FERHAT İLE ŞİRİN HİKÂYESİ’NDE BÜYÜLÜ GERÇEKÇİLİK

Halk hikâyeleri, göçebelikten yerli hayata geçişin ilk mahsullerindendir. Genellikle aşk ve kahramanlık konularını işlerler. Kaynağını Türk, Arap-İslam ve Hint-İran kültüründen alan bu ürünler, büyük ölçüde âşıklar ve meddahlar tarafından anlatılan nazım nesir karışık anlatımlardır. Türk halk hikâyeleri milletimizin roman ihtiyacını karşılayan eserlerdir. Ferhat ile Şirin hikâyesi de uzun yıllar halkın bu ihtiyacını karşılamıştır. Ferhat ile Şirin hikâyesi İran edebiyatının mesnevi konuları arasında önemli yer tutar. Hüsrev ü Şirin adıyla da bilinen hikâye divan edebiyatında da mesnevi konusu olarak işlenmiştir. Hikâye halk edebiyatında Ferhat ile Şirin adıyla anılmıştır. Ferhat ile Şirin hikâyesi, Hüsrev ü Şirin mesnevisinin bir parçasıdır. Hüsrev ü Şirin mesnevisinin konusu Sasani hükümdarlarından Hüsrev Perviz'in hayatına ve aşk maceralarına dayanmaktadır. Hikâye yüksek zümre edebiyatında olduğu gibi halk edebiyatında da ele alınmış ve geniş halk kitleleri tarafından beğenilerek dinlenmiştir. Hikâye yazılı metinlerden sözlü edebiyata geçişte bazı değişikliklere uğramış, birçok varyantı meydana gelmiş, hikâyenin tarihî ve coğrafî çerçevesi de değişerek bir kısmı Anadolu'ya adapte edilmiştir. Büyülü gerçekçilik terimi ise, ilk olarak Alman sanat eleştirmeni ve tarihçisi Franz Roh tarafından, 1925'te dönemin Alman ressamlarının, konuları ve temaları hayal ürünü, fantastik ve rüyamsı niteliğe sahip çalışmalarını anlatmak amacıyla kullanılmıştır. Terim, edebiyatta ilk olarak, İtalyan yazar ve eleştirmen Massimo Bontempelli tarafından kullanılmıştır. Bu kavram, Türkiye'ye bir akım niteliğiyle ancak 1980'li yıllarda ulaşmıştır. Büyülü gerçekçilik bir sanat akımı veya bir edebi tür değildir. Büyülü gerçekçilik farklı geleneklerden türeyen, farklı sanat dallarında kullanılan bir anlatım üslûbudur. Büyülü gerçekçilik yazı üslûbunun kökenleri çok eskilerde, sözlü edebiyatın derinliklerinde yatar. Çalışmamızda "Hikâye-i Ferhad ile Şirin" adıyla Atatürk Üniversitesi Merkez Kütüphanesi Seyfettin Özege kitaplığında yer alan yazma eserde büyülü gerçekçilik üslûbunun varlığı incelenecektir

MAGICAL REALISM IN THE TALE OF FERHAT AND ŞİRİN

Folk tales are the first products of transformation from nomadism to the settled life. They always work on the subjects of love and heroism. These works which have taken their source from the culture of Turkish, Arabian-İslam and Indian-Iran are expressions of mixture of verse and prose told by lovers and public storytellers in a great extent. Turkish folk tales are works that meet the novel needs of our nation. The tale of Ferhat and Şirin has also met the needs of the nation for long years. The tale of Ferhat and Şirin has an important place among the mesnevi subjects of Iran literature. The tale also known by the name of Hüsrev ü Şirin has also been studied in the classical Ottoman poetry as mesnevi subject. The tale has been named by Ferhat and Şirin in folk literature. The tale of Ferhat and Şirin is a part of the mesnevi of Hüsrev ü Şirin. The theme of Hüsrev ü Şirin mesnevi is a based on the life and love adventures of Hüsrev Perviz, one of the rulers of Sasani. The tale has been taken up in folk tale as in the first class literature and listened by large-mass of people with a good taste. The tale has been exposed to some changes in its transformation from the written texts to the oral literature, most of its variants have occured, a part of its historical and geographical frame has been adapted to Anatolia by being changed. The term of magical realism was firstly used in 1925 by Franz Roh, German art critic and historian to tell the works of German artists having the quality of figment of imagination, fantastic and dream like. Firstly, the term has been used in literature by Massimo Bontempelli, Italian writer and critic. The concept only reached Turkey in a trend quality in 1980’s. Magical realism is not an art trend or a literary kind. Magical realism is a style of expression derived from different traditions, used in different branches of art. The origins of magical realism writing style lies in previous times and the depths of oral literature. In our study, in the writing work, placed in Seyfettin Özege bookcase in Atatürk University Central Library by the name of the tale of Ferhat and Şirin, the being of the style of magical realism is going to be studied

PDF

___

AÇA Mehmet ve ERCAN A. Müge, “Anonim Halk Edebiyatı”, Türk Halk Edebiyatı El Kitabı (Haz. M. Öcal Oğuz vd.), Grafiker Yay., Ankara 2006, s. 113-168.

