STERNBERG’İN BAŞARILI (ÜÇLÜ ) ZEKA KURAMI

Bu çalışmanın amacı; ülkemizde eğitim alanında çalışanların veöğrenim görenlerin bilişsel süreçler hakkında daha yeni bilgilereulaşmalarına yardım sunmak ve Stenberg’in “Başarılı Zeka Kuramı”nındaha geniş ölçekte tartışılmasını sağlamaktır. Bu amaçla, makaledeağırlıkla Stenberg’in “Başarılı Zeka” konulu makaleleri değerlendirilmişve bunun yanında zeka kuramları konusunda alanyazın taramasıyapılarak konu farklı boyutlarıyla ele alınmaya çalışılmıştır.Çalışmada çok bilinen kuramlar genel hatlarıyla tanıtılmış;Stenberg’in Başarılı Zeka Kuramı daha kapsamlı ve daha geniş bir açıdanele alınarak zeka konusundaki tartışmalar ve kuramlarla birlikteyorumlanmıştır.Bu çalışma iki ana bölümden oluşmuştur. İlk bölümde zekanındoğası ve zeka kuramları ile ilgili özet bir değerlendirme yapılmış, ikincibölümde Stenberg’in “Başarılı Zeka Kuramı” kendi makalelerindenyararlanılarak ele alınmıştır.Sternberg’in Başarılı Zeka Kuramı’na göre; insanlar bir ya da dahafazla zeka türünde güçlüdürler; bunlar yaratıcı, analitik ve pratikzekalardır. Başarılı Zeka güçlü olduğumuz zeka türlerinin farkında olup,bu zeka türlerini kullanabileceğimiz alanlara yönelmemizi sağlayanbecerimizdir. Sonuç olarak eğitimcilere ve ebeveynlere klasik zekaanlayışının peşine takılıp çocukların zekalarını ölçmeyi önemsemekyerine Stenberg’ın Başarılı Zeka kuramını anlamaya çalışmayıöneriyoruz.Zekanın sadece akademik ve soyut beceriler olarak görülmesiniyeterli bulmuyoruz. Bunun yanında zekayı öğrenilenleri ileri düzeyetaşıma, bilişsel alanında yeni yapılanmalara yönelme ve yarama ve üretme yoluyla yeni bilgilere dönüştürme kapasitesi olarak görmekgerektiğini öneriyoruz. Bu doğrultuda bazı bilgilerin ezberlenmesininyerine özümlenmesinin önemsenmesini istiyoruz.

STERNBERG’S THEORY OF SUCCESSFUL INTELLIGENCE

Purpose of this study was to help individuals who are working on education and getting education to reach new information about cognitive processes and to provide discussing “ Theory of Successful İntelligence” known as Sternberg’s triple intelligence theory in a broad range. For this purpose, in this article, mainly Sternberg’s article related to “Successful İntelligence” was evaluated and besides, literature review related to intelligence theories was analysed in different perspectives. In this study, all theories were investigated in general; Sternberg’s theory of successful intelligence was examined comprehensively and it was contextualized with arguments and theories on intelligence. This study is composed of two main parts. In the first part of this study, there is a brief evaluation about the nature of intelligence and intelligence theories. In the latter part, Sternberg’s “Successful İntelligence” was introduced by using Sternberg’s own articles. According to Sternberg's Theory of Successful Intelligence; people are strong in one or more kinds of intelligence; these are creative, analytical and practical intelligences. Successful Intelligence is our skill to be aware of the types of intelligence we are capable of and to lead to areas where we can use these intelligence types. As a result, we advise educators and parents to try to understand Stenberg's Theory of Successful Intelligence instead of following classical intelligence and taking care of children's intelligence. We do not find it sufficient to see intelligence as only academic and abstract skills. We also suggest that intelligence should be seen as an advanced level of transfer of knowledge, a new orientation in the cognitive field, and the capacity to transform knowledge into new knowledge through creation and production. In this direction, we want you to pay attention to the fact that some information is internalized instead of memorizing.

