SINIF ÖĞRETMENLERİNİN YILDIRMA ALGISINA İLİŞKİN NİTEL BİR ÇALIŞMA
Yıldırma, işgörenlerin çalıştıkları işyerlerinde maruz kaldıkları adil ve etik olmayan davranışlardır. Yıldırma okullarda yaşanan sorunlardan biridir. Bu çalışmanın amacı, ilkokullarda sınıf öğretmenlerinin yaşadıkları yıldırma davranışlarını incelemektir. Sınıf öğretmenlerinin görüşlerine göre yaşadıkları yıldırma davranışlarının kendilerine olan etkileri belirlenmiştir. Çalışmada kullanılan araştırma deseni olgubilimdir. Araştırmanın çalışma grubunu görev yaptığı ilkokulda yıldırma davranışına maruz kaldığını ifade eden 18 sınıf öğretmeni oluşturmaktadır. Bu araştırmada üzerinde çalışılan olgu, yıldırmadır. Çalışma grubunun belirlenmesinde amaçlı örneklem yöntemlerinden kartopu örnekleme tekniği kullanılmıştır. Veriler araştırmacı tarafından hazırlanmış olan yarı yapılandırılmış görüşme formu ile öğretmenlerin çalıştıkları kurumda toplanmıştır. Araştırmada yıldırma sonucunda öğretmenlerin nefret, öfke, yetersizlik ve mutsuzluk duygusu yaşadıkları belirlenmiştir. Bir öğretmene göre yıldırma, özgüveni düşük insanların kendilerini daha güvende ve özgüvenli hissetmek için etrafında tehdit olarak algıladıkları kişileri kendi yöntemleriyle bertaraf etmeye çalışması şeklinde betimlenmiştir. Öğretmenlerin görüşlerine göre yöneticinin sözlü hakareti, kılık kıyafeti eleştirmesi, öğrencilerin ve/veya velilerin önünde azarlaması, hastaneye gitmek gibi özlük haklarının kullanılmasına izin vermemesi, tercih edilen yerde nöbet tutma hakkı vermemesi gibi davranışları yıldırmadır. Öğretmenlere göre yıldırma olgusunun etkileri; psikolojik baskılar karşısında tükenmişlik, dışlanma, meslekten soğuma, yalnızlaştırılma, hakaret gördüğünden dolayı utanma, işlerin zorlaştırılmasından ötürü hedeften vazgeçme, kılık kıyafetin eleştirilerek alay edinilmesi, veli/öğrenci önünde azarlanmak suretiyle mesleğinin ve kişiliğinin saygınlığının azaltılması, görev verirken fikrin sorulmamasından dolayı itibarsızlaştırma, haklarını kullanmaktan mahrum bırakmak, dedikodu yapmak, sürekli eleştirildiğinden alınganlık gösterme, eksiklerinin sıkça yüksek sesle dile getirilmesinden ötürü işini iyi yapamadığını düşünme, adil olunmamasından isyankarlık, asosyallik ve insanlara güvenememedir.
A QUALITATIVE STUDY ON MOBBING PERCEPTION OF PRIMARY SCHOOL TEACHERS
Mobbing is an unjust and unethical behavior some employees suffer at their work place. Mobbing is one of the problems experienced at schools. The present study aims to investigate the mobbing behaviors primary school teachers experience at school. The effects of mobbing behaviors the primary school teachers believe they have experienced have been identified. In this study, phenomenological design was used. The study group consists of 18 primary school teachers who stated that they had been subjected to mobbing at their school. In the research, the probability model was used. The case studied in this study is a yearning. Snowboard sampling technique was used in purpose sampling methods determined by the study group. Data was collected through a semi- structured interview form prepared by the researchers as well as interviews conducted with the teachers in person at their work place. In the research, the teachers were found to experience the feelings of hate, anger, inability and unhappiness as a result of the mobbing. According to one teacher, mobbing is a way someone with a low self-confidence attempts to eliminate people around him/her whom he/she considers as a threat in order to feel safer and more self-confident. According to the teachers, mobbing takes place when an administrator verbally insults, criticizes the dressing style, scolds in front of students and/or parents, does not grant the use of employee rights such as using sick leave, and/or does not grant the right to keep watch at the preferred place. In the research, it is concluded that mobbing behaviors have individual and organizational effects on teachers. According to the teachers, the effects of intimidation is that, deprecation of profession and personality by reprimanding in front of the parent/student, discreditment due to not being asked for a duty, dismissal from the use of rights depriving, gossiping, showing sensitivity because of constant criticism, thinking that you can not do your job well due to frequent voices of the missing, rebellion without being fair, homosocialism, not trusting people.
___
- Akşahin, E. (2012). İlköğretim okulları branş öğretmenlerinin yıldırma davranışlarına maruz kalma
düzeyleri sosyo-demografik değişkenler açısından incelenmesi (İstanbul ili Esenler ilçesi),
Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,
İstanbul.
- Altınkurt, Y., K. (2012). Üniversite çalışanlarının psikolojik yıldırma algıları ile denetim odağı
arasındaki ilişki, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü, Balıkesir.
