Türk təzkirəçilik ənənəsi Prof. Dr. Filiz Kılıç'ın araşdırmalarında

Şair tezkireleri Doğu halklarının klasik edebiyat ve kültür tarihinin önemli kaynaklarındandır. Osmanlı edebiyatında tezkirecilik geleneği XVI. yüzyılın ilk yarısından başlayarak gelişmiş ve yaklaşık 400 yıllık bir dönemde 30’dan fazla şair tezkiresi kaleme alınmıştır. Daha XIX. yüzyılın ortalarından itibaren Osmanlı tezkirelerinin yayınlanmasına ve araştırılmasına yönelik ilk adımlar atılmış, bugüne kadar çok sayıda tezkirelerin yayını gerçekleştirilmiş, gerek Türk, gerekse de yabancı bilim adamları tarafından tezkireler üzerine incelemeler yapılmıştır. Prof. Dr. Filiz Kılıç 25 yıllık akademik kariyerinin önemli bir kısımını Osmanlı şuara tezkirelerinin tetkikine adamış ve Türk tezkirecilik geleneğinin araştırılmasına katkılar sunmuştur. Kendileri bu süre zarfında XVI. asrın ünlü tezkirecisi Âşık Çelebi’nin Meşâ’irüşŞuarâ isimli eserinin ve XIX. yüzyıla ait Şefkat Bağdadî tezkiresinin tenkitli metinlerini hazırlayıp yayınlamış ve bu kaynakların Türk edebiyat tarihi açısından değerini orataya çıkarmış, tezkirelerin teorik açıdan incelenmesine yönelik diğer eserler ve makaleler kaleme almış, bu konuda konferanslar vermiştir. Makalede Filiz Kılıç’ın tezkireler üzerine yürüttüğü incelemeler konusunda bilgi vermek ve bu çalışmaların klasik edebiyat araştırmacılığı bakımından değerlendirilmesi amaçlanmıştır.

Turkish tadhkira tradition in the researches of Prof. Dr. Filiz Kılıç

Poet tadhkiras are important sources of classical literary and cultural history of the East peoples. In the Ottoman literature tadhkira traditions takes development from XVI century and during 400 years were written more than 30 tadhkiras. Yet from middles of XIX century was began publishing and studying of Ottoman tadhkiras. Up today a lot of these tadhkiras was published. Both Turkish and foreign scholars carry out investigations on tadhkiras. Prof. Dr. Filiz Kılıç devoted main part of her 25 years academic carrier to research of Ottoman tadhkiras and made presents to the study of Turkish tadhkira tradition. During this time she prepared and printed scientific-critical texts of “Meşâirü’ş-şuarâ” by Âşık Çelebi, the famous tadhkira writer of XVI century and Şefkat Bağdadî’s tadhkira, wich belong to XIX century and made known their importance from rhe view point of Turkish literary history. F.Kılıç is the author of other works and articles on teoric study of tadhkiras and gave conferances about this subject. In current article our goal is to give information on F.Kılıç’s researches about tadhkiras and to estimate of these investigations from view point of the study of classical literature.

