SÖZCÜK TÜRLERİ NASIL TASNİF EDİLMELİDİR?

Türk dil bilgisinin tartışmalı konularından biri de sözcük türlerinin nasıl tanımlanması ve hangi ilkeler doğrultusunda tasnif edilmesi hususudur. Bu konu, geleneksel dil bilgisinde -genelde- iki farklı yaklaşımla incelenmektedir. Bunlardan birinci yaklaşım, Aristo'nun sözcük türleri hakkındaki 'ad (onoma)', 'eylem (rhéma)', 'edat' (syndesmoi) saptamalarını temel alan yaklaşımdır; ki, bu yaklaşıma göre sözcükler önce 'isim', 'fiil' ve 'edat' olmak üzere üç ayrı kategori olarak ele alınır; sonrasında da 'isim' kendi içinde < ('isim', 'zamir', 'sıfat' ve 'zarf'); 'edat'lar kendi içinde > ('çekim edatı', 'bağlama edatı' ve 'ünlem edatı') olmak üzere çeşitlendirilerek 'isim (ad)', 'zamir' (adıl), 'sıfat' (önad), 'zarf' (belirtec), 'bağlama edatı' (bağlaç), 'çekim edatı' (ilgeç), 'ünlem edatı' (ünlem) ve 'fiil' (eylem) olmak üzere sekiz ayrı grup hâlinde ele alınır. İkinci farklı yaklaşım ise doğrudan 'ad', 'sıfat', 'zamir', 'zarf', 'takı', 'bağlam', 'ünlem' ve 'fiil' şeklinde veya kısmen değişik terimler ile 'ad', 'sıfat', 'belirteç', 'adıl', 'ilgeç', 'bağlaç', 'ünlem', ve 'eylem' şeklinde olmak üzere doğrudan sekize ayrılarak incelenmesi şeklindedir. Bu tasnifler son zamanlarda birtakım eleştirilere tabi tutulmuş ve yeni yeni sözcük türleri sınıflandırılması teklifleri sunulmaktadır. Bu makale de sözcük türlerini, önce 'sözlüksel anlamlı' ve 'dil bilgisel anlamlı' olmak üzere iki ana gruba ayıracak; sonra onları kendi içinde 'isim', 'zamir', 'sıfat', 'zarf', 'asıl fiil'i 'sözlüksel anlamlı sözcükler; 'bağlama edatı', 'çekim edatı', 'ünlem edatı', 'pekiştirme edatı' ve 'yardımcı fiil'i de 'dil bilgisel anlamlı' sözcükler' sınıfında alt başlıklara ayırarak on değişik sözcük türünü esas alan yeni bir sınıflandırma teklifi sunacaktır

HOW MUST PARTS OF SPEECH CATEGORIZE?

How parts of speech must be defined and what are rudiments to categorize them is also one of the divisive issues in Turkish grammar works. This subject is -usually- abstracted accourding to two diffirent approaches in classical grammar. First approach bases on 'noun (onoma)', 'verb (rhéma)', 'preposition (syndesmoi) ' which is Aristotle's ascertainments about parts of speech. Accourding to this approach, firstly words are dealed in the form of three diffirent categories as noun, verb, preposition. Subsequently, the nouns are diversified within themselves > ('noun', 'pronouns', 'adjective' and 'adverb'); the prepositions are diversified within themselves > ('particle', 'conjunction' and 'interjection') and they are listed in the form of eight categories as 'noun', 'pronouns', 'adjective' 'adverb','particle', 'conjunction', 'interjection' and verb. Second approach is a scrutiny which directly categorized in the form of eight categories as 'noun', 'adjective' 'pronouns', 'adverb','particle', 'conjunction', 'interjection' and verb. These categories have been made a criticism recently and it has being offered new classifications of words. This article would also offer a new category basing on ten diffirent parts of speech which is firstly arranged in two main groups as lexical mean and grammatical mean, subsequently is arranged 'noun', 'pronoun', 'adjective', 'adverb', 'main verb' in words with lexical mean as minor groups and is arranged 'particle', 'conjunction', 'interjection' and 'auxiliary verb' in words with grammatical mean as minor groups.

___

ATABAY, Neşe, ÖZEL, Sevgi, KUTLUK, İbrahim (2003), Sözcük Türleri, Papatya Yayıncılık, İstanbul.

BOZ, Erdoğan (2012), "Türkiye Türkçesinde Sözcük Türlerinin Sözlüksel ve Dil bilgisel Anlamsal İşlevli Tasnif Denemesi", Pamukkale Üniversitesi, V. Uluslararası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu, Denizli.

DELİCE, H. İbrahim (2009), "Türkçenin Öncül Ekliliği ve Türkçede Öncül Ek Taşıyan Yapılar" Turkish Studies / Türkoloji Araştırmaları, Volume 4 Issue 3.

ERGİN, Muharrem (1994), Üniversiteler İçin Türk Dili, Bayrak Basın, Yayın, Tanıtım, İstanbul.

YENER, Mustafa Levent (2007), "Türk Dilinde Sözcük Türleri Tasnifi Sorunu Üzerine", Turkish Studies / Türkoloji Araştırmaları, Volume 2/3 Summer.

ZENGİN, Dursun (2003), "Sıfatların Başka Sözcük Türlerine Kayması" Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi, 43,2, 83-99.