REASONS BEHIND NON-MUSLIMS’ ALLEGIANCE TO THE OTTOMAN STATE

From the year of establishment on, the Ottoman Empire carried out a policy of enlargement towards the west where non-Muslim inhabited. As it set out with the idea of “Gaza” (holy war), the Ottoman Empire first annexed the west of Anatolia and later the central regions of Europe and the Balkans. The Ottoman State did not interfere with the established rules, traditions and beliefs of people who were old residents in the new conquered lands. It gave large freedoms to people in conquered lands and preferred to make a harmony with them and classified the citizens under its rule according to their religion/sect. It is not sensible to claim that just military power led non-Muslims, who lived under the Ottoman rule for about five/six centuries, to live under the rule of another state for so long. Within the frame of the rights of Dhimmies and national system, religious, juridical, economic and social rights granted to non-Muslims help us understand the reason why nonMuslims were loyal to the Ottoman State for so long. In this article, the causes of faith of non-Muslims to the Ottoman State have been assessed and this assessment has been made based on the sources of that period. These documents from Ottoman Archives, which have not been used yet, belong to Ottoman period from 16th to 19th century. These documents have been selected from Şer’iye Sicilleri (the Qadi’s archives/Shari’a local court records) and Ahkâm-Şikâyet Defterleri (Register of Complaint Decisions) called records of Divan-ı Hümayun (Council of State).

GAYRİMÜSLİMLERİN OSMANLI DEVLETİ’NE BAĞLILIK NEDENLERİ

Osmanlı Devleti, kuruluş yıllarından itibaren gayrimüslimlerin meskun olduğu Batı’ya doğru genişleme siyaseti izlemiştir. Gaza düşüncesiyle hareket ettiğinden dolayı da öncelikle Anadolu’nun batısı, daha sonra Balkanlar ve Avrupa’nın içlerine kadar olan bölgeyi hakimiyeti altına almıştır. Osmanlı Devleti, yeni ele geçirdiği yerlerde bulunan o yörenin eski sakinlerinin yerleşik birçok kural, gelenek ve inançlarına karışmamıştır. Osmanlılar, fethettiği coğrafyalarda bulunan insanlara geniş hürriyetler tanımış, halkla kaynaşma yolunu tercih etmiş ve hakimiyeti altında bulunan bütün vatandaşlarını mensup oldukları din/mezhebe göre sınıflandırmıştır. Yaklaşık olarak beş/altı asır Osmanlı Devleti’nin hakimiyeti altında yasamış olan gayrimüslimlerin, bu kadar uzun bir süre başka bir devletin hakimiyeti altında kalmalarını sadece askeri bir güç ile izah etmek doğru olmayacaktır. Zimmi hukuku ve millet sistemi çerçevesinde gayrimüslimlere tanınan dini, hukuki, iktisadi ve sosyal alanlardaki haklar, gayrimüslimlerin Osmanlı Devleti’ne bu kadar uzun süre bağlılıklarını izah etmede bize yardımcı olacaktır. Bu makalede gayrimüslimlerin Osmanlı Devleti’ne bağlılık nedenleri değerlendirilmiştir. Bu değerlendirme o dönemin kaynakları esas alınarak yapılmıştır. Bu kaynaklar, Osmanlı dönemine ait ve daha önce kullanılmamış olan 16 ve 19. yüzyıllar arasında tutulan Osmanlı arşivlerinden alınan değişik belgeler kullanılmıştır. Bunlar, o dönemin hayatını yansıtan Şer’iyye Sicilleri (the Qadi’s Archives/Shari'a courts records) adı verilen yerel mahkeme ve Ahkâm-Şikâyet Defterleri adı verilen ve merkez karar organı olan Divan-ı Hümayun’da tutulan kayıtlar arasından seçilmiştir.

PDF

___

Mardin İer‟iye Sicili (M.Ş.S.) No. 242.

M.Ş.S. No. 252.

M.Ş.S. No. 259.

Diyarbakır İer‟iye Sicili (D.Ş.S.) No. 590.

Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), Bab-ı Asafi Divan-ı Hümayun Sicilleri Diyarbakır Ahkâm Defterler, Defter (DVNS.AHK.DB.d.) 5.

BOA, DVNS.AHK.DB.d. 6.

BOA, DVNS.AHK.DB.d. 7.

BOA, DVNS.AHK.DB.d. 8.

