MEMLÜKLER DÖNEMİNDE KÂRİMÎ TÜCCARLARININ ULUSLARASI TİCARETTEKİ YERİ VE ÖNEMİ

Ortaçağ'da özellikle XI. ve XV. yüzyıllar arasında varlığını sürdürmüş olan “Kârimî tüccarları” Ortadoğu ve Uzakdoğu'nun önemli bir tüccar grubuydu. Bu tüccar grubu devlete zamanında ve tam olarak vergilerini ödemeleri sebebiyle ün salmışlardı. Karimi tüccarları Fatimiler döneminde tarih sahnesine çıkmalarına rağmen asıl ticari açıdan gelişmesi ve uluslararası ticarette etkin rol oynamaları Memlükler döneminde olmuştur. Çünkü Memlük sultanları gerek ulusal ve gerekse uluslararası ticareti teşvik ediyorlardı. Devletin yapmış olduğu bu teşvikten en çok Karimi tüccarları yararlanmıştır. Karimi tüccarları XIII. ve XIV. Asırlarda çok zenginleştiler ve ticari faaliyetlerini Ortadoğu’dan Uzakdoğu ülkelerine Hindistan, Çin ve Batı Avrupa’ya kadar geniş bir alana yaymışlardır. Kârimî tüccarları Hindistan'dan baharatı, Çin'den ipeği ve mücevheratı ve diğer ülkelerden satın aldıkları tekstilden gıda maddelerine kadar ve hatta kereste, silah ve zırha kadar her türlü ticari emtiayı satıyorlardı. Hindistan ve Çin’den gelen bu çeşitli ticari mallar önce Yemen’in Aden limanına oradan da Kızıldeniz üzerinde bulunan Ayzab limanına getiriliyor ve buradan da develerle Mısır’a ulaştırılıyordu. Mısır’a getirilen bu mallar, çeşitli antrepolarda depolanıyor ve buradan da Cenevizli, Venedikli, Marsilyalı, Pisalı ve Katalonyalı tüccarlara satılıyordu. Böylece bu ticari aktiviteden çok kazanç elde ediyorlardı. Bu tüccar grubu o kadar zenginleşmişti ki, Memlükler döneminde devlete borç para verecek kadar ekonomik güce erişmişlerdi. Karimi tüccarları XV. yüzyılın sonlarına yaklaştıklarında gerek Memlük devletinin uyguladığı baskıcı ekonomik ve ticari politikalar ve gerekse Papalığın uyguladığı ticari ambargolar yüzünden güçlerini kaybettiler ve XV. asrın sonunda tarih sahnesinden çekilmişlerdir. Hatta kendi işlerini devlet kademesinde daha rahat halledebilmek için devletin üst düzey bürokrasisinde bile görev almışlardır. Bu tüccar grubunu incelemek ve araştırmak uluslararası ticaret bakımından çok önemlidir.

PLACE AND IMPORTANCE OF KARIMI MERCHANTS IN INTERNATIONAL TRADE IN THE MAMLUKS ERA

Kârimî merchants, who maintained their existence particularly between the 11th and 15th centuries, were the prominent traders of all Middle East and Far East Regions. This merchant group was renowned for paying taxes to the state on time and in full. Although the Karimi merchants came out on the stage of history during the Fatimid era, it was in the period of the Mamluks when they developed commercially and played an active role in international trade. Because, the Mamluk sultans were encouraging both national and international trade, The Karimi merchants benefited the most from the incentive the state made. Karimi merchants grew rich in the 13th and 14th centuries and spread their commercial activities from the Middle East to Far East countries like India, China and Western Europe. They were selling various spices from India, silk and jewelry from China and certain items ranging from textile goods and food from different countries, and all kinds of commercial goods including even timber and weapons. These various merchandise from India and China were first brought to Yemen's port of Aden and then to the port of Ayzab on the Red Sea, and from there it was transported to Egypt on the back of camels. These goods brought to Egypt were stored in various warehouses and were sold to Genoese, Venetian, Marseille, Pisican and Catalan merchants. So they were making a lot of profit from this commercial activity. These merchants became so economically powerful in their period that they started to lend money to the The Mameluke State. Towards the end of the 15th century, the Karimi merchants lost their power because of the repressive economic and commercial policies imposed by the Mameluke State, and the commercial embargoes that the Pope practiced, and they withdrew from the stage of history at the end of the 15th century. They even occupied top governmental positions in order to run their business smoothly. Therefore, analyzing and studying this group of merchants should be regarded as considerably significant with regards to international trade.

