DİN GÖREVLİLERİNİN DİNİ YÖNELİM BİÇİMLERİ İLE PSİKOLOJİK İYİ OLUŞ DURUMLARI ARASINDAKİ İLİŞKİ: SİVAS ÖRNEĞİ

Bu araştırmada Sivas’ta görev yapan erkek din görevlilerinin dini yönelim biçimleri ile psikolojik iyi oluş; yaş, eğitim, medeni durum, dini inanç, görev süresi, görev yeri gibi sosyo-demografik değişkenler açısından incelenmiştir. Ölçme aracı olarak Gordon W. Allport ve Michael J.Ross’un geliştirdiği ve Hasan Kayıklık’ın Türkçeye uyarladığı “Dini Yönelim Ölçeği” ile Carol D. Ryff’ın geliştirdiği ve Üzeyir Ok’un Türkçeye uyarladığı “Psikolojik İyi Oluş Ölçeği” kullanılmıştır. Alan araştırması olarak yürütülen çalışmada anket tekniği kullanılmıştır. Araştırmada korelasyon yöntemiyle şu sonuçlara ulaşılmıştır: Yaş değişkeni ile iç güdümlü dindarlık, toplam dindarlık puanı (r=.270, .208); görev süresi ile dış güdümlü dindarlık (r=.184) arasında p

THE RELATIONSHIP BETWEEN FORMS OF RELIGIOUS ORIENTATION AND PSYCHOLOGICAL WELL-BEING STATUS: THE CASE OF SIVAS

In this study, the religious orientation forms of male religious workers working in Sivas and psychological well-being; and socio- demographic variables such as age, education, marital status, religious belief, term of office and place of duty. “Religious Orientation Scale” which was developed by Gordon W. Allport and Michael J. Ross and adapted by Hasan Kayıklık, and “Psychological Well-being Scale” which was developed by Carol D. Ryff and was adapted from Turkish by Uzeyir Ok used. Survey technique was used as a field study. In the study, the following conclusions were reached by the correlation method: Interpersonal religiosity with age variable, total religiosity score (r = .270, .208); There was a significant positive correlation between the duration of duty and external guided religiosity (r = .184) at p

PDF

___

Acar, H. (2006).İlkokul Çocuklarında İnanç Gelişimi: Psiko-Sosyal Yaklaşım. Yüksek Lisans Tezi. Cumhuriyet Üniversitesi, Sivas, Türkiye.
Acar, H. (2014). Kur’an Kurslarına Devam Eden Kadınlar Arasında Dindarlık Biçimleri, Dini Başa Çıkma Faaliyetleri ve Psikolojik İyilik Halleri. Doktora Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir, Türkiye.
Acar, İ. (2004). Çağdaş Toplumda İdeal Din Görevlisi Portresi Din-Kültür ve Çağdaşlık. 2004 Yılı Kutlu Doğum Sempozyumu Tebliğ ve Müzakereleri (49-52). Ankara: TDV. Yayınları.
Acar, N.V., Yıldırım, İ. ve Ergene, T. (1996). Bireylerin Dindarlık Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 12, 45-56.
Albayrak, A. (2007). Dindarlık Tipleri Açısından Dua Formları. Marife. 7(2), 189-201.
Allport, G. (1968). The Person In Psychology. Usa: Beacon Press.
Allport, G.W. (2004). Birey ve Dini. Çev. Bilal Sambur. Ankara: Elis Yayınları.
Altun, R. (2015). Dindarlık ve Depresyon İlişkisi. International Journal of Humanities and Education.1(1), 15-42
Apaydın, H. (2001).Kişilik Özelliklerinin Dini Tutum ve Davranışlara Etkisi. Doktora Tezi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun, Türkiye.
Apaydın, H. ve Eker, R. (2015). Din Görevlilerinde Meslekî Tükenmişlik: Kahramanmaraş Örneği. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi. 15 (1), 207 -234.
Apaydın, H., Özdemir, Ş. ve Gün, A. (2018). Din Görevlilerinde Meslekî Tükenmişlik: Amasya Örneği. Amasya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 6(10), 7-37.
