COĞRAFYA ÖĞRETMEN ADAYLARININ STRES KAYNAKLARI

Bireyin içinden veya dışından gelen, çoğu zaman bireyde gerilime ve çöküntüye yol açan, modern toplumun hastalığı olarak kabul edilen stres; bireyin bir ihtiyacından vazgeçmesine ya da bir tepkide bulunmasına zorlayıcı bir güç olarak bireyin psikolojik durumu üzerinde önemli bir etki göstermektedir. Öğretmen adaylarının stres kaynaklarının belirlenerek bu doğrultuda alınacak önlemler, mesleki bilince ve yeterliliğe sahip nitelikli öğretmenlerin yetiştirilmesine, dolayısıyla mesleki hayatlarında üstlenecekleri rehberlik rolleri ile de yeni neslin topluma yararlı bireyler olarak eğitilmelerine katkı sağlayacaktır. Stres olgusunun analiz edilmesinde en önemli aşamanın stres kaynaklarının belirlenmesi olduğundan, bu çalışmada "Coğrafya Öğretmen Adaylarının Stres Kaynakları Nelerdir?" sorusuna cevap aranarak mevcut durumun ortaya konulması amaçlanmıştır. 20132014 eğitim-öğretim yılında Dicle Üniversitesi, Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi, Coğrafya Eğitimi Anabilim Dalı son sınıfta öğrenim gören ve amaçlı örneklemeye uygun olarak belirlenen toplam 22 Coğrafya öğretmen adayının oluşturduğu çalışma grubundan veriler, nitel araştırma yaklaşımına uygun olarak yarı yapılandırılmış görüşme tekniği ile toplanmıştır. Elde edilen veriler betimsel ve içerik analizi yöntemleri kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırma verileri her araştırmacı tarafından ayrı ayrı kodlanmış, daha sonra yapılan her kodlama karşılaştırılarak tespit edilen farklılıklar giderilmeye çalışılmıştır. Yapılan düzenleme sonucunda çalışmanın güvenilirliğini hesaplamak amacıyla bir uzman görüşüne daha başvurulmuş ve elde edilen verilerden hareketle güvenilirliği .97 olarak hesaplanmıştır. Çalışma sonunda; eğitim-öğretim süreci, sosyal yaşam, kişisel, staj süreci ve öğretmenlik mesleği kategorilerine yönelik 18 tema ve 35 alt tema altında stres kaynakları tespit edilmiş ve bu doğrultuda önerilerde bulunulmuştur

THE SOURCES OF STRESS FOR CANDIDATE TEACHERS OF GEOGRAPHY

Stemming from either external or internal factors, stress which often leads tension and depression and is considered as a 'modern society disease' has a significant effect on individual's psychological state as a coercive force to result in individuals' give up a need or react. Identifying stress sources of teacher candidates and measures taken in this context will contribute to train qualified teachers with professional awareness and competence, and thus to provide them with guidance roles they will undertake in their professional lives to educate the new generation to be individuals beneficial to the society. As the most important stage in stress analysis is to identify the sources of stress, in this study it is aimed to reveal the present situation by answering the question "What are the sources of stress for candidate teachers of Geography?". Data were collected by means of semi-structured interviews from a working group of 22 candidate teachers, studying at the Department of Geography Education, Ziya Gokalp Faculty of Education, Dicle University in 2013-2014 academic year. Data obtained were analyzed by using descriptive analysis and content analysis techniques. First, research data were separately coded by each researcher; then, encodings were compared and differences were handled. To calculate the reliability of the study was asked for expert opinion. The reliability with reference to the data was calculated and found as .97. As a result, 18 themes and 35 sub-themes were identified under the category of the process of education, social life, personal, internship process and the teaching profession as sources of stress. and suggestions were made

___

  • AKALIN, N. (2006). Okulöncesi Eğitimi Öğretmenlerinin Denetim Odaklarının Yönü, Stresle Başa Çıkma Yöntemleri ve Ruh Sağlık Düzeyleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Niğde Üniversitesi, Niğde.
  • AKPINAR, B. (2013). Öğretmen Adaylarının Stres Düzeylerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi Dicle Üniversitesi. Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, sayı 21, s.229–241.
  • ALTINTAŞ, E. (2003). Stres Yönetimi. İstanbul: Alfa Yayınları.
  • ALTUNIŞIK, R., COŞKUN, R., BAYRAKTAROĞLU, S. ve YILDIRIM, E. (2005). Sosyal BilimlerdeAraştırma Yöntemleri. Sakarya: Sakarya Kitabevi.