PDF

___

Abu Lughod, Janet L. (1989), Before European Hegomony: The World System A. D. 1250-1350, Oxford University Press, New York.
Abulafia, D. (1987) "Asia, Africa and Trade of Medieval Europe", The Cambridge Economic History, Ed.: M. M. Postan, E. Miller, c. II, Cambridge University Press, New York.
Akdağ, Mustafa (1995), Türkiye'nin İktisadi ve İçtimai Tarihi, c. I. , İstanbul.
Ağır, Abdullah Mesut (2015), Memlüklarda Ticaret, Çizgi Kitabevi, Konya.
Ashtor, Eliyahu (1983), Levant Trade in the Middle Ages, Princeton-New Jersey.
Ashtor, Eliyahu (1976), A Social and Economic History of the of Near East in the Middle Ages, London.
Ashtor, Eliyahu (1986), ''Observations on Venetian Trade in the Levant in the 15th Century'', East- West Trade in the Medieval Mediterranean, Ed. B. Z. Kedar, London. s. 533-586. .
Aşur, Abdulfettah (1992), el-Müctema el-Mısr fi’Asr Selatin el-Memalik, Kahire.
Cooker, John P. (2014), The Mediavel Nile Route, Navigation and Landscape in Islamic Egypt, The American Universty in Cairo, Press, Cairo.
Çetin, Altan (2004), “Memlükler Döneminde Kârimî Tüccarları”, Tarih Araştırmaları Dergisi, c. 22, s. 71-87.
Duri, Abdulaziz (1991), İslam İktisat Tarihine Giriş, (Çev. Sabri Osman), İstanbul. el-Aşkar, Muhammed Abdulgani (1999), Tüccar et-Tevabil fi Mısr el-Memlüki, Kahire.
El-Ayni, Bedr ed-Din Mahmud (1989), ’Ikd el-Cuman fi Tarih Ehl ez-Zeman, (Thk. Muhammed Muhammed Emin), c. IV, Kahire.
el-Gavsi, Atiyye (1975), "Avda Cedide’ala Tüccar el-Kârimî n Vakıa ve Vesaik el-Cenize"el- Mecelle et-Tarihiyye el-Mısriyye, c. XXII, Kahire.
el-Hamevi, Yakub b. Abdullah (1983), Mu'cemü'l-Büldan, Beyrut.
ez-Zahiri, Garsüddin Halil b. Şahin (1892), Kitabu Zübdeti Keşfi'l-Memalik, Paris.
Fischel, Walter j. (1958), “The Spice Trade in Mamluk Egypt: A Contribution to the Economic History of Medival Islam”, JESHO, vol. 1, No: 2, s. 157-174.
Hafaci, Ahmet Abdulhamid (1982), "Tabakat et-Tüccar fi Mısr el-Memlüki ve Asaruha fi Muctema' Mısr" Tanta Üni. Ed. Fak. Dergisi, S. I.
Heyd, W. , Yakın-Doğu Ticaret Tarihi, (Terc. Enver Ziya Karal), Ankara 1977.
İbn Batuta (1996), Rihletü İbn Batuta, Tuhfetü'n-Nüzzar fi Garaibu'l-Emsar ve Acaibu'l-Esfar (Thk. Mustafa el-Kassas- Muhammed Abdülmümin Uryan), Beyrut.
İbn Cübeyr (1907), Tezkire bi'l-Ahbar an İttifakat el-Asfar (er-Rihle), (Nşr. W. Wright), Leiden.
İbn Hacer, Ebu'l-Fazl Şihab ed-Din el-Askalani (1969), İnba' el-Gumr bi-Enba el-'Umr fi't-Tarih, (Nşr. Hasan Habeşi), c. I, Kahire.