Aras, İ. (2018). Türkiye’de Cami Görevlilerinin Yetiştirilmesi ve İstihdamı (1924- 2014). Türkiye Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi. 5, 51-72.
Ateş, B. ve Çelik, O. (2018). Öğretmen Adaylarında Psikolojik İyi Oluşun Yordayıcısı Olarak Algılanan Sosyal Yetkinlik ve Güvengenlik. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 20(2), 444-460.
Avan, E. (2013). Aile Sağlığı Merkezlerinde Görev Yapan Aile Sağlığı Elemanlarının Mesleki Memnuniyetlerinin Ölçülmesi. Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi, İstanbul, Türkiye.
Ayten , A., Göcen, G. , Sevinç, K. ve Öztürk, E. E. (2012). Dini Başa Çıkma, Şükür ve Hayat Memnuniyeti İlişkisi: Hastalar, Hasta Yakınları ve Hastane Çalışanları Üzerine Bir Araştırma. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi. 12(2), 45-79.
Baktır, M. (2004). Nitelikli Din Görevlisi Yetiştirilmesine Dair Bazı Teklifler. Türkiye’de Yüksek Din Eğitimi Sorunları, Yeniden Yapılanması ve Geleceği Sempozyumu Bildiriler – Müzakereler ( 331-342). Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Yayınları.
Batur, B. (2015). Türkiye’de Modernleşme, Din ve Din Adamlığı, Türkish Studies, 10(10), 185- 200.
Baynal, F. (2015). Yetişkinlerde Dindarlık ve Ruh Sağlığı İlişkisinin Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırma Dergisi. 4(1), 206-231.
Beydilli, K. (2000). İmam: Osmanlı Döneminde İmamlık. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde. (c. 22: 181-186). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
Bulut, M. (2006). Din Görevlileri Üzerine Bazı Tespitler: Din Hizmetlerinde Yöntem ve Verimlilik. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
Buyrukçu, R. (2006). Türkiye’de Din Görevlisi Yetiştirme Problemi ve Çözüm Önerileri. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 47(2), 99-126.
Cengil, M. (2010). Din Görevlileri ve Kur’an Kursu Öğreticilerinin Tükenmişlik Düzeyleri. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi. 10(1), 79‐ 101.
Çankır, B. ve Şahin, S. (2018). Medya-Kültür ve Sanat Alanında Çalışanların Psikolojik İyi- Oluşları İle İşten Ayrılma Niyetleri Arasındaki İlişkide Çalışmaya Tutkunluğun Aracı Rolü. Uluslararası İdari ve İktisadi İncelemeler Dergisi. (17. Uik Özel Sayısı). 17, 333-346
Dierendonck, D. V., Diaz, D., Carvajal, R.R., Blanco, A. ve Jimeinez, B. M. (2007). Ryff’s Six- Factor Model of Psychological Well-Being: A Spanish Exploration. Springer Science/Business Media B.V. 1-7.
Dilmaç, B., Ekşi, F. ve Zeynep Ş. (2016). Psikolojik Danışma Deneyimi Yaşayanlann Dini Başa Çıkma, Psikolojik İyi Olma ve Affetme Düzeyleri Arasmdaki Yordayıcı İlişkiler: Bir Model Onerisi. Ali Ayten, Mustafa Koç, Nuri Tınaz (Ed.), Manevi Danışmanlık ve Rehberlik (Cilt-1) İçinde. İstanbul: Dem Yayınları.
Doğan, M. (1990). Büyük Türkçe Sözlük. Ankara:Vadi Yayınları.
Doğan, T. (2006).Üniversite Öğrencilerinin İyilik Halinin İncelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 30, 120-129.
Donohue, M. J. (1985). Instrinsic and Extrinsic Religiousness: Review and Metaxanalysi: Journal of Personality and Social Psyhology. I, 52-87.
Ellison, C.G., Boardman, J.D., Williams D.R. ve Jackson, J.: (2001). Religious Involvement, Stress, and Mental Health: Findings From The 1995 Detroit Area Study. Sosyal Force: 80(1), 215-249.
