OKUL YÖNETİCİLERİNİN DUYGUSAL ZEKÂ VE YÖNETSEL YETERLİLİK DÜZEYLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ: NEVŞEHİR İLİ ÖRNEĞİ

Gelişmeyi hedef edinen toplumlar için eğitim alternatifi olmayan bir alandır, çünkü toplumlar güçlü bir eğitim sistemi ve anlayışı ile birlikte hedefledikleri noktalara ulaşabilirler. Hedeflere giden yolun ise toplumların gelişmesine öncülük eden kurumların başında gelen okullardan geçtiği ifade edilebilir. Bu bağlamda, bir toplumun bilimin, teknolojinin, aydınlanmanın neresinde olduğu ancak o toplumun sahip olduğu şekillenmektedir. Okul örgütünü yöneten ve etkileyen birinci derecede unsurun okul yöneticileri olduğu ve okul yöneticilerinin sahip olduğu niteliklerin eğitim kurumlarının başarısında etkiye sahip olduğu söylenebilir. Bu çalışma ile okul yöneticileri için önemli olarak görülebilecek duygusal zekâ özellikleri ve yönetsel yeterlikler araştırılmıştır. Bu amaçla okul yöneticilerinin duygusal zekâ düzeyleri ile yönetsel yeterlik düzeyleri arasındaki ilişkinin tüm alt boyutlar bakımından incelenmesi hedeflenmiştir. İlişkisel tarama modelinde hazırlanan bu çalışma Nevşehir ili örneği olarak gerçekleştirilmiştir. Nevşehir'de görev yapan 485 okul yöneticisi evren; kolay örnekleme yoluyla ulaşılan 261 yönetici ise örneklem olarak alınmıştır. Veri toplama aracı olarak iki ayrı ölçek kullanılmıştır. Okul yöneticilerinin duygusal zekâları ve yönetsel yeterlik düzeyleri kendi algılarına göre ölçülmüştür. Veriler Nevşehir İl Milli Eğitim Müdürlüğü'nün desteği ile elektronik ortamda toplanmıştır. Verilerin çözümlenmesinde çoklu doğrusal regresyon analizi kullanılmıştır. Analiz sonuçlarına göre, okul yöneticilerinin iyimserlik/ruh halinin düzenlenmesi ve duyguların kullanımı alt boyutlarında duygusal zekâ düzeyleri, tüm alt boyutlarda yönetsel yeterlik düzeylerinin olumlu yönde yordayıcısıdır. Bir başka deyişle okul yöneticilerinin iyimserlik/ruh halinin düzenlenmesi ve duyguların kullanımı alt boyutlarında duygusal zekâ düzeyleri arttıkça tüm alt boyutlarda yönetsel yeterlik düzeyleri de artmaktadır. Bunun aksine, okul yöneticilerinin duyguların değerlendirilmesi alt boyutunda duygusal zekâ düzeyleri, tüm alt boyutlarda yönetsel yeterlik düzeylerinin olumsuz yönde yordayıcısıdır. Bir başka deyişle, okul yöneticilerinin duyguların değerlendirilmesi alt boyutunda duygusal zekâ düzeyleri azaldıkça tüm alt boyutlarda yönetsel yeterlik düzeyleri artmaktadır. Bu sonuca dayanarak, duygusal zekânın yönetsel yeterlik düzeyini yordadığı hipotezinin doğrulandığı bu çalışmanın bulguları ışığında, okul yöneticilerinin atanması noktasında duygusal zekânın bir ölçüt olarak kabul edilmesi ve halen yöneticilik görevinde bulunan yöneticilerin çeşitli seminerler yoluyla duygusal zekâ eğitimi almaları önerilebilir. Ayrıca eğitim fakültelerinin ders programlarında duygusal zekâ ve bunun yönetim ile olan bağlantısını içeren seçmeli derslerin eklenmesinin de alana katkı sağlayacağı tavsiye edilebilir

THE RELATIONSHIP BETWEEN SCHOOL PRINCIPALS’ LEVELS OF EMOTIONAL INTELLIGENCE AND MANAGERIAL COMPETENCE: THE CASE OF NEVŞEHIR

Education is a subject that has no alternative for communities that aim to develop because communities can only reach their goals through a strong education system and sense of education. It can be said that schools, which are the pioneering institutions for the development of the communities, make it possible to reach these goals. In this sense, a community’s place in science, technology, enlightenment has taken shape according to its schools’ and education system’s qualities. It can be thought that one of the most important factors that affect and manage the school is the school principal. The qualities that the school principals have can effect the success of the schools. In this work, emotional intelligence and managerial competencies, which can be considered as determining factors, are studied. The aim of current study is to examine the relationship between school principals’ emotional intelligence and managerial competence levels in all dimensions. This study was carried out in relational survey model as the case of Nevşehir. The population of this study consisted of 485 school principals in charge in Nevşehir. 