İbn İyas, Muhammed b. Ahmed, (1963) Beda'yi'z-Zuhur fi Vekay'i ed-Duhur (nşr. Muhammed Mustafa), Metabiu'ş-Şaab, c. IV, Kahire.
İbn Kesir, Ebu'l-Fida İsmail b. Ömer (1998), el-Bidaye ve'n-Nihaye, (Thk. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Turki), c. XVII, Cize.
Kalkaşandi, Ebu'l-Abbas Şehabeddin Ahmed b. Ali (1987), Subhu'l-A'şa fi Sina'ati'l-İnşa, (Thk. Muhammed Hüseyin Şemseddin), c. III, XIV, Beirut (Daru'l-Kütübü'l-İlmiyye).
Keleş, Bahattin (1999) Bahri Memlüklerde İktisadi ve Ticari Hayat (1250-1382), Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Basılmamış Doktara Tezi), Kayseri.
Keleş, Bahattin (2002), "Memlüklerde Ticaret", Türkler Ansiklopedisi, Ankara, Yeni Türkiye Yayınları, c. V, s. 819-849.
Kopraman, Kazım Yaşar (1992) ’Memlükler", Doğuştan Günümüze Büyük İslam Tarihi, c. VI, İstanbul.
Lane, F. C (1973), A Maritime Republic, Hopkins University Press, Virginia.
Lebib, Subhi (2002), "Eyyubiler ve Memlükler Devrinde Mısır'ın Ticaret Politikası", (Çev. Altan Çetin) Şarkiyat Araştırmaları Dergisi, Ankara, c. II, S. 4, s. 133-150.
Macit, Abdül mü'min (1972), Nizamu Devleti Selatini'l- Memalik, Kahire.
Makrizi, Takiyyuddin Ahmed b. Ali (1958), Kitabu’s-Sulük li Marifeti Düveli’l-Mülûk, (Thk. Muhammed b. Ziyade), c. III. Kahire.
Makrizi, Takiyyuddin Ahmed b. Ali (1940), İğasetü'l-İmme bi Keşfi'l-Ğimme (Nşr. Muhammed Mustafa Ziyade-Cemaleddin Muhammed Şeyyal), Kahire.
Makrizi, Takiyyuddin Ahmed b. Ali (h. 1270), el-Mevaiz ve'l-İtibar bi-Zikr el-Hitat ve'l-Asar, c. I, II, Kahire.
Mortel, Richard (1989), '' Prices in Mecca During The Mamluk Period'', Journal of the Economic an Social History of the Orient, Leiden, XXXII. , s. 279-333.
Naim Zeki Fehmi (1973), Turuku’t-Ticareti’d-Düveliyye ve Mahattatuha Beyne’ş-Şarki ve’l-Ğarbi, Kahire.
Narayan, Chaudhuri Kirti (2005), “Müslüman Toplumların Ekonomisi” (Çev. Zülal Kılıç), Cambridge Resimli İslam Ülkeleri Tarihi, İstanbul, ed. Francis Robinson, s. 177-223.
Özdal, Ahmet N. (2016), Ortaçağ Ekonomisi ve Müslüman Tüccarlar, (X-XIV. yüzyıllar), Selenga Yayınları, İstanbul.
Salih, Hilmi Muhammed (tsz.), İktisad Mısr ed-Dahili ve Enzimetuhu fi el-Ahd el-Memalik, İskenderiye.
Sayyid-Marsot, Afaf Lutfi (1985), A Short History of Modern Egypt, Cambridge.
Tsugitaka, S. (2006), "Slave Traders and Kârimî Merchants", Mamluk Studies Reviev, X-1.
Utku, Nihal Şahin (2012), Kızıldeniz-Çöl, Gemi ve Tacir, İstanbul.
Yüzbeki, Tevfik (1975), Tarih Ticaret Mısr el-Bahriyye fi’Asr el-Memalik, Musul.