CUMHURİYET DÖNEMİ EĞİTİM POLİTİKALARININ İDEOLOJİK TEMELLERİ

19 ve 20’nci yüzyıllarda ulusçuluk ideolojisine sahip devletler, ulus-inşa sürecinde eğitimi bir araç olarak kullanmışlardır. Devletler kendi varlıklarını ve meşruiyet ilkelerini toplumsal zeminde sürekli kılmak için ideoloji ve eğitim gibi araçları kullanır. İdeoloji aracılığıyla siyasal iktidar kendi ilkelerini topluma aktarır. Eğitim ise bu aktarımın kurumsal zeminini sağlar. Eğitim ve ideoloji bu anlamda birbirine eklemlenmiş ikili olgudur. Bu bağlamda Cumhuriyetin kurucu kadrosu, istenilen yeniden inşayı gerçekleştirmek için modern devletin tüm olanaklarını (eğitim, aile, hukuk, ordu, polis, iletişim, ulaşım vb.) kullanmıştır. Bu araçlar içerisinde en önemli olmasa bile en kritik olan unsurlardan birisi de eğitimdir. Devleti inşa edenler, devlet ideolojisinin bireylere tam manasıyla özümsetilmesini ve bu ideolojinin meşru gösterilmesinde eğitimi bir araç olarak kullanmışlardır. Bundan dolayı mevcut yapının sistematik bir biçimde değiştirilmesi ya da yenilenmesinde eğitim unsurundan her yeni kurulmuş devlet gibi Türkiye Cumhuriyeti devleti de faydalanmıştır. Bu çalışmada, Cumhuriyet döneminde çağa uygun bir ideoloji benimsenmiş midir? Benimsenen ideolojinin içeriği nedir? sorularına cevap aranacaktır. Bu araştırmada betimsel bir yöntem benimsenmiştir. Betimsel araştırma olayların, objelerin, varlıkların, kurumların ve çeşitli alanların ne olduğunu açıklamaya çalışır (Kaptan, 1998: 59). Çalışma sonucunda, Cumhuriyetin eğitim ideolojisinin, dönemin dünyası bağlamında anlaşıldığı görülmektedir. Mustafa Kemal (Atatürk) döneminde ‘Modern Batı’yı eğitimin kullanımı bağlamında ilerleme, bütünleşme, ulusçuluk, sekülerleşme ve birliği temel alan tutarlı ve pragmatik bir eğitim politikasının benimsendiği anlaşılmaktadır.

IDEOLOGIC BASICS OF EDUCATIONAL POLICIES IN REPUBLICAN PERIOD

States having nationalistic ideology, employed education as an instrument in the process of nation building. States use instrument such as education and ideology to make their existence and legality perennial on social base. Political government transmits its principles to society through the ideology. Education provides institutional ground this transmission. The education and the ideology is phenomena which is articulated. Founders of the republic used all of resources of the states (education, family, law, army, police, and communication, transportation so on) to actualize the desired reconstruction. Education is one of the most critic elements. Because, education provides people consisting of state to be comprehended the ideological structure, which is the basic component of states and seemed legal. Therefore, Turkish Republic benefits from the education component, as other new states, in the systematic process of changing and regenerating of present constitution. In this study, it was sought to answer that if contemporary ideology was adopted? What content of the adopted ideology was? Descriptive method was used. Descriptive research tries explaining what events, objects, existences, institutions are (Kaptan, 1998:59). As a result of this study, it was seen that ideology of republic was understood in the context of that time. At the time of Mustapha Kemal (Ataturk) pragmatic and consistent educational policy aiming progress, integration, nationalism, secularization was adopted.

PDF

___

ATATÜRK, M. K. (1984). Eğitim Politikası Üzerine Konuşmalar, (Konuşmaları Seçen, Giriş yazısı Yazan ve Yayıma Haz. Kemal Aytaç), Ankara Üniversitesi Basımevi.

ATATÜRK, M. K. Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri I, Ankara: Atatürk Kültür, Dil Ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi, T.T.K Basımevi, 1989.

ATATÜRK, M. K. Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri II, Ankara: Atatürk Kültür, Dil Ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi, T.T.K Basımevi, 1989.

ATATÜRK, M. K. Atatürkçülük (Atatürk‟ün Görüş ve Direktifleri), Cilt:1, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, No:324, 2001.

ATATÜRK, M. K. Atatürkçülük (Atatürkçü Düşünce Sistemi), Cilt:3, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, No:326, 2001.