- Arpacıoğlu, G. (2003). İşyerindeki Stresin Gizli Kaynağı: Zorbalık ve Duygusal Taciz. HR Dergisi,
Kasım-Aralık:1-7.
- Aydın B. (2004). 21. Yüzyılda Eğitim ve Türk Eğitim Sistemi. İstanbul: Dem Yayınları.
- Aydın, Ş., Şahin, N. ve Uzun, D. (2007). Örgütlerde Yaşanan Psikolojik Şiddet Sorunlarının
Konaklama İşletmeleri Açısından Değerlendirilmesi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü Dergisi, C. 16, S. 2.
- Bulut, U. H. (2007). Ortaöğretim öğretmelerinde psikolojik şiddet düzeyi (mobbing),
Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Cerit, Y. (2013) Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Paternalist Liderlik ile Öğretmenlere Yönelik
Yıldırma Davranışları Arasındaki İlişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri
Educational Sciences: Theory & Practice, 13(2), Bahar/Spring, 839-851.
- Çam, Z. (2010). İlköğretim Okullarında Görev Yapan Öğretmenlerin Maruz Kaldıkları Yıldırma
Eylemleri ile Tükenmişlik Düzeyleri Arasındaki İlişki: Van İli Örneği, Yayımlanmamış
Yüksek Lisans Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri
Anabilim Dalı, Van.
- Çelik, V. & Gömleksiz, M. N. (2000). A critical examination of globalization and ıts effects on
education. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10 (2), 133-144.
- Çobanoğlu, İ. (2005). Mobbing İşyerinde Duygusal Saldırı ve Mücadele Yöntemleri. İstanbul: Timaş
yayınları.
- Çomak, E. (2011). İlköğretim Öğretmenlerinin İlköğretim Okullarında Yaşadıkları Yıldırma
Durumları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Mersin Üniversitesi Eğitim Bilimler
Enstitüsü.
- Davenport, N., Schwartz, R. D., Elliott, G. P. (2003). Mobbing: isyerinde duygusal taciz. (Cev.
Osman Cem Onertoy). İstanbul: Sistem.
- Ergüner, M. (2014). Meslek lisesinde çalışan öğretmenlerin tükenmişlikleri ile maruz kaldıkları
yıldırma davranışlarının incelenmesi: Beykoz örneği, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi,
İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Ertürk, A. (2005). Öğretmen ve okul yöneticilerinin okul ortamlarında maruz kaldıkları yıldırma
eylemleri (Ankara ili ilköğretim okulları örneği), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi
Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Ertürk, A. (2011). İlköğretim okullarında görevli öğretmen ve yöneticilere yönelik duygusal yıldırma
davranışlarının incelenmesi: Yıldırma davranışlarının meydana gelmesinde etkili olan
faktörler/Analysis of mobbing behavior that teachers and managers exposed in primary
schools, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi: Ankara.
- Ertürk, A. ve Keskinkılıç Kara, S. B. (2015). The Mobbing Behavior In Secondary Schools And
Differences By Province, TOJET: The Turkish Online Journal of Educational Technology –
August
2015,
Special
Issue
for
INTE
2015,
650-655
http://www.tojet.net/special/2015_8_1.pdf
- Esmer, E. ve Özden, B. (2018). Öğretim Yöntem Ve Tekniklerinin Düşünme Stilleri İle Bilişüstü
Farkındalıkları Yordama Gücü: Sınıf Öğretmeni Eğitimi Üzerine Bir Araştırma, Turkish
Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or
Turkic, 12/28: 307-326 DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.12530
ISSN: 1308-2140, ANKARA-TURKEY.
- Gökçe, A. T. (2008). Yıldırma: İşyerinde Yıldırma Eğitim Örneği. Ankara: Pegem Akademi.
- Kadıoğlu Ateş, H. ve Gürdağ, K. (2017). Sınıf Öğretmenlerinin Mobbing Algısı: Bir Literatür
Çalışması. Internatıonal Congress On Afro-Eurasıan Research III October 19-21, İstanbul,
Abstracts
Bildiri
Özetleri
Kitabı,
ISBN:
978-605-67620-2-4
http://afroeurasia.org/assetsx/2017/files/afroeurasia_org_20172_istanbul_abstracts_book.p
df (01.11.2017).
- Keskinkılıç-Kara, S. B. (2016). Okullarda yaşanan siyasi ayrımcılığın bireysel ve örgütsel etkileri.
Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(3), 1371-1384.
- Koçak, N. (2015). Öğretmenlerin psikolojik şiddet (mobbing) algıları İstanbul ili Anadolu yakasında
bulunan resmi kız meslek liselerinde bir tarama, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi,
Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Konaklı, T. (2011). Üniversitelerde yıldırma ve kültürel değerlerin yıldırma ile başa çıkma
yaklaşımlarına etkisi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü, Kocaeli.