  • ARNOLD, M. B. (1967). Stress and Emotion, In (Eds. Mortimer H. Appley, Richard. Trumbull), Psychological Stress, Appletown-Century-Crofts, Newyork.
  • AVŞAROĞLU, S. ve Üre, Ö. (2007). Üniversite Öğrencilerinin Karar Vermede Özsaygı, Karar Verme ve Stresle Başa çıkma Stillerinin Benlik Saygısı ve Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi.Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,sayı 18, s.85- 100.
  • AYCAN, S., AYCAN, N. ve TÜRKOĞUZ, S. (2005). Fen Edebiyat Fakültesi ÖğretmenlerininTezsiz Yüksek Lisans Programlarından Beklentileri ve Kaygıları. Buca EğitimFakültesi Dergisi, sayı 17, s. 17–24.
  • AYLAZ, R, KAYA, B, DERE, N, KARACA, Z, BAL, Y. (2007). Sağlık Yüksekokulu Öğrencileri Arasındaki Depresyon Sıklığı ve İlişkili Etkenler. Anadolu Psikiyatri Dergisi, sayı 8, s.46- 51.
  • BALTAŞ, A. ve BALTAŞ, Z. (2006). Stres ve Başa Çıkma Yolları. İstanbul: Remzi Kitabevi.
  • BAŞARAN, İ. E. (1991). Örgütsel Davranış, Gül Yayınevi, Ankara.
  • BROWN, N. (2004). What Makes A Good Educator? The Relevance of Meta Programmes.Assessment andEvaluation in Higher Education, 29 (5), 515-533. (online) http://eric.ed.gov/?id=EJ680284 adresinden 17 Kasım 2013 tarihinde indirilmiştir.
  • BUNEVİCİUS, A., KATKUTE, A ve BUNEVİCİUS, R. (2008). Symptoms of Anxiety and Depression in Medical Students and in Humanities Students: Relationshıp with Big-Five Personality Dimensions and Vulnerability to Stres. International Journal of Social Psychiatry,54 (6), 494–501. (online) http://isp.sagepub.com/content/54/6/494.full. pdf+html adresinden 01 Aralık 2013 tarihinde indirilmiştir.
  • BURCHFİELD, S. R. (1979). The Stress Response: A New Perspective. Psychomatic Medicine, 41, 661–672.
  • CONDRİLL, J. ve BOUGH, B. (2000). 101 İletişim Yolu. (Çev.: Aslı Şahin). İstanbul: Beyaz Yayınları.
  • ÇEKİN, A. (2013). Öğretmen Adaylarının Ahlaki Olgunluk Düzeyleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 21 (3), 1035–1048.
  • DEMİRTAŞ, H. ve ÖZER, N. (2007). Öğretmen Adaylarının Zaman Yönetimi Becerileri İle Akademik Başarısı Arasındaki İlişki. Eğitimde Politika Analizleri ve Stratejik Araştırmaları Dergisi, 2 (1). (online) http://www.inased.org/epasad/c2s1/demirtasozer.pdf adresinden 02 Aralık 2013 tarihinde indirilmiştir.
  • DERMAN, A., ÖZKAN, E. GÖDEK ALTUK, Y. ve MÜLAZIMOĞLU, İ. E. (2008). Kimya Öğretmeni Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutumlarının Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 9 (2), 113– 127.
  • DEVECİ, S. E., ÇALMAZ, A. ve AÇIK, Y. (2012). Doğu Anadolu’da Yeni Açılan Bir Üniversitenin Öğrencilerinde Kaygı Düzeylerinin Sağlık, Sosyal ve Demografik Faktörler İle İlişkisi.Dicle Tıp Dergisi,39 (2), 189–196.
  • DİNÇER, G. T. ve AKDENİZ, A. R. (2008). Determining the study skills of student teachers. XIII. IOSTE The Use of Science and Technology Education for Peace andSustainable Development Sempozyumu. Kuşadası. [Online]: http://files.eric.ed.gov/fulltext/ED503775.pdf adresinden 25 Kasım 2013 tarihinde indirilmiştir
  • Dİ TOMASSO E, BRANNEN C, ve BEST L., A. (2004). Measurement and Validity Characteristics of the Short Version of the Social and Emotional Loneliness Scale for Adults. Educational and Psychological Measurement, 64 (1): 99-119. (online) http://epm.sagepub.com/ content/64/1/99.full.pdf+html adresinden 19 Kasım 2013 tarihinde indirilmiştir.
