319118

ÂŞIK GELENEĞİNE, SANATINA VE EDEBİYATINA DAİR: REYHANÎ DİYOR Kİ

Sözlü gelenek kültürün sürekliliğini taşıması yönüyle önemlidir. Türk kültürü için de bu sürekliliği âşıklık geleneği bugüne kadar yaşatmıştır. Özellikle usta âşıklar hem sanatkârlık yönüyle hem eserleriyle hem de kültüre dair görüşleriyle kalıcı izler bırakmıştır. Âşık Reyhanî de bu görkemli ustalardan birisidir. Kahvehane ve düğün icralarında uzun yıllar sanatını temsil etmiştir. Şiirlerinde ele aldığı konuları ifade etmekteki hüneri onu ayıran diğer yönleri arasında farklı bir değerdedir. Bir yandan eleştiren diğer yandan da nasihat eden üslubu diğer âşıklar üzerinde etkili olmuştur. Hikâye tasnif eden ve usta bir anlatıcı olan Âşık Reyhanî, yurt içinde ve dışında birçok organizasyona katılmıştır. Erzurum’da başlayan âşıklığı vefat ettiği Bursa’da da sürmüştür. Doğup büyüdüğü şehirde açtığı Âşıklar Kahvesi, uzun süre bölge âşıklığı için icra mekânı olmuştur. Diğer illerden ve ilçelerden gelen âşıklar, onun kahvehanesinde bir araya toplanmış geleneğin farklı türlerini ve dallarını dinleyenlere sunmuşlardır. Âşık Reyhanî içinde yaşadığı topluma karşı sorumluluk duyan birisidir. Yanlış gördüğü konuları hemen her ortamda şiiriyle ve sözleriyle ortaya koymuştur. Bunun yanında çözüm önerileri de getirmiştir. Mensubu olduğu âşıklık için de eleştirilerini ve tespitlerini esirgememiştir. 1982 yılında Türkiye’ye gelen Yıldıray Erdener ile yaptığı görüşmede kendisine, âşıklara ve âşıklığa ait konularda düşüncelerini ortaya koymuştur. Kendisinden yapılan derleme bilgileri bundan sınırlı değildir elbette. Amerika Birleşik Devletlerine gittiği dönemde ve sonrasında farklı ortamlarda gerek araştırmacılar gerekse kültür insanları tarafından görüşleri kayda geçirilmiştir.

ABOUT MINSTREL TRADITION, ART AND LITERATURE: REYHANI SAYS

Oral tradition is for cultural continuity important. Today in Turkish culture this continuity is still given from minstrel traditions. Especially professional minstrels artistic way of life, monuments and cultural point of views leaved traces in Turkish culture. The minstrel Reyhani is one of these professionals. For a long time he presented and represented his art in special events. The topics he uses in his poems and his skills of expression make him special. He even influenced other minstrels by his criticizing and advisable tone. Because of being a master narrator minstrel Reyhani joined many national and international events. His in Erzurum started minstrelsy continued in Bursa where he past. The minstrelsy cafe he opened in the city of his birth was many years a reference point for regional minstrels. In his cafe regional and interregional minstrels participated his ideas in meetings where they showed different types of minstrelsy tradition to their audience. Minstrel Reyhani felt responsible for the society he lived in. Almost in every case of social misbehavior Reyhani created new poems to mention these circumstances. In addition to these he even created solutions. Although being a member Reyhani criticized the minstrelsy tradition and mentioned his detections. During the Turkey visit of Yildiray Erdener in 1982, Reyhani told him his thoughts of other minstrels and the minstrelsy tradition. The compilation of Reyhani ́s work is consisting more of his own collection for sure. Due the period and aftermath of his United States visit different scientists and cultural anthropologists interviewed Reyhani.