ATAY, Falih Rıfkı (1980). Çankaya, İstanbul.

AYCAN, Nihat. (2005). The Process of Getting Identity in Turkish Society: Kemalist Education”, Journal of Social Sciences, 1 (3), pp.136-140.

AYTAÇ, Kemal. (2001). “Atatürk‟ün Eğitim Görüşü”, Atatürkçülük (Atatürk ve Atatürkçülüğe İlişkin Makaleler), Cilt:2, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.

BARNARD, Frederick M. (1963) “Herder's Treatment of Causation and Continuity in History”, Journal of the History of Ideas, Vol. 24, No. 2. (Apr. - Jun., 1963), pp. 197-212.

BARNARD, Frederick M. (1969) “Culture and Political Development: Herder's Suggestive Insights”, The American Political Science Review, Vol. 63, No. 2. pp. 379-397.

BAŞGÖZ, İlhan.(1999). Türkiye’nin Eğitim Çıkmazı ve Atatürk, Ankara: T.C Kültür Bakanlığı Yayınları.

BERKES, Niyazi. (2002). Türkiye’de Çağdaşlaşma, (Haz. Ahmet Kuyaş), İstanbul: Y.K.Y.

BRUBAKER, Rogers.(1992). Citizenship and Nationhood in France and Germany, Cambridge: USA: Harvard University Press.

ÇAYCI, Abdurrahman. (1995). “Tevhid-i Tedrisat Kanunu‟nun ( Öğretimin Birleştirilmesi Yasası) Atatürk İnkılâpları İçindeki Yeri ve Önemi”, Türkiye Cumhuriyeti’nin Lâikleşmesinde 3 Mart 1924 Tarihli Kanunların Önemi, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi.

ÇETİN, Halis. (2001). “Devlet, İdeoloji Ve Eğitim”, Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:25, No:2. Ss.201-211.

DAGGER, Richard. (1997). Civic Virtues: Rights, Citizenship, and Republican Liberalism, Cary, NC, USA: Oxford University Press.

DAVISON, Andrew. (2002). Türkiye’de Sekülarizm ve Modernlik, (Çev. Tuncay Birkan), İstanbul: İletişim Yayınları.

DUMONT, Paul. (2005). Mustafa Kemal; Çağdaş Türkiye’nin Doğuşu, (Çev. Zeki Çelikkol), İstanbul: Remzi Kitabevi.

ERÖZDEN, Ozan. (1997). Ulus-Devlet, Ankara: Dost Kitabevi.

ESKİCUMALI, Ahmet. (1994). İdeology and education: Reconstructing the Turkish curriculum for social and cultural change, 1923-1946, University of Wisconsin-Madison, Unpublished Ph.D.

GAWOREK, N. H. (1977). “Education, Ideology, and Politics: History in Soviet Primary and Secondary Schools”, The History Teacher, Vol. 11, No. 1. pp. 55-74.

GENÇ, Reşat.(2005). Türkiye’yi Lâikleştiren Yasalar (3 Mart 1924 Tarihli Meclis Müzakereleri ve Karaları), (Haz. Reşat Genç), Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi.

GOUTTMAN, Rodney. (1977). “Educational Administration‟s Hidden Priority”, İnternational Review Education, Vol:23, No:1. pp,129-132.

GÖKÇE, Feyyat. (2000) Değişme Sürecinde Devlet ve Eğitim, Ankara: Eylül Yayınları.

GUTEK, Gerald L. (2006). Eğitime Felsefi Ve İdeolojik Yaklaşımlar, (Çev. Nesrin Kale), Ankara: Ütopya Yayınları.

GÜVEN, İsmail. (2000). Türkiye’de Devlet Eğitim ve İdeoloji, Ankara: Siyasal Kitabevi.

HANS, Nicholas. (1958). “Nationalism and Education in Asia”, Comparative Education Review, Vol:2, No:2, pp,4-12.

HEATER, Derek. (2007).Yurttaşlığın Kısa Tarihi, (Çev. Meral Delikara Üst), Ankara: İmge Kitabevi.

INAL, Kemal. (2004). Eğitim ve İktidar, Ankara: Ütopya Yayınevi.

INKELES, Alex. (1969) “Making Men Modern : On the Causes and Consequences of İndividual Change in Six Devoloping Countries”, American Journal of Sociology, Vol:75, No:2. pp,208-225.

KAFADAR, Osman. (1997).Türk Eğitim Düşüncesine Batılılaşma, Ankara: Vadi Yayınları.