Erdiç, Ş. (2011). Din Görevlilerinin Sosyoekonomik Arka Planı (Antalya İli Örneği). Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 15 (2), 131-157.
Eryücel, S. (2017). Din Görevlilerinde Dini Düşünme Stilleri ve Dini Başa Çıkma. Türkish Studies. 12(15), 101-122.
Eryücel, S. (2017a). Din Hizmetleri Çalışanlarında Dini Yönelim ve Psikolojik İyi Olma. Türkish Studies. 12(10),101-122.
Günay, Ü. (2006). Dindarlığın Sosyolojisi. Dindarlığın Sosyo-Psikolojisi (1-59). Adana: Karahan Kitabevi.
Güven, S. (2006). Din Görevlilerinin Yeterlilikleri -Tartışmalı İlmi Toplantı (1 1-12 Mart 2004 /Kayseri). İslami Araştırmalar Dergisi. 19 (2), 402-408.
Hatipoğlu, N. (1992). Bir İslam Davetçisi Olarak Din Görevlisi ve Özellikleri. Diyanet İlmi Dergi. 18 (4), 97-111.
Hauser, R.M., Springer, K.W. ve Pudrovska, T. (2005). Temporal Structures of Psychological Well-Being: Continuity Or Change? Center for Demography of Health and Aging. 14, 1- 30.
Hökelekli, H. (2008). Psikolojiye Giriş. Bursa: Düşünce Kitabevi Yayınları.
http://www.Diyanet.Gov.Tr/Turkish/Dy/Diyanet-Isleri-Baskanligi-Duyuru-8222.Aspx (11.10.2011).
Jahoda, M. (1960). Race Relations and Mental Health. Belgium: Unesco.
Karacoşkun, M. D. (2006).Ateist Bir Mistik Eric Fromm. Samsun: Etüt Yayınları.
Karagöz, İ. (2015). Din Görevlisi Mevzuat Rehberi. Ankara: DİB. Yayınları.
Karaman, H., Yılmaz, H. K., Karagöz, İ. ve Altuntaş, H. (2015). Din Görevlisi Rehberi. Ankara: DİB. Yayınları.
Kaya, M. ve Küçük Nurettin. İbadetler İle Hayatın Anlamı ve Psikolojik İyi Olma Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 42, 17-44.
Kayıklık, H. (2000). Dini Yaşayış Biçimleri: Psikoloji Temelleri Açısından Bir Değerlendirme. Doktora Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir, Türkiye.
Kayıklık, H. (2003). Allport’a Göre Dini Yaşayışa Gelişimsel Bir Açılım. Dini Araştırmalar. 5(15), 121-138.
Kayıklık, H. (2007). Din Görevlilerinde Tükenmişlik. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 7 (2), 1-19
Kayıklık, H. (2008). Din Görevlilerinde Yaşamdan Memnuniyet ve Mesleki Doyum -Adana Örneği. Mehmet Bulut (Ed.), 1. Din Hizmetleri Sempozyumu (34-46). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
Kılavuz, M. A (2007). Yaşlılık Döneminde Kayıplar ve Ölüm Olgusuna Anlam Vermede Dini Değerlerin Rolü. Değerler ve Eğitim Uluslar Arası Sempozyumu ( 241-259). İstanbul: Dem Yayınları.
Kımter, N. (2016). Namaz ve Psikolojik İyi Olma Arasındaki İlişki Üzerine Bir İnceleme. Ekev Akademi Dergisi. 20 (68), 299-302.
Kıraç, F. (2007). Dindarlık Eğilimi, Varoluşsal Kaygı ve Psikolojik Sağlık. Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi, Ankara, Türkiye.
Kıraç, F. (2013). Üniversite Öğrencilerinde Dindarlık Eğilimi ve Anlam Duygusu. Mukaddime. 7, 165-177.
Kızılgeçit, M., Acuner, H. Y. ve Toklu, G. (2015). İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Değer Yönelimleri ve Dindarlık-Değer İlişkisi (Rize Örneği). Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 8, 43-84.