261 school principals were chosen according to convenience sampling method. The principals’ self-perception of their emotional intelligence and managerial competence levels were tested by using three-dimensional emotional intelligence and eight-dimensional managerial competence scales. Required data for the study was gathered online with the help of provincial directorate of education in Nevşehir. Multiple Linear Regression test was used in the analysis of the data. The findings show that the principals’ emotional intelligence levels (in the dimensions of optimism/regulation of emotions and utilization of emotions) can predict positively their managerial competence levels (in all dimensions). In other words, as the school principals’ levels of emotional intelligence increase (in the dimensions of optimism/regulation of emotions and utilization of emotions), their managerial competency levels (in all dimensions) increase, too. On the contrary, the principals’ emotional intelligence levels (in the dimension of appraisal of emotions) can predict negatively their managerial competence levels (in all dimensions). In other words, as the school principals’ levels of emotional intelligence decrease (in the dimension of appraisal of emotions), their managerial competency levels (in all dimensions) increase. Accordingly, it can be suggest that emotional intelligence behaviours can be criterion in the organization of schools, in the appointment of school principals and in providing an effective teaching-learning environment

PDF

___

ACAR, F. T. (2001). Duygusal zekâ yeteneklerinin göreve yönelik ve insana yönelik liderlik davranışları ile ilişkisi: Banka şube müdürleri üzerine bir alan araştırması. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
AGEE, A., S. (2005). The four pillars: A framework for improving IT managers. Educause Quarterly, 4, 44-47.
AKIN, U. (2012). Kamu ilköğretim okulu müdürlerinin kişisel inisiyatif alma durumları ve özyeterlikleriyle ilişkisi. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
BABAOĞLAN, E. (2010). Okul yöneticilerinde duygusal zekâ. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 119-136.
BALAT, G. U., ÇELEBİ, G., YILMAZ, H., ve GÜMÜŞTEKİN, T. (2014). Duygusal Zekâ ve Empatik Eğilim: Okul Öncesi Öğretmenleri Üzerine Bir Araştırma, Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 9/8 Summer 2014, p.893-901, ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net, DOI Number: Doi Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.7081, ANKARATURKEY.
BARDACH, R. H. (2008). Leading schools with emotional intelligence: A study of the degree of association between middle school principal emotional intelligence and school success. Doctoral dissertation, Capella University, Minneapolis, USA.
BARDZİL, P. VE SLASKİ, M. (2003). Emotional intelligence: Fundamental competencies for enhanced service provision. Managing Service Quality, 13(2), 97-104.
BAR-ON, R. (2006). The Bar-On model of emotional-social intelligence (ESI). Psicothema, 18(1), 13-25.
BAŞARAN, İ., E.(1992). Yönetimde insan ilişkileri. Ankara: Yargıcı Matbaa.
BULUÇ, B. (2013). Örgüt kültürü ve iklimi. S. Özdemir (Editör). Eğitim yönetiminde kuram ve uygulama (s. 101-130). Ankara: Pegem Akademi.
CAUDRON, S. (1999). The hard case for soft skills. Workforce, 78(7), 60-66
COBB, C. ve MAYER, J. D. (2000). Emotional intelligence: what the research says. Educational Leadership, 58, 14-18.
