NAMUS ADINA KADINA UYGULANAN ŞİDDET VE DEĞER YÖNELİMLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİLER
Günümüzde farklı toplumlarda varlığını sürdüren ve çeşitli sosyal politikalara rağmen çözüm üretilemeyen, toplumsal olgulardan biri olan kadına yönelik şiddet, sadece bir birey olarak kadını değil, ailesini, akrabalarını, arkadaşlarını ve tüm toplumu olumsuz yönde etkileyebilmektedir. Kadına yönelik şiddetin sık karşılaşılan bir çeşidi de, bu çalışmanın konusu olan, namus adına kadına uygulanan şiddettir. Kadına yönelik şiddetin her türlüsüne dikkat çekmek ve çözüm yollarının daha çok tartışılması gerekliliğine olan inancımızla başladığımız bu çalışmanın amacı, üniversite öğrencilerinin namus adına kadına uygulanan şiddete yönelik tutumları ile değer yönelimleri arasındaki ilişkileri tespit etmektir. Araştırmaya Orta Anadolu’da bir devlet üniversitesinin Edebiyat Fakültesinde öğrenim gören ve basit tesadüfi yöntemle seçilen 241 öğrenci gönüllü olarak katılmıştır. Çalışmada verileri toplamak amacıyla Namus Adına Kadına Uygulanan Şiddete Yönelik Tutumlar Ölçeği, Portre Değerler Anketi ve Demografik Bilgiler Formu kullanılmıştır. Verilerin analizinde nicel araştırma yöntemlerinde kullanılan ortalama ve standart sapma değerleri, bağımsız gruplar t-testi, korelasyon analizi ve hiyerarşik regresyon analizinden yararlanılmıştır. Bulgular, öğrencilerin namus adına kadına uygulanan şiddete yönelik tutumlar ölçeğinde ortalamanın altında bir puana sahip olduklarını ortaya koymaktadır. Değer yönelimlerinde ise en yüksek ortalamaya evrenselcilik, en düşük ortalamaya ise güç değer yöneliminde sahip oldukları görülmektedir. Bağımsız gruplar t-testi sonuçlarına göre hazcılık, evrenselcilik, iyilikseverlik ve güvenlik değer yönelimlerinde kadınlar lehine, güç değer yöneliminde ise erkekler lehine anlamlı bir farklılık saptanmıştır. Korelasyon analizi sonucunda, namus adına kadına uygulanan şiddete yönelik tutumlar ile değer yönelimlerinden güç ve evrenselcilik arasında anlamlı ilişkiler saptanmıştır. Hiyerarşik regresyon analizi sonucunda ise demografik değişkenlerden cinsiyet, değer yönelimlerinden geleneksellik ve evrenselciliğin namus adına kadına uygulanan şiddete yönelik tutumları %29 oranında anlamlı olarak açıkladığı saptanmıştır. Bulgular ilgili alan yazın temelinde tartışılmış ve önerilerde bulunulmuştur.
THE RELATIONSHIP BETWEEN HONOUR ON BEHALF OF VIOLENCE AGAINST WOMEN AND VALUE ORIENTATIONS
Violence against women which is nowadays still one of the social events that continue to exist, can affect not only woman but also her family, relatives, friends and the whole society in a negative way. A common type of violence against women is violence against women on behalf of honour which is also the subject of this study. The aim of this study is to determine the relationship between attitudes towards honour on behalf of violence against women and value orientations of college students. 241 college students who are attending at the Faculty of Arts of a state university in Central Anatolia selected by simple random method and participated voluntarily in this research. Data were collected utilizing Attitudes Towards Violence Against Women on Behalf of Honour Scale, Portrait Values Questionnaire and personal information form. Data were analyzed by quantitative analysis techniques, namely, means and standard deviations, independent groups t-test, correlations and hierarchical regression analysis. The findings of this study showed that the attitudes of college students towards violence against women on behalf of honour score is below the average. In value orientations, students have the highest score in universalism and the lowest in power. According to independent groups t-test while in hedonism, universalism, benevolence and security women have higher score than men; in power men have higher score than women. The correlation analysis results showed that there are significant relations between attitude towards violence against women on behalf of honour and power and universalism. As a result of hierarchical regression analysis, gender, traditionalism and universalism explain 29% of the variance in attitudes towards violence against women on behalf of honour. The findings of this study were discussed in the light of relevant literature and some suggestions were made.
___
- Altınay, A. G. ve Arat, Y. (2007). Türkiye’de kadına yönelik şiddet, Tübitak, İstanbul
- ASPB. (2016). Kadına yönelik şiddetle mücadele: Ulusal eylem planı (2016-2020). Aile ve Sosyal
Politikalar Bakanlığı Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü.
- Bacanlı, H. (2000). Üniversite
Yönetimi, 20, 597-610.
öğrencilerinin değer tercihleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim
- Bilgili, N. ve Vural, G. (2011). Kadına yönelik şiddetin en ağır biçimi: Namus cinayetleri. Anadolu
Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 14(1), 66-72.
- Bulut, M. B. (2015). Üniversite öğrencilerinin aile içi şiddete yönelik tutumları. Akademik Sosyal
Araştırmalar Dergisi, 3(17), 403-415.
- Bulut, M. B. (2016). Kadına yönelik şiddet ile dini dünya görüşleri arasındaki ilişkinin incelenmesi.
Bilimname, 32(3), 83-108.
- Cirhinlioğlu, F. G. ve Şenel, A. F. (2017). Kadına ilişkin namus anlayışı, değerler ve cinsiyet rolleri
arasındaki ilişkiler. The Journal of Academic Social Science Studies, 60, 311-324.
