BİR SİYASİ İMGE OLARAK ÇOCUK VE SAVAŞLAR: I. DÜNYA SAVAŞI ÖRNEĞİ

Çocuklar, eski devirlerden beri toplumların ayrılmaz bir parçası olagelmişlerdir. Ancak çocuğa olan bakışın niteliği, kapsamı ve biçimi tarihsel perspektif göz önünde tutulduğunda farklılıklar göstermektedir. Bu farklılıklar, toplumların sosyal, kültürel gelişmesine, örgütlenmesine ve içinde oldukları egemenlik koşullarına bağlı bulunmaktadır. İlk olarak çocuğa, "ekonomik yarar sağlayan bir varlık" biçiminde bakılmıştır. XX. yüzyılda ise çocuk, toplumun geleceğini belirleyen en önemli insan kaynağı olarak değerlendirilmiştir. Bu yüzyıl aynı zamanda, filozofların, eğitimcilerin, psikologların ve hukukçuların çocukları incelemeleri, onların gelişimleri ve hakları konusunda fikirler ileri sürmeleri dolayısıyla "çocuk yüzyılı" olarak da adlandırılmıştır. Aynı zamanda bu yüzyıl bir "savaş yüzyılı"dır İnsanların psikolojilerini ve hayat şartlarını etkileyen, toplumları dönüştüren savaşlarda çeşitli propaganda araçları kullanılmıştır. Bu araçların en önemlilerinden birisi de çocuklardır. Özellikle I. Dünya Savaşı'nda, modern savaş anlayışının başladığı, silah imkanlarının arttığı, savaşın cephelerden kentlere sıçradığı görülmektedir. Çocuk imgesinin toplumları yönlendirmekte yaygın bir araç olarak kullanılması da bu döneme denk gelmektedir. Bu çalışmada I. Dünya Savaşı döneminde çocukların bir propaganda aracı olarak nasıl kullanıldığı yerli ve yabancı çeşitli arşiv taramalarından elde edilen afişlerle ve resimlerle betimlenecek ve bir döneme ışık tutulacaktır. Bu kapsamda I. Dünya Savaşı'na kısaca değinilecek ve savaş döneminde ülkelerin propaganda araçlarını nasıl kullandıklarına dair örnekler verilecektir. Dönemin etkin güçlerinin çocuklara bakışı anlatılacaktır.

___

BELASCO, Warren and Philip SCRANTON, eds.Food Nation: Selling Taste in Consumer Societies. NewYork: Routledge, 2002 ve Breen, William J.Uncle Sam at Home: Civilian Mobilization,Wartime Federalism, and the Council of National Defense, 1917-1919. Westport, Connecticut: Greenwood Press, 1984.

Children’s Bureau, Seventh Annual Report of The Chief, Children’s Bureau to The Secretary of Labor,Washington, Goverment Printing Office, 1919.

DOĞAN, Ġsmail, Akıllı Küçük Çocuk Kültürü ve Çocuk Hakları Üzerine Sosyo – Kültürel Bir Ġnceleme. Ġstanbul, Sistem Yayıncılık, 2000.

DOMENACH, Jean Marie, Politika ve Propaganda, Çev: Tahsin Yücel, Ġstanbul, Varlık Yayınları, 1969.

EREN, Hasan, Türk Dil Kurumu Türkçe Sözlük, C:II Ankara, TDK Yayınları, 1988.

http://www.iwm.org.uk/

http://www.loc.gov/index.html

http://www.usgovernmentspending.com/total_spending_1918USmn.

JUSTĠN, Mc Carthy, I. Dünya SavaĢı’nda Ġngiliz Propagandası ve Bryce Raporu, Ermeni Sorunu I, No:37, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 2001, s.474-483.

KĠMBLE, James J., Mobilizing The Home Front: War Bonds And Domestic Propaganda, Texas, A&M University Press, 2006.

KÖROĞLU, Erol, Ottoman Propaganda and Turkish Identity, London, Tauris Publications, 2007.

MCCARTHY, Justin, Ġngiliz Propagandası, Wellington Evi ve Türkler, Türkler Ansiklopedisi, C.XIII, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 2002, s.469-481.

RIZVANOĞLU, Kerem, Propaganda AfiĢlerinin Tarihsel GeliĢimi, Mimar Sinan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisan Tezi, 2001.

SANDER, Oral, Siyasi Tarih, Ġlkçağlardan 1918’e. Ankara, Ġmge Kitabevi, 1989.