2005; 2(2):27-34.
Ekizoğlu, M., (2001). Türk Tarımının Geleceği İçin Kalkınma Modeli: Şirketleşme. Ekonomistler Bülteni, 21-22s. www.econturk.org/ekonomistler/haziran2001.pdf Erişim: 01.03.2004.
FAO, (2018). Country Profiles, http://www.fao.org/countryprofiles/en/ Erişim Tarihi 25.09.2018.
Gökçe, O., (2008), Tarımda Zihniyet Değişikliği ve Şirketleşme, www.osmangokce.com, Erişim: 15.12.2008.
Güneş, E., Albayrak, M., Gülçubuk, B., (2002), Türkiye’de Gıda Sanayi. Tekgıda-iş Sendikası, Semih Ofset, Ankara, 384s.,
Gürbüz, M., (2002). Tarımsal Gelişmenin Toplumsal Ekseni Üretici Örgütlenmesi. Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı Dergisi Türk Tarım, Kasım-Aralık 2002, Sayı:148.
GTHB, (2018). Bitkisel Üretim Verileri. https://www.tarimorman.gov.tr/sgb/Belgeler/SagMenuVeriler/BUGEM.pdf Erişim:25.09.2018
Kaymaz, Ç,K., Albayrak. L., (2017). Mevsimlik Gezici Tarıma Bir Örnek: Bostancı Köyü (Yusufeli Artvin). Turkish Studies –International Periodical for the Languages Litarture and History of Turkish or Turkic, Volume 12/3, p. 355-384
MEB, (2015), Tarım, Tarımsal Kayıtlar, Bireysel Öğrenme Materyali, s.5.. Ankara http://megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller/Tar%C4%B1msal%20Kay%C4%B1tl ar.pdf Erişim:23,10,2018.
Narin, M., (2008). “Türkiye’de Uygulanan Tarımsal Destekleme Politikalarında Değişim”, Ekonomik Yaklaşım Dergisi, Aydın Güven Gürkan Özel Sayısı, Cilt: 19, ss. 183-225.
Narin, M., Öznazik H.A., (2017). Tarımsal Desteklemede Son Değişmeler ve Tarım Sektörü Üzerine Olası Etkileri. Internatonal Conference on Food and Agricucltural Economics Proceedings, , 27-28 April 2017, Alaaddin Keykubat University s. 34-50.
Özkul, İ., (2018). Tarımda işletme ve mülkiyet yapısı nasıl değişiyor? Web: dünya.com 01 Mayıs 2018 https://www.dunya.com/kose-yazisi/tarimda-isletme-ve-mulkiyet-yapisi-nasil- degisiyor/413757 Erişim: 25.09.2018.
Resmi Gazete, (2014). Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Çiftçi Kayıt Sistemi Yönetmeliği. 27 Mayıs 2014 SALI, Sayı : 29012.
Resmi İstatistik Portalı, (2018). Tarımsal İşletme Kayıt Sistemi, http://www.resmiistatistik.gov.tr/?q=tr/content/14-tar%C4%B1msal-i%C5%9Fletme- kay%C4%B1t-sistemi Erişim Tarihi 25.09.2018.
Soydemir, S., (2000). Türk Tarımı ve Menkul Kıymetleştirme; Mülkiye, Cilt XXIV, Sayı 224, s. 103- 109.
Soydemir, S., (2004). Türk Tarımı ve Şirketleşme. İktisat İşletme ve Finans Dergisi, Ankara, Yıl: 19. Sayı. 215 Şubat 2004.
Sugözü, İ. H., Hüseyni. İ., (2017). Tarımsal Destekleme Politikaları ve Kırdan Kente Göç Üzerine Etkisi: 1986-2015 Dönemi Türkiye Örneği, Turkish Studies –International Periodical for the Languages Litarture and History of Turkish or Turkic, Volume 12/31, p. 379-396.
TOBB, (2013). Türkiye Tarım Sektörü Raporu 2013. https://www.tobb.org.tr/Documents/yayinlar/2014/turkiye_tarim_meclisi_sektor_raporu_2013 _int.pdf Erişim:25.09.2018.
TOBB, (2018). TOBB Kurulan/Kapanan Şirket İstatistikleri. https://www.tobb.org.tr/BilgiErisimMudurlugu/Sayfalar/KurulanKapananSirketistatistikleri.ph p Erişim: 25.09.2018
TÜİK (2001). Tarımsal İşletme Yapı İstatistikleri, Genel Tarım Sayımı Tarımsal İşletmelerde (Hanehalkı) Anketi Sonuçları, Tarımsal İşletmenin Yasal Durumuna Göre İşletme Sayısı ve Tasarrufunda Bulundurduğu Arazi Büyüklüğü. http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1003 Erişim: 23.10.2018
TUİK, (2015). 2001 Genel Tarım Sayımı Tarımsal İşletmelerde (Hanehalkı) Anketi Sonuçları, Tarımsal İşletmenin Yasal Durumuna Göre İşletme Sayısı ve Tasarrufunda Bulunan Arazi Büyüklüğü, http://www.tuik.gov.tr/VeriBilgi.do?alt_id=1003 Erişim:23.10.2018.
TÜİK, (2016). Tarımsal İşletme Yapı Araştırması, 2016. http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1003. Erişim: 25.09.2018.
TÜİK, (2017). TÜİK Resmi İstatistik Programı (2017-2021) Yayın No 4443, Ankara http://www.cihangircaglar.com/FileUpload/as908910/File/tuik_resmi_istatistik_programi_201 7_2021.pdf Erişim: 25.09.2018.
TİKAS, (2018). (Tarımsal İşletme Kayıt Sistemi), Tarımsal İşletme Nedir? http://www.tuik.gov.tr/arastirmaveprojeler/tikas/tikas.html#panel-1. Erişim: 25.09.2018
Uzundumlu, A.S., (2012). AB Ülkeleri ile Türkiye Tarımsal Yapısının Karşılaştırılması, Alınteri, 23 (B) 64-73.
Yalçınkaya, N., Yalçınkaya, M:H. Çılbant, C., (2006). Avrupa Birliğine Yönelik Düzenlemeler. Çerçevesinde Türk Tarım Politikaları ve Sektörün Geleceği Üzerine Etkisi, Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 13(2): 97-118.
Yılmaz, M., (2015). Doğu Coğrafya Dergisi, Türkiye’de Kırsal Nüfusun Değişimi ve İllere Göre Dağılımı (1980-2012). 20 (33):161-188.