  • DOĞAN, T. (1999). Başkent Üniversitesi Öğrencilerinin Stresle Başa Çıkma Stratejilerinin BazıDeğişkenlere Göre İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
  • DONALDSON, J. F. ve GRAHAM, S. (1999). A Model of College Outcomes for Adults.Adult Education Quarterly, 50 (1), 24–40. (online) http://aeq. sagepub.com/content /50/1/24.full.pdf+ html adresinden 01 Aralık 2013 tarihinde indirilmiştir.
  • DURNA, U. (2006). Üniversite Öğrencilerinin Stres Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi.İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi,20 (1), 319–343.
  • DURSUN, O., O. ve KUZU, A. (2008). Öğretmenlik Uygulaması Dersinde Yaşanan Sorunlara Yönelik Öğretmen Adayıve Öğretim Elemanı Görüşleri.Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi,25, 159 -178.
  • DÜNDAR, S., YAPICI, Ş. ve TOPÇU, B. (2008). Üniversite Öğrencilerin Bazı Kişilik Özelliklerine Göre Sınav Kaygınsın İncelenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28 (1), 171–186.
  • ERDEM, A., R. (2010). İlköğretim ve Ortaöğretim Öğretmenlerinin Karşılaştığı Ekonomik Sorunlar ve Bu Ekonomik Sorunların Performanslarına Etkisi Konusundaki Görüşleri. Uluslararası insan Bilimleri Dergisi, 7 (1), 270- 287.
  • ERSOY, A. F. ve ARPACI, F. (2003). Üniversite Öğrencilerinin Konut Koşullarının ve Konutta Yaşamayı Tercih Etme Nedenlerinin İncelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 158, Bahar 2003, (http://yayim. meb.gov.tr/dergiler/158/ersoy.htm).
  • ERTEKİN, Y. (2006). Stres ve Yönetim, Gazi Kitabevi, Ankara.
  • GAVCAR, E., ÜLKÜ, M. ve EKMEKÇİ, S. (2001). Üniversite Öğrencilerinin Başarıları Üzerine Etki Eden Bazı Faktörlerin Araştırılması. Muğla Üniversitesi SBE Dergisi, 5, 19-29.
  • GİZİR, C. A. (2005). Orta Doğu Teknik Üniversitesi Son Sınıf Öğrencilerinin Problemleri Üzerine Bir Çalışma.Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1 (2), 196–213.
  • GRAUNKE, S. S. ve WOOSLEY, S. A. (2005). An Exploration of the Factors that Affect the Academic Success of College Sophomores. College Student Journal, 39 (2), 367-377. (online) http://connection.ebscohost.com /c/articles/17458102/exploration-factors-thataffect-academic-success-college-sophomores adresinden 21 Kasım 2013 tarihinde indirilmiştir.
  • GÜÇLÜ, N. (2001). Stres Yönetimi. G. Ü. Eğitim Fakültesi Dergisi, 21 (1), 91-101.
  • GÜLDİKEN, N. ve ÖZEKİCİOĞLU, H. (2004). Anadolu Üniversitelerinde Ailelerinden Uzakta Öğrenim Gören Öğrencilerin Barınmaya İlişkin Sorunları.Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari BilimlerDergisi, 5 (1), 163-180.
  • GÜNDOĞAR, D., GÜL, S. S., USKUN, E., DEMİRCİ, S. ve KEÇECİ. D. (2007). Üniversite Öğrencilerinde Yaşam Doyumunu Yordayan Etkenlerin İncelenmesi. KlinikPsikiyatri,10, 14–27.
  • HAMBERGER, L., K. ve LOHR, J.M. (1984). Stress and Stress Management: Research and Applications. New York: Springer Publishing Company.
  • HAİR, E. C. ve GRAZİANO, W., G. (2003). Self-Esteem, Personality and Achievement in High School: A Prospective Longitudinal Study in Texas. Journal of Pesonality,71 (6), 971–994.
  • HATUNOĞLU, A. G. (2003). Farklı Ahlaki Gelişim Düzeylerinde Bulunan Üniversite Öğrencilerinin Kendilerinin ve Toplumun Ahlak Düzeyini Değerlendirmeleri ve Psikolojik Belirti Düzeylerinin Karşılaştırılması. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
  • İŞTAR, E. (2012). Stres ve Verimlilik İlişkisi. Akademik Bakış Dergisi, 33, 1-21.
