MUHAMMED TURHAN, SONGÜL KARABATAK, Dönüş ŞENGÜR

ÖĞRETMENLERİN EYLEM KİMLİKLEME BİÇİMLERİ İLE TÜKENMİŞLİK DÜZEYLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ

Bu çalışmanın amacı, öğretmenlerin eylem kimlikleme biçimleri ile tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkiyi ortaya koymaktır. Bu amaçla çalışmada ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Çalışma kapsamında oransız eleman örnekleme kullanılmış ve Elazığ ilinde görev yapan 127 öğretmenin görüşüne başvurulmuştur. Verilerin toplanmasında araştırmacılar tarafından geliştirilen Eylem Kimliği Belirleme Formu ile Maslach Tükenmişlik Ölçeği kullanılmıştır. Bu çalışmada veri toplama sürecinde kullanmak amacı ile hazırlanan Eylem Kimliği Belirleme Formu, 2'şer seçenekli 11 maddeden oluşmaktadır. Çalışmada her bir eylemin frekans ve yüzde düzeyleri hesaplanmış ve t-testi ile korelasyon analizi yapılmıştır. Çalışma sonunda öğretmenlerin görevlerini üst düzeyde kimlikledikleri görülmüştür. Ayrıca öğretmenlerin en çok “derslik ve laboratuvarlardaki araç-gereçleri derslerde kullanma” eylemini üst düzey kimlikledikleri, “sosyal etkinliklerde verilen görevler” eylemini ise en alt düzeyde kimlikledikleri ortaya çıkmıştır. Öğretmenlerin eylem kimlikleme düzeyleri ile tükenmişlik düzeyleri arasında negatif yönde, orta düzeyde ve anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Madde bazında değerlendirildiğinde ise, 11 maddelik eylem kimliği formunun yedi maddesiyle öğretmenlerin tükenmişlik düzeyleri arasında anlamlı ve zıt yönde bir ilişki olduğu görülmüştür. Dolayısıyla, öğretmenlerin eylemlere ilişkin üst düzey kimlikleme eğilimleri arttıkça tükenmişlik düzeylerinin düştüğü belirlenmiştir. Çalışma sonunda bulgulardan yola çıkılarak eğitim politikalarını üretenlere ve uygulayıcılara öneriler geliştirilmiştir.

THE RELATIONSHIP BETWEEN TEACHER'S ACTION IDENTIFICATION STYLES AND BURNOUT LEVELS

The aim of this study is to reveal the relationship between teachers’ levels of action identification and burnout level. For this purpose, correlational research model was used in the study. Within the scope of the study, the data was collected from 127 teachers working in the province of Elazig by using the method of disproportionate stratified sampling. The Action Identification Form developed by the researchers and the Maslach Burnout Inventory were used to collect the data. The 11-item Action Identification Identification Form was prepared using a two-choice item approach. For the analysis of the data, frequency and percentage levels of each action were calculated and correlation analysis and t-test were performed. According to research findings, it was found that teachers identify their tasks at a high level. It was observed that the teachers mostly identify the item "to use the tools in the classroom and laboratory during the lessons" at the highest level and identify the item "tasks given in social activities" at the lowest level. According to the findings, it was found that there is negative, "medium" level and significant correlation between levels of teachers' action identification and their burnout level. When the items were evaluated one by one, seven items of the 11-item of Action Identification Identification Form had a significant and negative relationship with the burnout levels of the teachers. Thus, as teachers' actions tend to have higher levels of identification, the level of burnout decreases. Considering this finding, suggestions have been developed for policy makers and practitioners in education.