Köylü, M. (1991) Din Görevlilerinin Mesleki Problemleri. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 5, 181-212.
Köylü, M. (1993). Din Görevlisinde Bulunması Gereken Özellikler. Diyanet İlmi Dergi. 29 (3), 101-112.
Köylü, M. (2010). Ruh ve Beden Sağlığı İle Din İlişkisi Üzerine Yapılan Araştırmaların Bir Değerlendirmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 28, 5-36.
Küçükaşçı, M. (2000). İmam. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde (c. 22: 178-181). Ankara: TDV. Yayınları.
Maltby, J., Lewis, C. A ve Day, L. (1999). Religious Orientation and Psychological Well-Being: The Role of The Frequency of Personal Prayer. British Journal of Health Psychology. 4, 363–378.
Mehmedoğlu, A. U. (2004). Kişilik ve Din. İstanbul: Dem Yayınları.
Mehmedoğlu, A. U. (2006). Dindarlığın Peşinde: Din Psikolojisinde Araştırma, Ölçme ve Yorumlama. İslami Araştırmalar Dergisi. 19(3), 466-478.
Mehmedoğlu, A. U. (2007).Üniversite Öğrencilerinin Değer Yönelimleri ve Dindarlık. Değerler ve Eğitim Uluslar Arası Sempozyumu (799-818). İstanbul: Dem Yayınları.
Memiş, H. (2003). Dinsel Başa Çıkma Faaliyetleri Ölçeğinin Güvenirlilik ve Geçerlilik Çalışması. Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi İzmir, Türkiye.
Mickley, J. R. (1990). Spiritual Well-Being, Religiousness and Hope: Some Relationships In A Sample of Women With Breast Cancer. Doctoral Dissertation, University of Maryland, Baltimore.
Miquelon, P. ve Vallerant, R.J.(2006). Goal Motives, Well-Being and Physical Health: Happiness and Self-Realization As Psychological Resources Under Challenge. Motiv Emot. 30, 259- 272.
Özdemir, Ş. , Güneş, A. ve Kavak, R. (2012/2). Göreve Yeni Başlayan Din Görevlilerinin Mesleki Problemleri. Hikmet Yurdu Düşünce – Yorum Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi. 5(5), 13- 31.
Özkan, İ.(1994). Benlik Saygısını Etkileyen Etkenler. Düşünen Adam Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Dergisi. 7(2), 4-9.
Paloutzian, R. Z. (1996). Invitation To The Psychology of Religion.(Second Edition). Usa.
Pargament, K. I. (2005). Acı ve Tatlı: Dindarlığın Bedelleri Üzerine Bir Değerlendirme. Çev. Ali Ulvi Mehmedoğlu. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 5(1), 279-313.
Pargament, K.I. (1997). The Psychology of Religion and Coping: Theory, Research, Practice. New York: The Guildford Pres:
Peker, H. (2003). Din Psikolojisi. İstanbul: Çamlıca Yayınları.
Pervin, L.A. (1993). Personality: Theory and Research. (Sixth Edition). New York.
Richter, R. J. (2002). Correlation of Psychological Well-Being and Christian Spiritual Well-Being At A Small Christian Liberal Arts College In The Urban Midwest. Senior Psychology Major Wisconsin Lutheran College. 39-46.
Ryan, R. M. ve Deci, E. L. (2000). Self-Determination Theory and The Facilitation of Intrinsic Motivation, Social Development and Well-Being. American Journal of Psychology.55, 68- 78.
Ryff, C. D. (1995). Psychological Well-Being In Adultlife. Current Dırections In Psychological Science. 4(4), 99-103.
Ryff, C. D. ve Singer, B. (1996). Psychological Well-Being: Meaning, Measurement and Implications For Psychotherapy Research. Psychotherapty and Psychosomotic. 65, 14-23.
Ryff, C.D. (1989a). Happiness Is Everything, Or Is It? Explorations On The Meaning of Psychological Well-Being. Journal of Personality and Social Psychology. 57 (6),1069- 1081.
