MAZLÛM VE YÛSUF U ZÜLEYHÂSI

Klasik edebiyatta şairlerin hayatları hakkında bilgi sahibi olabilmek için başta tezkireler olmak üzere birçok biyografik kaynağa başvurulmaktadır. Bu kaynaklarda bilgi bulunamadığı zaman ise edebî eserin kendisi biyografik bilgi kaynağı olmaktadır. Klasik şiir her ne kadar gelenek çerçevesinde meydana gelmiş olsa da her temasın iz bırakması gibi ortaya konan eserlerde kişisel izler bulmak mümkündür. Bu ilkeden hareketle, kaynaklarda kendisi hakkında bilgi bulunmayan Mazlûm mahlaslı şair hakkında elde bulunan tek eseri Yûsuf u Züleyhâ adlı mesnevisinden hareketle hayat hikâyesi ortaya konulmaya çalışıldı. Eserden elde edilen bilgilere göre Mazlûm’un adının Kerîm Mîr Alî/Kerîm Mîr Mihralî, memleketinin İran’ın Sebzevar şehri olduğu; eseri 45 yaşında kaleme aldığı, İran’da bulunan Hâbûşân, Çenârân, Zûrım ve İstahr gibi yerleşim yerlerinde yaşadığı anlaşılmaktadır. Yine mesnevideki bilgilerden hareketle Mazlûm’un Şii mezhebinden olduğu tespit edilmiştir. Mesnevide açık bir şekilde belirtilmemiş olsa da eserin İranlı şair Mollâ Câmî’nin aynı adlı mesnevisinin bazı farklarla serbest bir çevirisi olduğu ortaya konulmuştur. Eserden hareketle şairin biyografisi oluşturulduktan sonra eserin adı, beyit sayısı, sunulduğu kimse, telif ve istinsah tarihi, nüshaları ile düzenleniş şekli hakkında bilgi verildi. Bu çalışmada kaynaklarda kendisi hakkında bilgi bulunmayan Mazlûm mahlaslı şairin ve eseri Yûsuf u Züleyhâ adlı mesnevinin Türk edebiyatına tanıtılması amaçlanmaktadır.

MAZLÛM AND HIS MASNAVI YÛSUF U ZULEYHÂ

A large number of biographical sources, especially tezkires (collections of biographies), are used in classical literature to get information about the lives of poets. When such sources lack information, the literary work itself becomes a source of biographical information. Just as each contact leaves its own traces, so too works include the traces of their poet/author. Although classical poetry was formed within the framework of tradition, it is possible to find personal traces in works of classical poetry. Against this background, this study attempted to reveal the life story of the poet writing under the pseudonym ‘Mazlûm’, about whom no information is available, on the basis of the poet’s only work the Yûsuf u Züleyhâ masnavi. Based on the information in the masnavi, the real name of Mazlûm was Kerîm Mîr Alî or Kerîm Mîr Mihralî from the Sebzevar city, Iran, wrote his work at the age of 45, and lived in cities like Hâbûşân, Chenaran, Zûrım, and Istakhr. The information in the masnavi also showed that Mazlûm was Shia and his work was a free translation with some differences of the same-titled work written by the Persian poet Mollâ Câmî’s (also known as Djāmī), although not explicitly stated in the work. After creating the biography of the poet based on the work, the study provides information on the title of the work, the number of couplets, the person to whom it was presented, the date of the copyright, its copies, and its organization. As a result of this study, the pen-named poet Mazlûm and his masnavi Yûsuf u Züleyhâ were introduced and brought up to the Turkish literature.

PDF

___

Aydın, Ş. (2008). İran kütüphaneleri Türkçe yazmalar kataloğu. İstanbul: Timaş Yay.
Bayram, Ö. (2005). Azerbaycan sahası tezkireleri ve Seyyid Azim Şirvânî’nin tezkiresi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara: Gazi Üniv.
Cunbur, M. (1999). Son asır Türk şairleri (Kemâlü’ş-şuarâ) İbnü’l-Emin Mahmud Kemal İnal. C. 1. Ankara: Atatürk Yüksek Kurumu Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı.
Çiftçi, Ö. (2017). Fatîn Davud hâtimetü’l-eş’âr (Fatîn tezkiresi). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü. Erişim adresi: http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/55976,fatin-tezkiresi-pdf.pdf?0
Genç, İ. (2000). Esrar Dede tezkire-i şu’arâ-yı Mevleviyye (İnceleme-Metin). Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yay.
İsen, M., Kılıç, F. , Aksoyak, İ. H, Eyduran, A. (2002). Şair tezkireleri. Ankara: Grafiker Yay.
Kahraman, S. A. (1996). Mehmed Süreyya sicill-i Osmanî C. 3. N. Akbayar (Yayına haz.). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay.
Koç, M. (2018). Mazlûm, Yûsuf u Züleyhâ (İnceleme-Tenkitli Metin).(Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara: Hacettepe Üniv.
Levy, R. (2001). Mîr. İslâm Ansiklopedisi İslâm Âlemi Tarih, Coğrafya, Etnografya ve Biyografya Lügati. Eskişehir: MEB Yay.
Musalı, V. (2012). Azerbaycan tezkirecilik tarihi. Bakü: Azerbaycan Millî El Yazmalar Akademiyası Muhammed Fuzuli Adına El Yazmalar Enstitüsü.
Sümer, F. (1967). Safevî devletinin kuruluşu ve gelişmesinde Anadolu Türklerinin rolü (Şah İsmail İle Halefleri ve Anadolu Türkleri). Ankara: Güven Matbaası.
Terbiyyet, M. A. (1935). Dânişmendân-ı Âzerbâycân. Tahran: Meclis Matbaası.
Turan, S. , Çetin, K. (2010b). Biyografik bilgi bakımından divanlar: Nâbî divanı örneği. Mustafa İsen Adına Uluslararası Sempozyum Klasik Türk Edebiyatında Biyografi Bildiriler. Ankara: AKM Yay.
Ünver, İ. (2011). Mesnevi. Türk Dili, Türk Şiiri Divan Şiiri Özel Sayı II. S. 415-416-417. s. 430-563. Temmuz-Ağustos-Eylül 1986.
Yuvacı, B. (2014). Tuhfe-i Nâilî metin ve muhtevâ (II. Cilt s.735-999). (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sivas: Cumhuriyet Üniv.