PDF

___

Bandura, A. (1988). Organisational applications of social cognitive theory. Australian Journal of Management, 13(2), 275-302.
Betoret, F. D. (2006). Stressors, self-efficacy, coping resources, and burnout among secondary school teachers in spain. Educational Psychology, 26 (4), 519-539
Christensen, L. B., Johnson, R. B. ve Turner, L. A. (2015). Araştırma Yöntemleri: Desen ve Analiz. (Çeviri Ed.) Aypay, A. Ankara: Anı Yayıncılık.
Creswell, J. (2013). Qualitative inquiry and research design: Choosing among five approaches. Thousand Oaks, CA: Sage Publications
Çam, O. (1992). Tükenmişlik Envanterinin geçerlik ve güvenirliğinin araştırılması. VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları El Kitabı, 155-166. Ankara.
Çankaya, İ., Başar, M., Koçoğlu, E., ve Demirkol, A. (2012). Meslek öncesi dönemde tükenmişliğe ilişkin öğretmen adaylarının görüşleri. Turkish Studies- International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 7(3), 751-758, ISSN: 1308-2140, Ankara-Türkiye.
Dolunay, A. B. (2002). Keçiören İlçesi" Genel liseler ve Teknik-Ticaret-Meslek Liselerinde Görevli Öğretmenlerde Tükenmişlik Durumu" Araştırması. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası, 55(1), 51-62.
Ergin, C. (1992). Doktor ve hemşirelerde tükenmişlik ve Maslach tükenmişlik envanterinin uygulanması. 7.Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları, Ankara.
Ertürk, E., ve Keçecioğlu, T. (2012). Çalışanların iş doyumları ile mesleki tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkiler: Öğretmenler üzerine örnek bir uygulama. Ege Akademik Bakış, 12(1), 39- 52.
Girgin G (1995) İlkokul öğretmenlerinde meslekten tükenmişliğin gelişimini etkileyen değişkenlerin analizi ve bir model önerisi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Gmelch, W. H., ve Gates, G. (1998). The impact of personal, professional and organizational characteristics on administrator burnout. Journal of Educational Administration, 36(2), 146- 159.
Hunt, G. W., ve Hoyer, W. D. (1993). Action Identification Theory: an Examination of Consumers' Behavioral Representations, in NA - Advances in Consumer Research Volume 20, eds. Leigh McAlister and Michael L. Rothschild, Provo, UT : Association for Consumer Research, pp. 449-454. http://acrwebsite.org/volumes/7489/volumes/v20/NA-20
Jennett, H. K., Harris, S. L., ve Mesibov, G. B. (2003). Commitment to philosophy, teacher efficacy, and burnout among teachers of children with autism. Journal of Autism and Developmental Disorders, 33(6), 583-593.
Kaçmaz, N. (2005). Tükenmişlik (Burnout) Sendromu. İstanbul Tıp Fakültesi Dergisi, 68(1), 29-32.
Karasar, N.(1984). Bilimsel Araştırma Metodu. Ankara: Hacetepe Taş Kitapçılık.
Karataş, K., Ardıç, T., ve Oral, B. (2017). Öğretmenlik mesleğinin yeterlikleri ve geleceği: metaforik bir analiz. Turkish Studies- International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 12(33), 291-312, doi: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.12665 ISSN: 1308-2140, Ankara-Turkey.
Klassen, R. M., ve Chiu, M. M. (2010). Effects on teachers' self-efficacy and job satisfaction: Teacher gender, years of experience, and job stress. Journal of educational Psychology, 102(3), 741.
Maslach, C. ve Jackson, S. E. (1981), The measurement of experienced burnout, Journal of Occupational Behavior, 2, 99-113
Öğülmüş, S. (1992). Eylem kimlikleme düzeyine yaş, cinsiyet, sosyoekonomik düzey ve okul türünün etkisi. AÜ Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 25(2), 497-520.
Robbins, S., ve Judge, T. (2013). Örgütsel Davranış,(Çev. Edt.). İnci Erdem, Nobel Yayıncılık, Ankara.
