SÜLEYMÂN El-CELVETÎ VE “MEVLÛDİ’N-NEBΔ

Bu makale; “Süleymân el-Celvetî ve Mevlûdi’n-Nebî”eksenli oluşturulmuş bir çalışmadır. Tanıtım, sunum ve sonuç eksenli olarak; üç temel dizgede oluşturulmuş söz konusu çalışmanın esas çizgisini, Milli Kütüphane Türkçe Yazmalar Kataloğu 06 Mil Yz A 9150 arşiv numarasıyla kayıtlı ve Süleymân el-Celvetî-Zâtî Efendi tarafından telif edilen edebî metin oluşturmaktadır. Makalede öncelikle; şiirlerinin çoğunu Zâtî mahlasıyla yazmış, Celvetî tarikatı şeyhlerinden XVIII. yüzyıl şairi Süleymân el-Celvetî-Süleymân Zâtî Efendi tanıtılmıştır. Tanıtma aşamasında Celvetîlik tarikatına da değinilmiştir. Ardından; mevlid edebi türü ile ilgili temel kaynaklar irdelenerek, söz konusu tür eksenli yapılan çalışmalara ve detaylara yer verildi. Çalışmanın devamında; “Mevlûdi’n-Nebî” isimli eser nüsha bilgileri açısından tavsif edilerek biçim ve içerik özellikleri bağlamında tahlil edildi. Sonraki kısım, metin transkripsiyonu ve metnin sadeleştirilmiş hâlinden oluşmaktadır. Bu kısım, şairin kurguladığı dizgiye sadık kalınarak oluşturulmuştur. Metin örneklemelerinde yer alan eksiltiler, yine metnin sunduğu imkânlar dâhilinde onarılmış, tam ve eksiksiz bir metnin verilmesine gayret gösterilmiştir. Metinler arası izlekler veya daha başka sebepler neticesinde oluşmuş benzeşik metin örneklemelerinin varlığı, ilgili kısımlarda anımsatıldı. Bütünüyle sadeleştirilmiş hâliyle birlikte verilen metnin çeşitli mevlid varyantlarıyla benzerlik ya da farklılıklarının tespit edilebilirliği kolaylaştırıldı. Sonuç olarak; XIV-XV. yüzyıl mütefekkirlerinden Süleymân Çelebi (Dede) ile başlayan mevlid yazma geleneğinin uzantıları ekseninde oluşturulmuş ve neşredilmemiş bir örnek, bütün yönleriyle irdelenerek literatüre kazandırıldı.

SÜLEYMÂN Al-JELVETÎ AND “MEVLÛDİ’N-NEBΔ

This article; It is a work whic is based on “Süleymân al-Jelvetî and Mevlûdi’n-Nebî”. Promotion, presentation and conclusion focused on; the basic line of the work in question, whic is composed of three basic lines, is the literary text whic is registered with the National Library Turkish Writings Catalog 06 Mil Yz A 9150 archive number and is copyrighted by Süleymân al-Jelvetî-Zâtî Efendi. First of all, most of his poems were written in the Zâtî districtand the XVIIIth century poet Süleymân al-Jelvetî-Süleymân Zâtî Efendi, one of the Jelvetî sect shaykhs, was introduced. It was also mentioned in the Jelvetîc order in the introductionstage. Behind; the main sources of the Mevlid literary genre were examinedand, in particular, the works of the kind centered studies and details were given. Continuation of work; The work titled "Mevlûdî'n-Nebî" was described in terms of form and content characteristics by being described in terms of the copy information. Then extpart consists of the text transcription and the simplified version of the text. This part was created by keeping the order that the poet built. Minimizers in the text samples have been restored with in the possibilities of the text and efforts have been made to provide a complete and complete text. The existence of similar text samples formed in the context of intertextual traces or other causes was reminiscent of the relevant parts. The identification of similarities or differences with the various simplified variants of the text accompanying the entirely simplified version was facilitated. As a result; XIV-XV. a masterpiece of Mevlid writing which was started with Süleyman Çelebi (Dede), one of the century thinkers, and which was published on theaxis of the extension of the tradition of writing.