Abdüllatif Suphi Paşa, Umur-ı Devlet Hakkında Sultan Abdülaziz'e Takdim Edilen Layiha, İstanbul Üniversitesi Library, İstanbul 1281 (1864-1865), No: 839.

Ebussuud, Fetâva, Süleymaniye Library, İsmihân Sultan, No: 223.

ACUN Fatma, “A Portrait of Ottoman City”, The Muslim World, Vol. 92, Issue 3/4, Fall 2002, pp 255-286.

AKGÜNDÜZ Ahmet, Bilinmeyen Osmanlı, OSAM Publication, İstanbul 2000.

ANZERLİOĞLU Yonca, “The Revolts of Nestorian Christians Against the Ottoman Empire and the Republic of Turkey”, The Muslim World, Vol. 100, Issue 1, January 2010, pp 45-59.

ATAR Fahrettin, İslam Adliye Teşkilatı, Diyanet İsleri Başkanlığı Publication, Ankara 1979.

AYDIN M. Akif, “Eski Hukukumuzda Gayrimüslimlerin Din ve Vicdan Hürriyeti”, İslam ve Osmanlı Hukuku Araştırmaları, İstanbul 1996, pp 229-236.

AYDIN M. Akif, Türk Hukuk Tarihi, İstanbul 1999.

BARDAKJİAN Kevork B. “The Rise of the Armenian Patriarchate of Constantinople”, Christians and Jews in the Ottoman Empire: The Functioning of a Plural Society, Vol. 1, eds. Benjamin Braude and Bernard Lewis (Publisher: Homes & Meier), New York 1982, pp 89-100.

BARSOUMİAN Hagop, “The Dual Role of the Armenian Amira Class Within the Ottoman Government and the Armenian Millet (1750-1850)”, Christians and Jews in the Ottoman Empire: The Functioning of a Plural Society, Vol. 1, eds. Benjamin Braude and Bernard Lewis, Publisher: Homes & Meier, New York 1982, pp 171-184.

ERYILMAZ Bilal, Osmanlı Devleti’nde Gayrimüslim Tebaanın Yönetimi, İstanbul 1990.

BOZKURT Gülnihal, “İslam Hukukunda Zimmilerin Hukuki Statüleri”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Vol. 3, Issue 1-4, İzmir 1987, pp 115-155.

BOZKURT Gülnihal, Alman-İngiliz Belgelerinin ve Siyasi Gelişmelerin Işığı Altında Gayrimüslim Osmanlı Vatandaşlarının Hukuki Durumu, Türk Tarih Kurumu Publication, Ankara 1989.

BRAUDE Benjamin, “Foundation Myths of the Millet System, ” Christians and Jews in the Ottoman Empire: The Functioning of a Plural Society, Vol. 1, eds. Benjamin Braude and Bernard Lewis, Publisher: Homes & Meier, New York 1982, pp 69-88.

CAHEN Claude, “Zimme”, İslam Ansiklopedisi, Vol. XIII, İstanbul 1986, pp 566-571.

CAHNMAN Werner J., “Religion and Nationality”, The American Journal of Sociology, Vol. 49, No. 6, 1944, pp 524-529.

CHİBA Masaji, “Other Phases of Legal Pluralism in the Contemporary World”, Ratio Juris, Vol. 11, No. 3, September 1998, pp 228-245.

CLOGG Richard, “The Greek Millet in the Ottoman Empire”, Christian and Jews in the Ottoman Empire: The Functioning of a Plural Society, eds. Benjamin Braude and Bernard Lewis (Publisher: Homes & Meier, New York 1982), Vol. I, New York 1982, pp 185-208.

DAVİSON Roderic H., Nineteenth Century Ottoman Diplomacy and Reforms, Isis Press, İstanbul-1999.

EPSTEİN Mark A., “The Leadership of the Ottoman Jews in the Fifteenth and Sixteenth Centuries” Christians and Jews in the Ottoman Empire: The Functioning of a Plural Society, Vol. 1, eds. Benjamin Braude and Bernard Lewis (Publisher: Homes & Meier), New York 1982, pp 101-116.

ERCAN Yavuz, Osmanlı Yönetiminde Gayrimüslimler: Kuruluştan Tanzimat‟a Kadar Sosyal, Ekonomik ve Hukukî Durumları, Turhan Bookshope Publication, Ankara 2001.

FAROQHİ Suraiya, Osmanlı Kültürü ve Gündelik Yaşam, İstanbul 1998.