PDF

___

AŞIK ÇELEBİ, Meşa’irü’ş-Şu’ara, (Haz.: Prof. Dr. F. Kılıç), 3 cildde. İstanbul Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul, 2010.
AŞIK ÇELEBİ ve şairler tezkiresi üzerine yazılar, (Derleyenler: Aynur H., Niyazioğlu A.), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2011.
BAYRAM Ömer, Azerbaycan sahası tezkireleri ve Seyid Azim Şirvaninin tezkiresi, GÜSBF, Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara, 2005.
ÇAPAN Pervin, 18 yy. tezkirelerinde edebiyat araştırma ve tenkidi, Fırat Üniversiteti SBE, Yayımlanmamış doktora tezi, Elazığ, 1993.
KILIÇ Filiz, XVII. yüzyıl tezkirelerinde şair ve eser üzerine değerlendirmeler, Akçağ, Ankara, 1998.
KILIÇ Filiz, Sefkat. Tezkire-i Şuara, Bizim Büro, Ankara, 2005.
KILIÇ Filiz, Klasik Türk edebiyatının peşinden, Grafiker, Ankara, 2011 a.
KILIÇ Filiz, “Beyani tezkiresinin önsözü” Yönelişler, S: 48 (1990), Temmuz, s. 41-42.
KILIÇ Filiz, “Latifi tezkiresini okurken”, Milli folklor, S.: 9 (1991), c. 2, s. 51-52.
KILIÇ Filiz, Macit Muhsin, “Divan edebiyatında poetika denemeleri: tezkire önsözleri”, Yedi iklim, S.: 3 (1992), Haziran, c. 1, s. 9 - 12.
KILIÇ Filiz, “Bir biyografi cambazı: Aşık Çelebi, Yedi iklim”, S.: 40 (1993), Temmuz, c. 5, s. 106 - 107.
KILIÇ Filiz, Meşa`irüş-Şuara, İnceleme-Tenkitli metin, GÜSBE, Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara, 1994 a.
KILIÇ Filiz, “Aşık Çelebi ve Meşairüş-şuara”, Bay Dergisi (Prizren, Yuqoslaviya), S.: 2-3, (1994 b), Ekim – kasım, s. 31 – 35.
KILIÇ Filiz, “Edebiyat tarihimizde bir biyoğrafi ustası: Aşık Çelebi”, Yedi iklim, S.: 55 (1994 c), Ekim, c. 8, s. 52 - 58.
KILIÇ Filiz, “Meşâirüş-şuarâ ve tenkitli metni oluşturulurken izlenen yöntem”, Gazi Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.: 1, (1996), s. 23 - 42.
KILIÇ Filiz, “Tezkirelerde şiirin ahengini belirten kelimeler üzerine”, Milli Folklor, S.: 60 (2003), Kış, s. 110 – 115.
KILIÇ Filiz, Yıldız A. “Sehi, Latifi ve Aşık Çelebi tezkirelerinden hareketle XVI. yy tezkirelerinde bazı üslup özellikleri”, V Uluslararası Türk Dil Kurultayı, 20-26 Eylül 2004, s. 1821- 1854.
KILIÇ Filiz, Yıldız A. “Sehi, Latifi ve Âşık Çelebi tezkirelerinde seci“, Osmanlı Araştırmaları XXVII. Prof. Dr. M. Çavuşoğluna Armağan - III, İstanbul, 2006, s. 235 – 254.
KILIÇ Filiz, “Edebiyat tarihimizin vazgeçilmez kaynakları: Şair Tezkireleri“, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, S.: 10, (2007), s. 543 - 564.
KILIÇ Filiz, “Çağdaş biyografi çalışmalarında Prof. Dr. M. İsenin yeri”, Prof. Dr. M. İsen adına Uluslararası Klassik Türk edebiyatında Biyografi sempozyumu, bildiriler, 6-8 Mayıs 2010, AKMBY, Ankara 2011 b, s. 433-440.
KILIÇ Filiz, “Meşairüş-şuaranın nüshaları, nüshaların şeceresi oluşturulurken izlenen yöntem ve karşılaşılan zorluklar”, Aşık Çelebi ve şairler tezkiresi üzerine yazılar, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2011 c, s. 57-68.
MUSALI Vüsalə, Osmanlı təzkirələrində Azərbaycan şairləri, 2009 a, Nurlan, Bakı.
MUSALI Vüsalə, “Türkiye`de şuara tezkirelerinin neşrine dair”, YOM, Türk Dünyası Kültür Dergisi, S: 16 (2009 b), s. 67-79.
MUSALI Vüsalə, “Aşiq Çələbi təzkirəsinin elmi-tənqidi mətni”, Orta əsr əlyazmaları və Azərbaycan mədəniyyəti tarixi problemləri, XII elmi konfransın materialları, Bakı, 3 iyun 2011 a, s. 174 – 180.
MUSALI Vüsale, Musalı Namiq, Osmanlı tezkirelerine göre Azerbaycan edebiyatının araştırılmamış sayfaları, Prof. Dr. M. İsen adına Uluslararası Klassik Türk edebiyatında Biyografi sempozyumu bildirileri, 6-8 Mayıs 2010, AKMBY, Ankara 2011 b, s. 501-522.
MUSALI Vüsale. “Meşâirü’ş-şuarâ” kak istoçnik po istorii klassiçeskoy azerbaydjanskoy literaturı, “Modernizatsiya i traditsii”: XXVI mejdunarodnaya konferentsiya po istoçnikovedeniyu i istoriografiyu stran Azii i Afriki (tezisı dokladov) – Sankt-Peterburg: SPGU, 2011 c, s.388-389.
İPEKTEN Haluk vd., Tezkirelere göre divan edebiyatı isimler sözlüğü, 1988, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay., Ankara, 1988.
OKAY Orhan, Haluk İpekten, Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. C. 22, İstanbul, 2000, s. 373.
ŞEFKAT Bağdadi, Tezkire-i Şuara, Hazırlayan: Prof. F.Kılıç, Bizim Büro, Ankara, 2005.
TOLASA Harun, Sehî, Latifî, Aşık Çelebi tezkirelerine göre 16. yy edebiyat araştırma ve eleştirisi, İzmir, 1983.
İPEKTEN Haluk, Türk edebiyatının kaynaklarından Türkçe şuara tezkireleri, Erzurum, 1988.
YILMAZ Kadri, “Meşairüş-Şuara`nın tezkire geleneğindeki yeri”, Prof. Dr. M. İsen adına Uluslararası Klassik Türk edebiyatında Biyografi sempozyumu bildirileri, 6-8 Mayıs 2010, AKMBY, Ankara 2011, s. 667-672.