COMBS, A. W., MISER, A. B. ve WHITAKER, K. S. (1999). On becoming a school leader: A person-centered challenge. USA: ASCD.
COOK, C. R. (2006). Effects of emotional intelligence on principals' leadership performance. Doctoral dissertation, Montana State University-Bozeman, College of Education, Health & Human Development, USA.
COOPER, R.K. ve SAWAF, A. (1998). Executive EQ: emotional intelligence in leadership and organizations. New York: Berkley Publishing Group.
ÇELİK, V. (2003). Eğitimsel liderlik, 3. Baskı, Ankara: Pegem A Yayıncılık.
DOWNEY, L. A., ROBERTS, J. & STOUGH, C. (2011). Workplace culture emotional intelligence and trust in the prediction of workplace outcomes. Int. Journal of Business Science and Applied Management, 6(1).
DUNCAN, D. (2002). Emotionally intelligent female primary head teachers: The new women of power? Education, 30(3), 48-54.
ERANIL, A., K. (2014). Mesleki ortaöğretim kurumlarında görev yapan yöneticilerin vizyoner liderlik özellikleri ile öğretmenlerin iş doyumu düzeyleri arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
ERDEM, M., İLĞAN, A. ve ÇELİK, F. (2013). Lise Öğretmenlerinin Duygusal Zekâ Düzeyleri ile Eleştirel Düşünme Eğilimleri Arasındaki İlişki, Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 8/12 Fall 2013, p. 509- 532, ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.5932, ANKARA-TURKEY.
FULLAN, M. (2007). The new meaning of educational change. New York: Routledge.
GARDNER, J. W. (1986). The tasks of leadership. What works, what matters, what lasts, 6(2), 1-12.
GARDNER, H. (2006). The development and education of the mind. The selected works of Howard Gardner. Oxon: Routledge Taylor & Francis Group.
GIBBS, N. (1995). The EQ factor. From Time magazine, 2, 60–66.
GOLEMAN, D. (2001). Developing Emotional Competence through Relationships at Work. In C. Cherniss ve D. Goleman (Eds.). The emotionally intelligent workplace, (pp. 254-285). San Francisco: Jossey-Bass.
GOLEMAN, D. (2002). Developing Emotional Competence through Relationships at Work. In C. Cherniss ve D. Goleman (Eds.). The emotionally intelligent workplace, (pp. 254-285). San Francisco: Jossey-Bass.
GOLEMAN, D. (2010). Duygusal zekâ neden IQ’dan daha önemlidir? (çev. B. S. Yüksel). İstanbul: Varlık Yayınları.
GOLEMAN, D. (2013). İş başında duygusal zekâ (çev. D., Balkara, H., Deniztekin, F., ve Deniztekin, O.) 11. Baskı. İstanbul: Varlık Yayınları. (Eserin orijinali 1998’de yayımlandı).
GÜRSEL, M. (Ed.). (2004). Eğitime ilişkin çeşitlemeler 1, Konya: Eğitim Kitabevi.
HEBERT, E., B. (2011). The Relationship between emotional intelligence, transformational leadership, and effectiveness in school principals. Educational Policy Studies Dissertations. Department of Educational Policy Studies, Georgia State University, Atlanta, USA.
KARASAR, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi: kavramlar, ilkeler, teknikler. Nobel Yayın Dağıtım.
KATZ, R. (1974) skills of an effective administration, USA: Harvard Business Press.
KAYA, Y.K. (1993). Eğitim yönetimi: kuram ve Türkiye’deki uygulama, 6. Baskı, Bilim Yayıncılık.
KRAJCOVICOVA, K., CAGANOVA, D. ve CAMBAL, M. (2012) Key managerial competencies and competency models in industrial enterprises. Annals of DAAAM for 2012 & Proceedings of the 23rd International DAAAM Symposium, 23(1).
LEITHWOOD, K., HARRIS, A. ve HOPKINS, D. (2008). Seven strong claims about successful school leadership. School Leadership and Management, 28(1), 27–42.