PDF

___

Akboy, R. (1997). Eğitim Psikolojisi, İzmir: Bornova Can Ofset.
Bacanlı, H. (2001). Gelişim ve Öğrenme. Ankara. Nobel Yayın Dağıtım.
Bacanlı, H. (2002).Psikolojik Kavram Analizleri. Ankara. Nobel Yayın Dağıtım.
Baron, A. R. (1995). Psychology, USA: Allyn and Bacon.
Başaran, İ. E. (1994). Eğitim Psikolojisi: Modern Eğitimin Psikolojik Temelleri, Ankara: Yargıcı Matbaası.
Boring, E. G. (1923, June 6). Intelligence as the tests test it. New Republic, 3537.
Bümen, N. (2002). Okulda Çoklu Zekâ Kuramı, Ankara: Pegem Yayıncılık. Cattell, R. B., & Cattell, H. E. P. (1973). Measuring Intelligence with the Culture Fair Tests. Champaign, USA: Institute for Personality and Ability Testing.
Dağ, M. (1984). “İbn-i Sina’nın Psikolojisi”, iç. İbn-i Sina Doğumunun 1000. Yılı Armağanı, (Der. A. Sayılı), s. 319-404. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi,
Davis, F. S. and Palladino, J. (1997). Psychology, USA: Prentice Hall.
Epstein, S. (1998). Constructive Thinking: The Key to Emotional Intelligence, USA: Westport Greenwood Publishing Group Inc.
Güney, S. (2004). Davranış Bilimleri. Ankara.Nobel Yayın Dağıtım.
Gürel, E ve Tat, (2010) Çoklu Zekâ Kuramı: Tekli Zekâ Anlayışından Çoklu Zekâ Yaklaşımına, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Volume 3 / 11 Spring. s:336-356.
Goleman, D. (2003). Duygusal Zekâ - Neden IQ’dan Daha Önemlidir?, (Çev. Banu Seçkin Yüksel). İstanbul: Varlık Yayınları.
Grigorenko, E. L., & Sternberg, R. J. (2001). Analytical, creative, and practical intelligence as predictors of self–reported adaptive functioning: A case study in Russia. Intelligence, 29, 57–73.
Jensen, A. R. (1998). The g factor: The science of mental ability. Westport, USA: Praeger/Greenwoood. Lidz, C. S. (Ed.). (1987). Dynamic assessment. New York, USA: The Guilford Press.
Koptagel-İlal, G. (1984). Tıpsal Psikoloji.İstanbul. Beta Yayın Dağıtım.
Kuzgun, Y. (2004). Eğitimde Bireysel Farklılıklar. Ankara. Nobel Yayın Dağıtım.
Mayer, D. , Caruso, J. R. D and Salovey, P. (1999). “Emotional Intelligence Meets Traditional Standarts for an Intelligence”, (Online) (erişim tarihi 11.06.2017) (http://www.egi.org/fulltxt1.htm).
Newman, M. B. and Newman, R. P. (1991). Development Through Life. USA: Brook / Cole Publishing Company.
Öner, N. (1997). Türkiye’de kullanılan psikolojik testler. Bir başvuru kaynağı. Boğaziçi Üniversitesi Yayınları: İstanbul.
Patton, U. R. , Poyne, J. S. , Beirne-Smith, M. (1986). Mental retardation (2. Baskı) Charles, E , Merrill Publishing Company, A Bell and Howell Company: Ohio.
Plotnık, R. (1996). Introduction to Psychology, USA: Brook/Cole Publishing Comp.
Salovey, P.ve Grewal, D. (2005). “The Science of Emotional Intelligence”, in American Psychological Society, 14(6), 1-4, (Online) (erişim tarihi 20.11.2008).
Selçuk, Z., Kayılı, H. ve Okut, L. (2004). Çoklu Zekâ Uygulamaları, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Spearman, C. (1927). The abilities of man. London, UK: Macmillan.
Sternberg, R. J. (Ed.). (2000). Handbook of intelligence. New York, USA: Cambridge University Press.
Sternberg, R. J.(2005). The Theory of Successful Intelligence. Revista Inter Americana De Psicologia / İnter American Journal of Psychology.39(2), 189-200.
Sternberg, R. J. (1977). Intelligence, information processing, and analogical reasoning: The componential analysis of human abilities. Hillsdale, USA: Lawrence Erlbaum.
Sternberg, R. J. (1980a). Representation and process in linear syllogistic reasoning. Journal of Experimental Psychology: General, 109, 119–159.
Sternberg, R. J. (1980b). Sketch of a componential subtheory of human intelligence. Behavioral and Brain Sciences, 3, 573–584.
Sternberg, R. J. (1982). Natural, Unnatural, and Supernatural Concepts. Cognitive Psychology, 14, 451–488.
Sternberg, R. J. (1983). Components of Human Intelligence. Cognition, 15, 1–48.
Sternberg, R. J. (1984). Toward a triarchic theory of human intelligence. Behavioral and Brain Sciences, 7, 269–287.
Sternberg, R. J. (1985a). Beyond IQ: A triarchic theory of human intelligence. New York, USA: Cambridge University Press.
Sternberg, R. J. (1990a). Metaphors of mind. New York, USA: Cambridge University Press.
Sternberg, R. J. (1993). Sternberg Triarchic Abilities Test. Unpublished test.