  • KARAMUSTAFAOĞLU, O. ve ÖZMEN, H. (2004). Toplumumuzda ve Öğretmen Adayları Arasında Öğretmenlik Mesleğine Verilen Değer Üzerine Bir Araştırma. Değerler Eğitimi Dergisi, 2(6), 35–49.
  • KARASAR, N. (2007). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
  • KILINÇ, Y. (2013). Yükseköğretimde ve Coğrafyada Öğretmen Yetiştirme. (Ed. Ramazan OZEY, Fikret TUNA, Nurettin BİLGEN) 21. Yüzyılda Değişen Yaklaşımlar ve Yükseköğretimde Coğrafya Eğitimi. Pegem Akademi Yayıncılık, Ankara.
  • KUŞ, E. (2009). Nicel-Nitel Araştırma Teknikleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
  • LEE, D.H., KANG, S. ve YUM, S. (2005). A Qualitative Assessment of Personal and Academic Stressors Among Korean College Students: An Exploratory Study.College Student Journal, 39 (2), 442–448.
  • LORCU, F. ve BİLGEN, E. (2009). Stresin Çalışanların Performansı Üzerindeki Etkisine Yönelik Bir Araştırma, 2. Ulusal Yönetim ve Ekonomi Bilimleri KonferansıBildiriler Kitabı, Cilt 3, 24–25 Eylül 2009.
  • MASLACH, C. ve LEİTER, M. P. (1997). The Truth about Burnout. San Francisco: Jossey-Bass.
  • MAİN, R. G. (1993). Integrating Motivation into the Instructional Design Process. Educational Technology, 33 (12), 37-41.
  • MARTİN, A. J. (2001). The Student Motivation Scale: A Tool for Measuring and Enhancing Motivation.Australian Journal of Guidance and Counseling, 11 (1), 1-19.
  • MARTİN, A. J., MARSH, H. W., ve DEBUS, R. L. (2003). Self handicapping and Defensive Pessimism: A Model of Selfprotection from a Longitudinal Perspective.Contemporary Educational Psychology, 28 (1), 1-36.
  • MİLES, M. B., ve HUBERMAN, A. M. (1994). Qualitative Data Analysis: An Expanded Source Book. Thousand Oaks: Sage Publications.
  • MURPHY, M. C. ve ARCHER, J. (1996). Stressors on the College Campus: A Comparison of 1985 and 1993.Journal of College Student Development, 37, 20-28. (online) http://eric.ed.gov/?id=EJ525642 adresinden 27 Kasım 2013 tarihinde indirilmiştir.
  • NELSON, D. B. ve NELSON, K. W. (2003). Emotional İntelligence Skills: Significant Factors in Freshmen Achievement and Retention. Paper presented at the AmericanCounselling Association Conference, Anaheim, CA. 21-25 March
  • ORAL, B. ve DAĞLI, A. (1999). Öğretmen Adaylarının Okul Deneyimine İlişkin Algıları. Çağdaş Eğitim, 254, 18-24.
  • ORGAN, D. W. ve HAMMER, W. C. (1982). Organizational Behavior. Plano, Texas: Bussiness Publications.
  • OWENS, T. J., STRYKER, S. ve GOODMAN, N. (2006). Extending Self-Esteem Theory and Research. Cambridge: University Pres.
  • ÖNER ALTIOK, H. ve ÜSTÜN, B. (2013). Hemşirelik Öğrencilerinin Stres Kaynakları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 13 (2), 747–766.
  • ÖRÜCÜ, E., KILIÇ, R. ve ERGÜL, A. (2011). Çalışma Yaşamında Stresin Bireysel Performans Üzerindeki Etkileri: Eğitim ve Sağlık Çalışanlarına Yönelik Bir Araştırma. Akademik Bakış Dergisi, 26, 1-21.
  • PEHLİVAN, İ. (2000). İş Yaşamında Stres. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
  • PEPLAU, L. ve PERLMAN, D. (1982). Loneliness: A Sourcebookof Current Theory, Research and Therapy. New York: John Wiley and Sons.
  • PİJİ KÜÇÜK, D. (2010). Müzik Öğretmeni Adaylarının Sınav Kaygısı, Benlik Saygısı ve Çalgı Başarıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11 (3), 37–50.
  • POYRAZ, H. (2000). Gazi Üniversitesi Mesleki Eğitim Fakültesi Çocuk Gelişimi ve Okul Öncesi Öğretmenliği Öğrencilerinin Kalmakta Oldukları Yerlerin Çeşitli Değişkenlere Göre Durumu.Mesleki Eğitim Dergisi, 2 (1), 33–41.