LUNENBURG, F. & ORNSTEİN, A. (2013). Eğitim yönetimi (çev. G. Arastaman). Ankara: Nobel Yayın.
MAYER, J. D., ve SALOVEY, P. (1997). What is emotional intelligence? In P. Salovey & D. Sluyter (Eds.), Emotional development and emotional intelligence: Educational implications (pp. 3– 31). New York: Basic Books.
MOORE, B. (2009). Emotional intelligence for school administrators: A priority for school reform. American Secondary Education, 37(3), 20-28.
NOE, J. (2012). The relationship between principal’s emotional intelligence quotient, school culture and student achievement, Doctoral dissertation, Liberty University, USA.
OKUTAN, M. (2012). Eğitim yönetimi ve denetiminde örnek olaylar. Pegem Yayınları. Ankara.
ÖZDAMAR, K. (2002). Paket programlar ile istatistiksel veri analizi. Cilt 1, 2.Baskı, Kaan Kitabevi, Eskişehir.
RANKIN, N. (2004). The new prescription for performance: the eleventh competency benchmarking survey. Competency & emotional intelligence benchmarking supplement 2004/2005. London: IRS.
RAU, W., A. (2001). The relationship of emotional intelligence test scores to job performance evaluation scores in the management group of a health care organization. Unpublished doctoral dissertation, Medical University of South Carolina, ABD.
REED, T. G. (2005). Elementary principal emotional intelligence, leadership behaviour, and openness: An exploratory study. Doctoral dissertation, The Ohio State University, USA.
ROSETE, D. ve CIARROCHI, J. (2005). Emotional intelligence and its relationship to workplace performance outcomes of leadership effectiveness. Leadership & Organization Development Journal, 26(5), 388-399.
RYBACK, D. (1998). Putting emotional intelligence to work. USA: Taylor & Francis.
ŞAHİN, A., E. (2000). İlköğretim Müdürlerinin Yeterlikleri, Eğitim Yönetimi Dergisi, 22, 243-260.
SCHLECHTY, P., C. (2011). Okulu yeniden kurmak. (çev. Y. Özden). Ankara: Nobel Yayıncılık.
SCHUTTE, N. S., MALOUFF, J. M., BOBIK, C., COSTON, T. D., GREESON, C., JEDLICKA, C., ... & WENDORF, G. (2001). Emotional intelligence and interpersonal relations. The Journal of social psychology, 141(4), 523-536.
SELÇUK, G. (2011). Okul müdürlerinin yeterliklerinin eğitim öğretim Sürecine etkisi. CBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), 472-480.
STONE, H., PARKER, J. D., & WOOD, L. M. (2005). Report on the Ontario principals’ council leadership study. Ontario, Canada: Ontario Principals’ Council.
TATAR, A., TOK, S. VE SALTUKOĞLU, G. (2011). Gözden geçirilmiş Schutte duygusal zekâ ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması ve psikometrik özelliklerinin incelenmesi. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni, 21(4), 325-338.
TERZİ, Ç. (2013). Okul Yönetimi. C. Bayrak (Editör). Türk eğitim sistemi ve okul (s. 95-114). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
TURAN, S., AÇIKALIN, A. VE ŞİŞMAN, M. (2011). Bir insan olarak okul müdürü. Pegem Yayıncılık: Ankara.
URAL, A. (2001). Yöneticilerde duygusal zekânın üç boyutu, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3 (2), 209-218.
URAL, A. VE KILIÇ, İ. (2013). Bilimsel araştırma süreci ve SPSS ile veri analizi. Ankara: Detay Yayıncılık.
YILDIRIM N. (2010). Okul müdürlerinin denge stratejileri ve yeterlik ilişkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 11, 85-99.
YILDIRIM, N. (2013). Okul gelişimi. S. Özdemir (Editör). Eğitim yönetiminde kuram ve uygulama (s. 354-380). Ankara: Pegem Akademi.
YUKL, G. VE LEPSINGER, R. (2005). Why integrating the leading and managing roles is essential for organizational effectiveness. Organizational Dynamics, 34, 361-375.