Sternberg, R. J. (1998a). Abilities are forms of developing expertise. Educational Researcher, 27, 11- 20.
Sternberg, R. J. (1998b). A balance theory of wisdom. Review of General Psychology, 2, 347-365.
Sternberg, R. J. (1999c). The theory of successful intelligence. Review of General Psychology, 3, 292-316.
Sternberg, R. J. (1980b). Sketch of a componential subtheory of human intelligence. Behavioral and Brain Sciences, 3, 573–584.
Sternberg, R. J. (1997). Successful intelligence. New York, USA: Plume.
Sternberg, R. J. (1999a). Intelligence as developing expertise. Contemporary Educational Psychology, 24, 359-375. Sternberg, R. J. (1999b). A propulsion model of types of creative contributions. Review of General Psychology, 3, 83–100.
Sternberg, R. J. (Ed.). (2000). Handbook of intelligence. New York, USA: Cambridge University Press.
Sternberg, R. J. (Ed.). (2003a). The anatomy of impact: What has made the great works of psychology great? Washington, DC, USA: American Psychological Association.
Sternberg, R. J. (2003b). WICS: A theory of wisdom, intelligence, and creativity, synthesized. New York, USA: Cambridge University Press.
Sternberg, R. J. (2004). Culture and intelligence. American Psychologist, 59, 325-338.
Sternberg, R. J., & Detterman, D. K. (Eds.). (1986). What is Intelligence? Norwood, USA: Ablex.
Sternberg, R. J., Forsythe, G. B., Hedlund, J., Horvath, J., Snook, S., Williams, W. M., Wagner, R. K. and Grigorenko, E. L. (2000). Practical Intelligence in Everyday Life. New York, USA: Cambridge University Press.
Sternberg, R. J. and Gardner, M. K. (1982). A Componential Interpretation of the General Factor in Human Intelligence. In H. J. Eysenck (Ed.), A model for intelligence Berlin, Germany: Springer–Verlag. (pp. 231–254).
Sternberg, R. J. and Gardner, M. K. (1983). Unities in Inductive Reasoning. Journal of Experimental Psychology: General, 112, 80–116.
Sternberg, R. J. and Gastel, J. (1989a). Coping With Novelty in Human Intelligence: An Empirical Investigation. Intelligence, 13, 187-197.
Sternberg, R. J. and Gastel, J. (1989b). If Dancers Ate Their Shoes: Inductive Reasoning With Factual and Counterfactual Premises. Memory and Cognition, 17, 1-10.
Sternberg, R. J., & Wagner, R. K. (1993). The g–ocentric view of intelligence and job performance is wrong. Current Directions in Psychological Science, 2(1), 1–4.
Sternberg, R. J., Wagner, R. K., & Okagaki, L. (1993). Practical intelligence: The nature and role of tacit knowledge in work and at school. In H. Reese & J. Puckett (Eds.), Advances in lifespan development (pp. 205–227). Hillsdale, USA: Lawrence Erlbaum Associates.
Sternberg, R. J., Wagner, R. K., Williams, W. M., & Horvath, J. A. (1995). Testing common sense. American Psychologist, 50(11), 912–927. Sternberg, R. J., & Williams, W. M. (1996). How to develop student creativity. Alexandria, USA: Association for Supervision and Curriculum Development.
Sternberg, R. J., & Williams, W. M. (2001). Educational psychology. Boston, USA: Allyn & Bacon.
Sprinthall, A. N. and Sprinthall, R. C. (1990). Educational Psychology: A Developmental Approach, USA: McGraw Hill Publishing Company.
Terman, M. L., and Merrill, M.. (1944). Zekânın Ölçülmesi, (Çev. M. Şerif Başoğlu). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Tuyan, S., Beceren, E. (2008). Duygularımız ve Biz. (Online) (erişim tarihi 25 Ağustos 2008) (www.duygusalzekâ.org).
Tetewsky, S. J. and Sternberg, R. J. (1986). Conceptual and Lexical Determinants of Nonentrenched Thinking. Journal of Memory and Language, 25, 202-225.
Wagner, R. K. (1987). Tacit Knowledge in Everyday Intelligent Behavior. Journal of Personality and Social Psychology, 52(6), 1236-1247.
Wagner, R. K. and Sternberg, R. J. (1986). Tacit Knowledge and Intelligence in the Everyday World. In R. J. Sternberg and R. K. Wagner (Eds.), Practical intelligence: Nature and Origins of Competence in the Everyday World (pp. 51–83). New York, USA: Cambridge University Press.
Weıner, A., Eliot, J. and Barbara Stewart (1984). Assessing Individuals Psychological and Educational Tests and Measurements, USA: Little Brown and Company.
Zekâ Nedir? (Online) (erişim tarihi 06 Haziran 2008) ( http.www.tzv.org.tr).