PDF

___

Âşık Yaşar Reyhanî, 1988, Kervan, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayını, Ankara.
Aşır, Ayşe, 2009, Âşık Yaşar Reyhanî-Hayatı ve Sosyal Konulu Şiirlerinin İncelemesi, Celal Bayar Ünv, SBE Türk Dili ve Edebiyatı, Türk Halk Edebiyatı Yüksek Lisans Tezi, (Dan:Bekir Sami Özsoy), Manisa.
Bali, Muhan, 1968, “Atışma Birincisi Âşık Yaşar Reyhanî”, Türk Folklor Aştırmaları Dergisi, Yıl 19, Cilt 11, Sayı 226, Mayıs, İstanbul, s. 4753-4755.
Cemiloğlu, İsmet, 2001, “Âşık Mevlüt İhsani Hayatı ve Hikâyeciliği”, Millî Folklor Dergisi, Cilt 7, Yıl 13, Sayı 51, Güz, Ankara, s. 80-92.
Düzgün, Dilaver, 1997, Âşık Yaşar Reyhani-Hayatı Sanatı ve Şiirlerinden Seçmeler, Atatürk Üniversitesi Yayını, Erzurum.
Gökalp, Mehmet, 1988, Bardızlı Âşık Nihânî, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayını, Ankara.
Günay, Umay, 1992, Türkiye’de Âşık Tarzı Şiir Geleneği ve Rüya Motifi, Akçağ Yayını, Ankara.
Halıcı, Feyzi, 1992, Âşıklık Geleneği ve Günümüz Halk Şairleri-Güldeste, Atatürk Kültür Merkezi Yayını, Ankara.
İvgin, Hayrettin, 2007, “Âşık Yaşar Reyhanî”, Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, C:XCIII, S:663, Ankara, s.273-276.
Kabaklı, Ahmet, 1991, Türk Edebiyatı, IV. Cilt, Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları, İstanbul, s.713-714.
Karadeniz, Bekir. Orhan Bahçıvan, 2010, Doğulu Halk Şairleri 2, Karamavi Yayınları, İstanbul.
Makal, Tahir Kutsi, 1977, Âşıklar Şöleni-Çağdaş Ozanlar Antolojisi, Müzik-San Vakfı Yayını, İstanbul.
Özarslan, Metin, 2001, Erzurum Âşıklık Geleneği, Akçağ Yayını, Ankara.
Özhan, Mevlüt, E. Kırcı, Ö. Gözükızıl, Z. Özçörekçi, M. Küren, 1992, Yaşayan Halk Ozanları Antolojisi, Kültür Bakanlığı Yayını, Ankara, s.270-271.
Polatoğlu, Ozan Yusuf, 2003, Mızrabın Istırabı, Âşık Reyhânî Hayatı ve Şiirleri, Akbaş Kültür Yayınları, İstanbul.
Saçar, Birol, 1998, Âşık Yaşar Reyhani’nin Müziğinde Kullandığı Makamlar Üzerine Bir Araştırma, Hacettepe Ünv. SBE, Yüksek Lisans Tezi, Dan: Özkul Çobanoğlu,Ankara.
Tanrıkulu, Nâzım İrfan, 1997, Âşıklar Divanı-Günümüz Âşıkları, İstanbul.
Taşlıova, M. Mete, 2006, Kars’ta Sözel Hikâyecilik ve Hikâyeler, Hacettepe Ünv SBE Türk Halkbilimi Anabilim Dalı, (Basılmamış Doktora Tezi), Dan: Dursun Yıldırım, Ankara.
Taşlıova, M. Mete, 2008, “Sözel Bilgi Işığında Âşıkların Ezgi Repertuarı Üzerine Tespitler”, Türk Kültürü Araştırmaları Dergisi, Yıl 46, Yeri Seri C. I, S. 2, Ankara, s. 323-355.
Yardımcı, İlhan, 2006, Âşık Yaşar Reyhâni-Elli Yıllık Miras Bir Kırık Saz, Dizgi Ofset, Konya.
Erzincan, Erdal, https://www.youtube.com/watch?v=FpEaxnoTzaw (Erdal Erzincan- Gönül Defteri-A Take a way show) (E.T.: 16.01.2018)
Reyhanî, 1992, TRT Yaşayan Şiirimiz Televizyon Programı, Sunan: Tarık Gürcan, Program Konukları: Feyzi Halıcı, Şeref Taşlıova, Murat Çobanoğlu, Yaşar Reyhani.
Reyhanî, 1996, Mesaj TV programı (23.06.1996), https://www.youtube.com/watch?v=Q- zAuzN7jCE (E.T.: 10.04.2018)
Reyhanî, (t.y.), Meltem TV “Aziz Karaca ile Ozanlarımız” Programı, https://www.youtube.com/watch?v=dHjEhqHDQtE&list=RDdHjEhqHDQtE#t=52 (E.T.:04.04.2018)
Reyhanî (y.y.y.) TGRT Televizyonu Programı https://www.youtube.com/watch?v=HfeHTXgOn7E (E.T.:23.02.2018)