Saracaloğlu, A. S., Karademir, Ç. A., Dursun, F., Altın, M., & Üstündağ, N. (2017). Sınıf öğretmeni adaylarının öz-düzenleyici öğrenme becerilerinin, akademik öz-yeterlik, akademik kontrol odağı ve akademik başarıları ile ilişkisi. Turkish Studies- International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 12(33), 379-402, doi: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.12705, ISSN: 1308-2140, Ankara-Turkey.
Schaufeli, W. B., Salanova, M., González-Romá, V., ve Bakker, A. B. (2002). The measurement of engagement and burnout: A two sample confirmatory factor analytic approach. Journal of Happiness Studies, 3(1), 71-92.
Schaufeli, W. B., ve Bakker, A. B. (2001). Work and well-being: Towards a positive Occupational Health Psychology. Gedrag and Organisatie, 14(5), 229-253.
Schwarzer, R., ve Hallum, S. (2008). Perceived teacher self‐efficacy as a predictor of job stress and burnout: Mediation analyses. Applied Psychology, 57(s1), 152-171.
Skaalvik, E. M., ve Skaalvik, S. (2010). Teacher self-efficacy and teacher burnout: A study of relations. Teaching and Teacher Education, 26(4), 1059-1069.
Stumpp, T., Hülsheger, U. R., Muck, P. M., ve Maier, G. W. (2009). Expanding the link between core self-evaluations and affective job attitudes. European Journal of Work and Organizational Psychology, 18(2), 148-166.
Taber, T. D., ve Alliger, G. M. (1995). A task‐level assessment of job satisfaction. Journal of Organizational Behavior, 16(2), 101-121.
Telef, B. B. (2011). Öğretmenlerin öz-yeterlikleri, iş doyumları, yaşam doyumları ve tükenmişliklerinin incelenmesi. İlköğretim Online, 10(1), 91-108.
Turhan, M., ve Şengür, D. (2015). Öğretmenlerin eylem kimlikleme tarzları ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. 10. Ulusal Eğitim Yönetimi Kongresi'nde sunulmuş bildiri (s. 296-297). Gaziantep: Pegem Akademi.
Uçar, M. E. ve Aliyev, R. (2017). Lise Öğrencilerinde Etkileşim Algısı Eylem Kimlikleme ve Duygu İhtiyacı Arasındaki İlişkiler. Journal of Kirsehir Education Faculty, 18(2).
Vallacher, R. R. and Wegner, D. M. (1987). What do people think they're doing? Action identification and human behavior. Psychological Review, 94, 3-15.
Vallacher, R. R., ve Wegner, D. M. (1989). Levels of personal agency: Individual variation in action identification. Journal of Personality and Social Psychology, 57(4), 660-671.
Vallacher, R. R. and Wegner, D. M. (2011). Action identification theory. In P. Van Lange, A. W. Kruglanski, ve E. T. Higgins (Eds.), Handbook of theories in social psychology (pp. 327-348). London: Sage.
Vallacher, R. R.,Wegner, D. M., ve Frederick, J. (1987). The presentation of self through action identification. Social Cognition, 5, 301–322.
Vallacher, R. R., Wegner, D. M., ve Somoza, M. P. (1989). That's easy for you to say: action identification and speech fluency. Journal of personality and social psychology, 56(2), 199.
Venkatesh, V., ve Bala, H. (2008). Technology acceptance model 3 and a research agenda on interventions. Decision Sciences, 39(2), 273-315.
Wan, E. W. and Agrawal, N. (2011). Carryover effects of self-control on decision making: A construal-level perspective. Journal of Consumer Research, 38(1), 199-214.
Watkins, E. R., Moberly, N. J., ve Moulds, M. L. (2011). When the ends outweigh the means: Mood and level of identification in depression. Cognition & Emotion, 25(7), 1214-1227.
Wegner, D. M. ve Vallacher, R. R. (1986). Action identification. In R. M. Sorrentino ve E. T. Higgins (Eds.), Handbook of motivation and cognition: Foundations of social behavior (pp. 550-582). New York: Guilford.
Wegner, D. M., Vallacher, R. R., Macomber, G., Wood, R., ve Arps, K. (1984). The emergence of action. Journal of Personality and Social Psychology, 46(2), 269-279.
Yıldırım, F., ve İlhan, İ. Ö. (2010). Genel öz yeterlilik ölçeği türkçe formunun geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Türk Psikiyatri Dergisi, 21(4), 301-308.