KAPLAN, İsmail.(1999). Türkiye’de Milli Eğitim İdeolojisi, İstanbul: İletişim Yayınları.

KAPTAN, Saim. (1998). Bilimsel Araştırma ve İstatistik Teknikleri. Ankara.

KAYA, İbrahim. (2006). Sosyal Teori ve Geç Modernlikler; Türk Deneyimi, Ankara: İmge.

KAZAMIAS, Andreas M. (1966). Education and The Quest for Modernity in Turkey, The University of Chicago Press, Chicago.

LISTER, Ian. (1995). “Educating beyond the Nation”, International Review of Education, Vol. 41, No. 1/2, Moral Education, pp. 109-118.

MCLAREN, Angus. (1981). Revolution and Education in Late Nineteenth Century France: The Early Career of Paul Robin”, History of Education Quaterly, Vol:21, No:3. pp.317-335.

PARLA, Taha. (1995). Türkiye’de Siyasal Kültürün Resmi Kaynakları (Kemalist Tek-Parti İdeolojisi ve CHP’nin Altı Ok’u), Cilt:3, İstanbul: İletişim Yayınları.

PARLAK, İsmet. (2005). Kemalist İdeolojide Eğitim; Erken Cumhuriyet Dönemi Tarih ve Yurt Bilgisi Ders Kitapları Üzerine Bir İnceleme, Ankara: Turhan Kitabevi

PERKINSON, Henry J. (1965). “Rousseau‟s Emile: Political Theory and Education”, History of Education Quaterly, Vol:5, No:2, pp,81-96.

QVORTRUP, Mads. (2003). Political Philosophy of Jean-Jacques Rousseau: The İmpossibility of Reason, Manchester, GRB: Manchester University Press.

ROBINSON, Richard D. (1965). The First Turkish Republic: A Case Study in National Development, Cambridge, Mass.: Harvard University Press.

SAKAOĞLU, Necdet. (1992). Cumhuriyet Dönemi Eğitim Tarihi, İstanbul: İletişim Yayınları.

SARIBAY, Ali Yaşar. (1997). “Post-Modern Ulus Olmanın Teorik Olasılıkları”, Tarih ve Milliyetçilik, I. Ulusal Tarih Kongresi Bildirileri, Mersin Üniversitesi: ss.4-6..

SHANKS, Andrew. (1999). God &Modernity: A new and better way to do theology, London, UK: Routledge.

SPENCER, Vicki. (2007). “In Defense of Herder on Cultural Diversity and Interaction” The Review of Politics, 69, pp. 79–105.

SZYLIOWICZ Joseph S. (1969). “Education and Political Development in Turkey, Egypt, and Iran”, Comparative Education Review, Vol:13, No:2, pp.150-166.

TEKELİ, İlhan. (1983) “Osmanlı İmparatorluğu‟ndan Günümüze Eğitim Kurumlarının Gelişimi”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, Cilt:3. İstanbul: iletişim Yayınları.

TILLY Charles. (2005). Avrupa’da Devrimler: 1492-1992, (Çev. Özden Arıkan), İstanbul: Literatür Yayınları.

TRACHTENBERG, Zev M. (1993). Making Citizens; Rousseau’s Political Theory Of Culture, London, GBR, Routledge.

ÜSTEL, Füsun. (2004). “Makbul Vatandaş”ın Peşinde; II: Meşrutiyet’ten Bugüne Vatandaşlık Eğitimi, İstanbul: İletişim Yayınları.

WIBORG, Susanne. (2000). “Political and Cultural Nationalism in Education. The İdeas of Rousseau and Herder Concerning National Education”, Comparative Education, Vol:36, No:2, Special Number (22), pp,235-243.

WINTER, Michael. (1999). “Kemalist Türkiye‟de Eğitimin Modernleşmesi”, Atatürk ve Türkiye’nin Modernleşmesi, (Haz. Jacop M. Landau), (Çev. Meral Alakuş), İstanbul: Sarmal Yayınevi.

YAVUZ, Hakan M.(2005). Modernleşen Müslümanlar, Nurcular, Nakşîler, Milli Görüş ve Ak Parti, (Çev. Ahmet Yıldız), İstanbul: Kitap Yayınevi.

YILMAZ, Muhsin. (1997). Sistemci Yaklaşımın Felsefe ve Eğitim Görüşleri Açısından Türk Eğitim Sisteminin Değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.