- Daci, Z. N. (2013). Üniversite öğrencilerinde değer algılamaları: İstanbul’daki üniversitelerde
uygulama. Yükseklisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
- Demirutku, K. ve Sümer, N. (2010). Temel değerlerin ölçümü: Portre değerler anketinin Türkçe
uyarlaması. Türk Psikoloji Yazıları, 13(25), 17-25.
- Doğanavşargil, Ö. ve Vahip, I. (2007). Fiziksel eş şiddetini belirlemede klinik görüşme yöntemi.
Klinik Psikiyatri,10, 125-136.
- Dönmez, G., Şimşek, H. Ve Günay, T. (2012). Evli erkeklerde eşlerine yönelik şiddet ve ilişkili
etmenler. Türkiye Halk Sağlığı Dergisi, 10(3), 151-159.
- Eagly, A. H. (1987). Sex differences in social behavior: A social – role interpretation. Hillsdale. NJ:
Erlbaum.
- Eagly, A. H., Wood, W. ve Diekman, A. B. (2000). Social role theory of sex differences and
similarities: A current appraisal. InEckes, T. (2000). The developmental social psychology of
gender. London: Lawrence Erlbaum.
- Guıllaume, C. ve Pochıc, S. (2007). What would you sacrifice ? Access to Top Management and the
Work- Life Balance. Gender, Work & Organization, 16(1), 14-36.
- Gürsoy, E. ve Arslan-Özkan, H. (2014). Türkiye’de üniversite öğrencilerinin kadına ilişkin ‘‘namus’’
algısı. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 5(3), 149-159.
- Işık, R. ve Sakallı-Uğurlu, N. (2009). Namusa ve namus adına kadına uygulanan şiddete ilişkin
tutumlar ölçeklerinin öğrenci örneklemiyle geliştirilmesi. Türk Psikoloji Yazıları, 12(24), 16-
24.
- İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü (2010). Belediyeler için toplumsal cinsiyet,
kadına yönelik aile içi şiddet ve hukuk eğitim rehberi. Kadın Sığınma Evleri Projesi.
- Karal, D. ve Aydemir, E. (2012). Türkiye’de Kadına Yönelik Şiddet: Usak Sosyal Araştırmalar
Merkezi. Rapor No: 12-01.
- Karınca, E. (2010). Sorularla kadına yönelik aile içi şiddet. Türkiye Barolar Birliği Yayınları : 179,
Sorularla Hukuk Dizisi 7, Birinci Baskı, Ankara.
- Krahe, B. (2018). Violence against women. Current Opinion in Psychology, 19, 6-10.
- Morsümbül, Ş. (2014). Değerlerin kuşaklar arası değişimi: Ankara Örneği. Doktora Tezi, Hacettepe
Üniversitesi, Ankara.
- Page, A. Z. ve İnce, M. (2008). Aile içi şiddet konusunda bir derleme. Türk Psikoloji Yazıları, 11(22),
81-94.
- Sakallı-Uğurlu, N. ve Akbaş, G. (2013). Namus kültürlerinde ‘‘namus’’ ve ‘‘namus adına kadına
şiddet’’: Sosyal psikolojik açıklamalar. Türk Psikoloji Yazıları,16(32), 76-91.
- Salaçin, S., Toprak-Ergönen, A. ve Demiroğlu-Uyanıker, Z. (2011). Kadına yönelik şiddet. Birinci
Basamakta Adli Tıp. 2.Basım, 192-201.
- Sarıcı-Bulut, S. (2012). Gazi Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Değer Yönelimleri, Uluslararası Türkçe
Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi 1(3), 216-238.
- Schwartz, S. H. (1992). Universals in the content and structure of values: Theoretical advances and
empirical tests in 20 countries. Advances in Experimental Social Psychology, 25, 1-65.
- Schwartz, S. H. (1994). Are there universal aspects in the structure and contents of human values?
Journal of Social Issues, 50(4), 19-45.
- Schwartz, S. H. ve Bilsky, W. (1987). Toward a universal psychological structure of human values.
Journal of Personality and Social Psychology, 53(3), 550-562.
- Schwartz, S. H., Melech, G., Lehmann, A., Burgess, S., Harris, M. ve Owens, V. (2001). Extending
the cross-cultural validity of the theory of basic human values with a different method of
measurement. Journal of CrossCultural Psychology, 32, 519-542.
- Schwartz, S. H. ve Rubel, T. (2005). Sexdifferences in value priorities: Cross-cultural and
multimethod studies. Journal of Personality and Social Psychology, 89, 1010-1028.
- TBMM. (2006). Töre ve Namus Cinayetleri ile Kadınlara ve Çocuklara Yönelik Şiddetin Sebeplerinin
Araştırılarak Alınması Gereken Önlemlerin Belirlenmesi Amacıyla Kurulan Araştırma
Komisyonu Raporu.
- Vogel, D. L., Wester, S. R., Heesacker, M., ve Madon, S. (2003). Conforming gender stereotypes: A
social role perspective. Sex Roles, 48(11/12), 519-528.
- World Health Organization. (2002). World report on violence and health: summary. Geneva.
- Yalınkılıç, F. (2013). Medyada aşk, cinsellik ve şiddet. İçinde Tüm Yönleriyle Şiddet. Editörler: S.
Eyigün, B. Oral, R. Günay, S. Başaran, H. Yıldız ve R. Efe. Diyarbakır: Dicle Üniversitesi
Basımevi Müdürlüğü.
- Yıldız, M. C. (2008). Türkiye’de töre baskısına bağlı intiharlar ve töre cinayetleri. Sosyal Bilimler
Enstitüsü Dergisi, 1(16), 209-231.
- Yüksel-Oktay, E. (2015). Türkiye’nin ve dünyanın ortak sorunu: Kadına şiddet. Akademik
Araştırmalar Dergisi, 64, 57-118.