- Korkmaz, B. (2015). Ortaokul öğretmenlerinin duygusal taciz (mobbing)'e ilişkin algıları (Bolu ili
örneği), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim
Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
- Korkmaz, M. ve Cemaloğlu, N. (2010). “The Relationship between Workplace Bullying and Features
of Learning Organizations”, 6.Th International Conference On Workplace Bullying –
Sharing Our Knowledge. Abstracts. 4-6 Haziran 2010, 193-195, Institut Sante Et Societe,
Montreal-Canada.
- Kurt, S. ve Kurt, İ. (2015). Mobbing (Psikolojik Taciz) Konusunda İlköğretim Sınıf Öğretmenlerinin
Görüşleri ve Önerileri / Mobbing Elemantary Classroom Teachers Opinions And
Suggestions On How Psychological Harassment”, TURKISH STUDIES -International
Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-, ISSN: 1308-
2140, (Prof. Dr. H. Ömer Karpuz Armağanı), Volume 10/15 Fall 2015,
ANKARA/TURKEY,
www.turkishstudies.net,
DOI
Number:
http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.8648, p. 615-632.
- Leymann, H. (1996). The Content And Development Of Mobbing At Work, European Journal Of
Work And Organizational Psychology, Vol: 5, No: 2, 165-184
- Miles, M. B, Huberman, M. A. (1994). An Expanded Sourcebook Qualitative Data Analysis.
London: Sage Publication
- Mikkelsen. E. G. ve Einarsen, S. (2002). Basic assumptions and symptoms of post-traumatic stress
among victims of bullying at work. European Journal of work and Organisational
Psychology, 11: 87-111.
- Öz, Ş. (2008). Öğretmenlerin İşyerlerinde Yıldırma (Mobbing) Algıları, Yayımlanmamış Yüksek
Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Ana
Bilim Dalı, İstanbul.
- Pekdemir, Z. (2010). Denizli ilköğretim okullarında “yıldırma davranışlarına” ilişkin öğretmen
görüşleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Pamukkale Üniversitesi: Denizli.
- Sabancı, A. ve Yücel, E. (2013). İlköğretim Okullarında Öğretmen Veli İlişkilerinde Veliye Yönelik
Psikolojik Yıldırma Davranışları (Mobbing Behaviours Towards Parents in Elementary
Schools in Teacher-Parent Relations). Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (H.
U. Journal of Education) 28(2), 348-363.
- Sadık, Ö. (2014). Sınıf öğretmenlerinin maruz kaldıkları yıldırma davranışları, algıladıkları sosyal
destek ve mesleki iş doyumları arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
İstanbul Aydın Üniversitesi.
- Seçkin Çelik, T. (2013). Psikolojik Taciz: Öğretim Elemanlarına Yönelik Bir Araştırma,
Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Galatasaray Üniversitesi, İstanbul.
- Şişman, M. (2006). Eğitim Bilimine Giriş. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
- Tanoğlu, Ş. Ç. (2006). İşletmelerde incinmenin değerlendirilmesi ve bir yük öğrenim kurumı-unda
uygulama. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü,
Konya.
- Tetik, S. (2010). Mobbing kavramı: Birey ve örgütler açısından önemi. KMÜ Sosyal ve Ekonomik
Araştırmalar Dergisi,12 (18): 81-89.
- Tınaz, P. (2006). İşyerinde Psikolojik Taciz (Psychological Harassment at Work). İstanbul: Beta
Yayınları.
- Toker Gökçe, A. (2006). İş yerinde mobbing: Özel ve resmi ilköğretim okulu öğretmen ve
yöneticileri üzerinde yapılan bir araştırma, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara
Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
- Tutar, H. (2004). İşyerinde Psikolojik Şiddet. İstanbul: Platin Yayıncılık.
- Vatansever Bayraktar, H. & Yılmaz, K.Ö. (2016). “Sınıf Öğretmenlerinin Çatışma Çözme Becerileri
İle Stresle Başa Çıkma Becerileri Arasındaki İlişki / Relationship Between Conflict Solving
Skills and Coping with Stress Skills of Elementary School Teachers’”, TURKISH STUDIES
-International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-,
ISSN: 1308-2140, (Prof. Dr. Hayati Akyol Armağanı), Volume 11/3 Winter 2016,
ANKARA/TURKEY,
www.turkishstudies.net,
DOI
Number:
http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.9308, p. 2333-2354.
- Yazıcıoğlu, Y. ve Erdoğan, S. (2004). Spss uygulamalı bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Detay
Yayıncılık.
- Yıldırım, F. (2015). Öğretmenlerin psikolojik şiddet (mobbing) algıları İstanbul ili Anadolu
yakasında bulunan resmi ortaokullarda bir tarama (Adalar, Beykoz, Çekmeköy, Pendik,
Sancaktepe, Sultanbeyli, Tuzla ilçesi örneği), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Maltepe
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul
- Yıldırım, G. (2010). İlköğretim Okulu Sınıf Öğretmenlerinin Okul Müdürleri Tarafından Mobbing
Davranışlarına Maruz Kalma Durumları (Kırıkkale İli Örneği), Yayınlanmamış yüksek lisans
tezi, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (7. Baskı). Ankara:
Seçkin Yayınevi.