___

  • Akdağ, Soner (2008).” Süleyman Çelebi’nin Mevlid’i Üzerine”. A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S. 36, s. 81-98.
  • Akkuş, Mehmet ve Yılmaz Ali (hzl.) (2011). Sefine-i Evliya. C. 3. İstanbul: Kitabevi Yay.
  • Aksoy, Hasan (1986). “Mevlid”. Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, C. VI., İstanbul, s. 315-319.
  • Aksoy, Hasan (2007). “Eski Türk Edebiyatında Mevlidler”. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, C. 5, S. 9, s. 323-332.
  • Aksoy, Hasan (2015). “Mevlid” Şemseddin Sivasî Külliyatı, Seri Nu: 3, s. 7-27.
  • Altuntaş, Halil ve Şahin, Muzaffer (2006). Kur’an-ı Kerim Meâli. 12. Bask., Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yay.
  • Ateş, Ahmed. (1954). Süleyman Çelebi Vesîletü’n-necât: Mevlid, Ankara.
  • Hüseyin Ayvansarayî. (1281). Hadîkatü’l-Cevâmî. C. 2. İstanbul: B.y.y.
  • Bursalı Mehmed Tahir (1333). Osmanlı Müellifleri. C. I. İstanbul: Matbaa-i Amire.
  • İsmail Hakkı Bursevî. (1291). “Silsile-i Celvetiyye”. İstanbul, s. 63.
  • İsmail Hakkı Bursevî. (1874). Kitâb-ı Silsile-i Tarîk-i Celvetî. İstanbul: Haydarpaşa Hastanesi Matbaası.
  • Canım, Rıdvan (1995). Başlangıçtan Günümüze Edirne Şairleri. Ankara: Akçağ Yay.
  • Ceylan, Ömür (2000). Tasavvufî Gazel Şerhleri. İstanbul: Kapı Yay.
  • Eraydın, Selçuk (1994). Tasavvuf ve Tarikatlar. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yay.
  • İpekten, Haluk-İsen, Mustafa vd. (1988). Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.
  • Kara, Kerim (2003). “Mehmed Nasûhî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, TDV Yayınları, s. 500-502.
  • Kocatürk, Vasfi Mahir (1968). Tekke Şiiri Antolojisi. Ankara: Edebiyat Yay.
  • Kurnaz, Cemal ve Tatçı Mustafa (hzl.) (2001). Tuhfe-i Naili. C. II. Ankara: Bizim Büro Yay.
  • Kuyumcu, Fehmi (1978). Evliyanın Dilinden. Ankara: Nur Yay.
  • Mazıoğlu, Hasibe (1974). “Türk Edebiyatında Mevlid Yazan Şairler”. Ankara üniversitesi DTCF Türkoloji Dergisi, C.VI, S. 1, s. 31-62.
  • Mehmed Süreyya, (1998). Sicill-i Osmânî. C. 4. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay.
  • Muslu, Ramazan (2004). Osmanlı Toplumunda Tasavvuf (18. Yüzyıl). İstanbul: İnsan Yay.
  • Necdet, Ahmet (1997). Tekke Şiiri, Dini ve Tasavvufi Şiirler Ansiklopedisi. İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
  • Okiç, M. Tayyib (1975). “Çeşitli Dillerde Mevlidler ve Süleyman Çelebi Mevlidinin Tercemeleri”. Atatürk Üniversitesi İslâmî İlimler Fakültesi Dergisi, S.1, s. 17-78.
  • Pekolcay, A. Necla (1950). Türkçe Mevlid Metinleri. Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fak.
  • Pekolcay, A. Necla (1993). Mevlid. Ankara.
  • Pekolcay, A. Necla (2008). Mevlid-Süleyman Çelebi. İstanbul: Sufi Kitap.
  • Pekolcay, A. Necla ve H. Fuchs (1979). “Mevlid”. İslam Ansiklopedisi, 3. Bask., C. VI-II, s. 171-176.
  • Peremeci, O. Nuri (1940). Edirne Tarihi. İstanbul: yyy.
  • Süleymân el-Celvetî (t.y.y.-i.y.y.). Mevlûdi’n-Nebî-Mevlid-i Şerîf. Ankara: Milli Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu, Arşiv no: 06 Mil Yz A 9150.
  • Süleyman Zâtî (1991). İslam Âlimleri Ansiklopedisi. İstanbul: Türkiye Gazetesi Yay. No: 17: 413.
  • Şemseddin Sami (1323). Kâmusu’l-A’lam. İstanbul 3: 2224.
  • Şengün, Necdet (2008). “Hz. Fâtıma Mevlidi ve Vesîletü’n-Necât ile Mukayesesi”. C.Ü. İlahiyat Fak. Dergisi, C. XII/2, s. 419-438.
  • Şimşek, Selami (2005). Keşanlı Süleymân Zâtî ve On Sekizinci Asırda Celvetîlik. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Erzurum: Atatürk Üniv. Sosyal Bilimleri Enstitüsü.
  • Şimşek, Selâmi (2010). “Süleyman Zâtî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, TDV Yayınları, s. 110-111.
  • Uraz, Murat (1939). Türk Edip ve Şairleri. İstanbul: Tefeyyüz Kitabevi.
  • Ünver, İsmail (2002). “Kemâl Ümmî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, TDV Yayınları, s. 229-230.
  • Yazar, Sadık (2008). “Cismî ve Mevlidi”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Volume 1⁄2, Winter, s. 448-478.
  • Yılmaz, H. Kâmil (1982). Azîz Mahmûd Hüdâyî ve Celvetiyye Tarîkatı. İstanbul: Erkam Yay.
  • Yılmaz, Hasan Kâmil (1993). “Celvetiyye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, TDV Yayınları, s. 273-275.
  • Yurtsever, M. Murat (hzl.) (2000). Kemâlnâme-i İsmail Hakkî. Bursa: Arasta Yay.
  • Zâtî Süleyman (1985). Büyük Türk Klasikleri. C. 6. İstanbul: Ötüken-Söğüt Yay. s. 229.
  • Zâtî Süleyman (1998). Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi. C.8. İstanbul: Dergâh Yay. s. 548.
  • Zâtî Süleyman. Divan. Milli Ktp. Yazmalar A. 4112/2 No: 0605712.
  • Zâtî. Risâle fî Mebde-i İnsân. İzmir Milli Kütüphane Yazmaları No: 1443/3, vr. 67b. http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com/index.php?sayfa=detay&detay=107 12.10.2017)