Sağlam, İ. (2010). Fransa'daki Türklerin Din Görevlilerini Mesleki Yeterlik Açısından Değerlendirmeleri. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 19(1), 275-299.
Salsman J. M. ve Carlson, C. L. (2004). Dinî Yönelim, Olgun İman ve Psikolojik Rahatsızlıklar: Negatif ve Pozitif İlişkiler. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 26(1), 119- 131.
Sheldon, K. M. ve Bettencourt, B. A. (2002). Psychological Need-Satisfaction And Subjective Well-Being Within Social Group. British Journal Of Social Psychology. 41, 25-38.
Şahin, İ. (2006). Değişim Sürecinde Bir Anadolu Kasabasında Kadın Dindarlığı: Boğazlıyan Örneği. Dindarlığın Sosyo-Psikolojisi ( 321-346). Adana: Karahan Kitabevi
Tetik, H. (1998). Yaygın Din Eğitiminde Cami Görevlileri-Cemaat İletişiminin Önemi. Diyanet İlmi Dergi. 34(2), 99-108.
Tokur, B. (2014). Dindarlık Sorunu: Psikolojik Bir Tahlil. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi.41, 257-279.
Tokur, B. (2016). İçsel Dinî Motivasyon ve Özsaygı İlişkisi Üzerine Bir Araştırma. Ekev Akademi Dergisi. 20(66),159-175.
Topuz, İ. (2003). Dini Gelişim Seviyeleri İle Dini Başa çıkma Tutumları Arasındaki ilişki Üzerine Bir Araştırma. Doktora Tezi. Uludağ Üniversitesi, Bursa, Türkiye.
Turan, İ. (2013). Din Görevlilerinin Mesleki Yeterlilikleri. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi. 13(1), 47-73.
Ural, A. ve Kılıç İ. (2006). Bilimsel Araştırma Süreci ve Spss ile Veri Analizi: Sps: 10.0-12.0 For Window: Ankara: Detay Yayıncılık.
Ünver, M. (2005). Kur'an Ekseninde Din Görevlisinin Dikkate Alması Gereken Hususlar. Diyanet İlmi Dergi. 41 (3), 71-92.
Ventis, W.L. (1995). The Relationships Between Religion and Mental Health. Journal of Social Issue: 51(2): 33-48.
Vural, M. E. (2016). Yetişkinlerde Alçakgönüllülük, Dindarlık ve Psikolojik İyi Oluş İlişkisi. Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi, İstanbul, Türkiye.
Wachholtz, A. B. (2006). Does Spiritualty Matter? Effect of Meditative Content and Orientation On Migraineur, Doctoral Dissertation, Bowling, Usa.
Yapıcı, A. (2006). Algısal Açıdan Müslüman Kimliği ve Dindarlık. Dindarlığın Sosyo-Psikolojisi (207-258).Adana: Karahan Kitabevi.
Yıldız, İ. (2008). Cami Hizmetlerindeki Sorunlar Bağlamında Din Görevlisi Yetiştirmeye Yönelik Çabalar 1. Din Hizmetleri Sempozyum 3-4 Kasım 2007 (45-62) Ankara: DİB. Yayınları.
Yıldız, M. (2006a). Ölüm Kaygısı ve Dindarlık. İzmir: İzmir İlahiyat Vakfı Yayınları.
Yıldız, M. (2006b). Dinsel Yönelim Biçimleri, Bazı Demografik Değişkenler Açısından Üniversite Öğrencilerinin Benlik-Tasarımları Üzerine Bir Araştırma. Tabula Rasa Felsefe& Teoloji. 6(17), 61-102.
Yılmaz, U. (2009).Din Görevlilerimiz (Din Hizmetinde Kim ne İş Yapar?). Din ve Hayat: İstanbul Müftülüğü Dergisi. 3, 30-32.
Yücel, İ. (2000). İmam: Cumhuriyet Döneminde İmamlık. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde (c. 22: 186-188). Ankara: TDV. Yayınları.