ALPTEKĠN Ali Berat, Halk Hikâyelerinin Motif Yapısı, Akçağ Yay., Ankara 2005.

BEKTAġ Nuh, “Toplumcu Gerçekçilik Bağlamında Nazım Hikmet‟in “Ferhad Ġle ġirin” Oyununa Metinlerarası Bir BakıĢ”, Milli Folklor, 2009, S. 83, s. 41-47.

BORATAV Pertev Naili, 100 Soruda Türk Halk Edebiyatı, Gerçek Yay., Ġstanbul 1999.

BORATAV Pertev Naili, Halk Hikâyeleri ve Halk Hikâyeciliği, T.C. Kültür Bak., Ġstanbul 2002.

ÇOBAN S. BaĢer, “Dede Korkut Kitabı ve Büyülü Gerçekçilik”, Milli Folklor, 2011, S. 91, s. 195-203.

DĠLEK E. Derya, “Efsaneden Büyülü Gerçekçiliğe”, Milli Folklor, 2011, S. 91, s. 204-209.

ELÇĠN ġükrü, Halk Edebiyatına Giriş, Akçağ Yay., Ankara 2004.

EMĠR Derya ve DĠLER H. Elif, “Büyülü Gerçekçilik: Latife Tekin‟in Sevgili Arsız Ölüm ve Angela Carter‟ın Büyülü Oyuncakçı Dükkânı Ġsimli Eserlerinin KarĢılaĢtırması”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2011, S. 30, s. 51-62.

ERDEM Servet, “Büyülü Gerçekçilik ve Halk Anlatıları”, Milli Folklor, 2011, S. 91, s. 175-188.

GÖKALP Haluk, “Ġntihar Kültürü ve Ferhad‟ın Ġntiharı‟nın Divan ġiiri AĢk AnlayıĢına Etkileri”, Turkish Studies, 2009, S. 4/2, s. 493-517.

“Hikâye-i Ferhad ile ġirin” (Yazma), Atatürk Üniversitesi Merkez Kütüphanesi Seyfettin Özege Kitaplığı, ASL 375.

ĠPġĠROĞLU Zehra, “Bugünün Açısından „Ferhat ile ġirin”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tiyatro Eleştirmenliği ve Dramaturji Bölüm Dergisi, 2002, S. 1, s. 3-11.

KEKEÇ Nuran, “Karnavaldan Büyülü Gerçekçiliğe: Berci Kristin Çöp Masalları”, Milli Folklor, 2011, S. 91, s. 210-220.

ONAY Ebru, “Gölgesizler‟de Masal, Efsane ve Büyülü Gerçekçilik”, Milli Folklor, 2011, S. 91, s. 221-225.

ÖZARSLAN Metin, Ferhat ile Şirin Mukayeseli Bir Araştırma, Doğu Kütüphanesi Yay., Ġstanbul 2006.

PALA Ġskender, Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, Akçağ Yay., Ankara 1995.

PEKER Selçuk, “17. Yüzyıl Anadolu Sahası Türk Saz ġairlerinin ġiirlerinde Hikâye Kahramanları”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2007, S. 17, s. 451-468.

SEYĠDOĞLU Bilge, “Ferhat ile ġirin”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 2002, S. 19, s. 133-135.

TAVUKÇU Orhan Kemal, “Hüsrev ü ġirin Konulu Eserlerde Esas Kahraman Olarak Hüsrev veya Ferhad'ın Tercih Edilme Sebepleri”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 2000, S. 14, s. 143-148.

TĠMURTAġ Faruk K., “Türk Edebiyatında Hüsrev ü ġirin ve Ferhad ü ġirin Hikâyesi”, Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 1959, S. IX. s. 65-88.

TOYMAN Y. Özge, “Nazlı Eray'ın Roman Dünyasında DüĢsü ve Büyülü Gerçekliğin Kurgusu ile Fantastik Unsurlar” (Yüksek Lisans Tezi), Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2006, Isparta.

ULUSOY ARANYOSĠ Ezgi, “Edebiyatta Büyülü Gerçekçiliğin „Büyü‟sünün MenĢei Üzerine: Sosyal Adaptasyon Araçları Olarak Masallar”, Milli Folklor, 2011, S. 91, s. 189-194.