  • REEVE, J., JANG, H., CARRELL, D., JEON, S. ve BARCH, J. (2004). Enhancing Students’ Engagement by Increasing Teachers’ Autonomy Support. Motivation and Emotion,28 (2), 147-169.
  • RESCHLY, A. ve CHRİSTENSON, S. L. (2006). Research Leading to A Predictive Model of Dropout and Completion Among Students with Mild Disabilities and the Role of Student Engagement.Remedial and Special Education,27 (5), 276 – 292.
  • ROBİNS, S., P. (1996). Organizational Behavior: Concepts Controversies Applications. New York: Prentice Hall Inc.
  • ROKACH A, ve NETO, F. (2000) Coping With Loneliness in Adolescence: A Cross-Cultural Study. Social Behavior and Personality: An İnternational Journal, 28 (4): 329–341. (online) http://connection.ebscohost.com/c/ articles/8760958/coping-loneliness- adolescencecross-cultural-study adresinden 17 kasım 2013 tarihinde indirilmiştir.
  • SAVAŞ, E., TAŞ, S. ve DURU, A. (2010). Matematikte Öğrenci Başarısını Etkileyen Faktörler. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11 (1), 113–132.
  • SCHMİTT, J. P. ve KURDEK, L., A. (1985). Gender Differences in and Personality Correlates of Loneliness in Different Relationships. Journal of Personality Assessment,49 (5), 485-496. (online) http://www. tandfonline.com/doi/pdf/10.1207/s15327752jpa4905_5 adresinden 17 Kasım 2013 tarihinde indirilmiştir.
  • SCHUNK, D. H. (1990). Introduction to the Special Section on Motivation and Efficacy.Journal of Educational Psychology, 82, 3–6.
  • SEAH, W. T. ve BİSHOP, A. J. (2000). Values in Mathematics Textbooks: A Wiew Throught the Australasian Regions. Paper Presented at the AnnualMeeting of the American Educational Research Association,New Orleans, LA, April 24-28.
  • SELYE, H. (1982). The Stress of Life, Mcgraw-Hill Book, New York.
  • ŞEKER, R., ÇINAR, D. ve ÖZKAYA, A. (2004). Çevresel Faktörlerin Üniversite Öğrencilerinin Başarı Düzeyine Etkisi. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 6-9 Temmuz 2004 İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Malatya.
  • TAM, M. (2002). University İmpact on Student Growth: A Quality Measure?.Journal ofHigher Education Policy and Management, 24 (2), 211-218. (online) http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/136008002200001 3527#preview adresinden 01 Aralık 2013 tarihinde indirilmiştir.
  • TAVŞANCIL, E. ve ASLAN, E. (2001). Sözel, Yazılı ve Diğer Materyaller İçin İçerik Analizi Ve Uygulama Örnekleri. İstanbul: Epsilon Yayınları.
  • TAYCAN, O., KUTLU, L., ÇİMEN, S. ve AYDIN, N. (2006). Bir Üniversite Hastanesinde Çalışan Hemşirelerde Depresyon ve Tükenmişlik Düzeyinin Sosyodemografik Özelliklerle İlişkisi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 7, 100–108.
  • TEMEL, E., BAHAR, A. ve ÇUHADAR, D. (2007). Öğrenci Hemşirelerin Stresle Başetme Tarzları ve Depresyon Düzeylerinin Belirlenmesi. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi,2 (5), 107–118.
  • TEZCAN, M. (1997). Gençlik Sosyolojisi ve Antropolojisi Araştırmaları. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları.
  • TÖREMEN, F. ve ÇANKAYA, İ. (2008). Yönetimde Etkili Bir Yaklaşım: Duygu Yönetimi. Kuramsal Eğitimbilim, 1 (1), 33–47.
  • TUAN, H. L, CHİN, C. C. ve SHİEH, S.H. (2005). The Development of a Questionnaire to Measure Students’ Motivation towards Science Learning.InternationalJournal of Science Education, 27 (6), 639–654.
  • TUTAR, H. (2004). Kriz ve Stres Yönetimi. Ankara: Seçkin Yayınları.
  • VURAL, B. (2007). Toplum Önünde Etkili ve Başarılı Konuşma Prezantasyon-Sunum.İstanbul: Hayat Yayınları.
  • WECHSLER, H., ROHMAN, M. ve SOLOMON, R. (1981). Emotional Problems and Concerns of New England College Students. American Journal of Orthopsychiatry, 51 (4), 719-723.