HACKER Joseph R., “Ottoman Policy Toward The Jews and Jewish Attitudes Toward The Ottomans During the Fifteenth Century” Christians and Jews in the Ottoman Empire: The Functioning of a Plural Society, Vol. I, eds. Benjamin Braude and Bernard Lewis (Publisher: Homes & Meier), New York 1982, pp 117-126.

İNALCIK Halil “Cizye”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, Vol. V, İstanbul 1993, pp 45-48.

ABU JABER Kamel S., “The Millet System in the Nineteenth-Century Ottoman Empire”, The Muslim World, Vol. 57, Issue 3, July 1967, pp 212-223.

KARAMAN Hayreddin, Mukayeseli İslam Hukuku, Vol. III, Nesil Publication, İstanbul 1991.

KARATAŞ Ali İhsan, “Osmanlı Devleti‟nde Gayrimüslimlere Tanınan Din ve Vicdan Hürriyeti”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Vol. 15, Issue I, 2006, pp 267-284.

KUMAŞ Mehmet Salih, Çok Hukuklu Sistem ve İslâm Hukukundaki Yeri, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Unpublished Ph.D. Dissertation, Bursa 2007.

KÜÇÜK Cevdet, “Osmanlılarda Millet Sistemi ve Tanzimat”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, Vol. 4, İstanbul 1985, pp 1007-1024.

KYMLİCKA Will, Multicultural Citizenship: A Liberal Theory of Minority Rights, New York 1995.

LEWİS Bernard, İslam Dünyasında Yahudiler (Translation by Bahadır Sina İener), İmge Publication, İstanbul 1996.

MA‟OZ Moshe, The Meeting of Civilizations: Muslim, Christian and Jewish, Sussex Academic Press, 2008.

MANTRAN Robert, “Foreign Merchants and the Minorities in Istanbul during the Sixteenth and Seventeenth Centuries”, Christian and Jews in the Ottoman Empire: The Functioning of a Plural Society, eds. Benjamin Braude and Bernard Lewis (Publisher: Homes & Meier, New York 1982), Vol. I, New York 1982, pp 127-138.

MASTERS Bruce, Christians and Jews in the Ottoman Arab World: The Roots of Sectarianism, Cambridge University Press 2001.

MONROE Will Seymour, Turkey and The Turks: The Lands, The Peoples, and The Institutions of The Ottoman Empire, London 1907.

ORTAYLI İlber, İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı, İstanbul 2006.

ÖZBİLGEN Erol, Bütün Yönleriyle Osmanlı, 2nd Press, İstanbul 2004.

ÖZDEMİR Hikmet, “Azınlıklar İçin Bir Osmanlı-Türk Klasiği: 1453 İstanbul Sözleşmesi”, (ed. Güler Eren), Osmanlı: Toplum, Vol. 4, Yeni Türkiye Publication, Ankara 1999, pp 223- 228.

QUR‟ÂN, el-En‟âm 6; el-A‟râf, 7; Âl-i İmrân, 3.

REİNKOWSKİ Maurus, Ottoman ‘Multiculturalism’?: The Example of the Confessional System in Lebanon, Beirut 1999.

SHAW Stanford, “Osmanlı İmparatorluğu‟nda Azınlıklar Sorunu”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, Vol. 4, İletişim Pubication, İstanbul 1985, 1002-1006.

SHAW Stanford, History of the Ottoman Empire and Modern Turkey, Vol. I, Cambridge University Press, New York 1997.

SHMUELEVİTZ Aryeh, The Jews of the Ottoman Empire in the Late Fifteenth and the Sixteenth Centuries: Administrative, Economic, Legal and Social Relations as Reflected in the Response, (Leiden: Brill), Netherlands 1984.

ŞAŞMAZ Musa, “Analysis of the Population Table of the Census of Salonica of 1903-4”, OTAM, Issue 5, Ankara 1994, pp 349-377.

ŞENER Abdulkadir, İslam Hukukunda Hibe, Associate Professorship Dissertation, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Publication No. 162, Ankara 1984.

TRİTTON Arthur Stanley, The Caliphs And Their Non-Muslim Subjects: A Critical Study of the Covenant of 'Umar, Oxford University Press, 1930.

UZUNÇARŞILI İsmail Hakkı, Osmanlı Tarihi, Vol. I, Türk Tarih Kurumu Publication, Ankara 1983.

YURDAYDIN Hüseyin Gazi, “İslam Devletlerinde Müslüman Olmayanların Durumu”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Vol. XXVII, Ankara 1985, pp 98-110.