KÜLTÜRLEŞME STRESİ KISKACINDAKİ SURİYELİ ÖĞRENCİLER
Kültürleşme, farklı kültürel özelliklere sahip bireyler arasında gerçekleşen etkileşimlere bağlı olarak ortaya çıkan, sosyal ve psikolojik dönüşüm sürecidir. Bu süreçte göçmen bireylerin yaşadıkları psikolojik ve sosyo-kültürel uyuma bağlı sorunlar, kültürleşme stresini doğurmaktadır. Kültürleşme stresi yaşayan bireylerin stresle başa çıkma becerileri yeterli değilse, psikolojik ve sosyolojik boyutlarda bireysel ve sosyal düzlemde farklı problemlerin doğması güçlü bir olasılık olarak karşımıza çıkmaktadır. Sağlıklı bir kültürleşme ve toplumsal bütünleşme için kültürleşme stresinin etkilerinin çeşitli stratejiler izlenerek azaltılması gerekmektedir. Kültürleşme stresi, göçmen öğrencilerin tek başına üstesinden gelebilecekleri bir durum değildir. Türkiye’de yaşayan Suriyeli öğrencilerin kültürleşme stresi yaşamaları riskinin yüksek olması olgusundan hareketle, bu kuramsal çalışmada kültürleşme stresi ve ilişkili faktörler açıklanmaktadır. Suriyeli öğrencileri ülkemize zorunlu göç etmeye neden olan koşullar, göç öncesinde, sürecinde ve sonrasında yeni kültürel çevreye uyum sağlamada karşı karşıya kaldıkları travmatik deneyimler onların kültürleşme stresini artırmaktadır. Bu noktada özellikle eğitim sürecinde başta öğretmenler ve okul yöneticileri olmak üzere diğer eğitim paydaşlarının Suriyeli öğrencilere kültürleşme sürecinde destek sağlanması ve kültürleşme stresinin olumsuz doğurgularının azaltılması için çaba sergilemesi gerekmektedir. Bununla birlikte, Suriyeli göçmen öğrencilerin yeni kültürel bağlama psikolojik ve sosyo-kültürel uyum sağlaması ve toplumsal huzurun güvence altına alınması adına ev sahibi kültür üyelerinden de göçmen kültürün değerlerini anlayabilmesi ve empati yapabilmesi, iletişime açık ve hoşgörülü olması beklenmektedir.
SYRIAN STUDENTS IN THE FORCEPS OF ACCULTURATION STRESS
Acculturation is a process of social and psychological transformation that occurs due to interactions between individuals with different cultural characteristics. In this process, problems related to the psychological and socio-cultural adaptation of immigrants lead to acculturation stress. If individuals are not able to cope with acculturation stress, it is a strong possibility that psychological and sociological problems will arise at the individual and societal levels. The negative effects of acculturation stress must be reduced to manageable level so that a healthy acculturation and social integration may become possible. Various strategies at the individual and societal levels are to be employed to achieve the goal. However, acculturation stress is not something that immigrant students can come through alone. The current paper is a theoretical study which draws attention to the fact that higher acculturation stress among Syrian students living in Turkey and describes the related factors that acculturation stress associated with. The traumatic experiences of Syrian students before and during the migration process, which pushed Syrian students to migrate to our country, and their experience of adapting to the new cultural environment after migration have increased the possibility of experiencing acculturation stress among this group. The point is made in the paper that starting from teachers and school administration, all stakeholders should provide support for Syrian students in their acculturation journey and strive to reduce the negative implications of acculturation stress. Moreover, in order to ensure that Syrian students psychologically and socio-culturally adapt to new cultural context and that social peace is assured, the members of the hosting culture are expected to be able to understand and appreciate the cultural values of immigrant culture as well as be open to communication.
___
- Adewunmi, O. M. (2015). Acculturation stress and the coping strategies of Nigerian immigrant women
in the United States. Yayınlanmamış doktora tezi. Walden University, ABD.
- Aile Çalışma ve Sosyal Politikalar Bakanlığı. (2018). Göç, afet ve acil durumlarda psikososyal destek.
17 Eylül 2018 tarihinde https://ailetoplum.aile.gov.tr/uploads/pages/goc-afet-ve-acil
durumlarda-psikososyal-destek/psi-kososyal-destek-nedir.pdf adresinden indirilmiştir.
- Akıncı, B., Nergiz, A., & Gedik, E. (2015). Uyum süreci üzerine bir değerlendirme: göç ve toplumsal
kabul. Göç Araştırmaları Dergisi, 1(2), 58-83.
- Aksoy, Z. (2012). Uluslararası göç ve kültürlerarası iletişim. Journal of International Social Research,
5(20), 292-303.
- Alpaydın, Y. (2017). An analysis of educational policies for school-aged Syrian refugees in Turkey.
Journal of Education and Training Studies, 5(9), 36-44.
- Alver, B. (2018). İlkokullarda yetiştirme programı psikososyal destek rehberi. Ankara: MEB UNICEF
Yayınları.
- Amayo, O. F. (2009). Dimension of challenging parenting practices: Nigerian immigrants in the United
States. Journal of Pan African Studies, 3(2), 83-101.
- APA-(American Psychological Association). (2018). APA dictionary of psychology. 13 Eylül 2018
tarihinde https://dictionary.apa.org/stress adresinden erişilmiştir.
- Angay, H. (2012). Doğu ve güneydoğu illerinden İzmir’e göç eden ailelerin çocuklarının okul
sorunlarının incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler
Enstitüsü, İzmir.
- Arthur, N. & Collins, S. (2005). Introduction to culture-infused counselling. Culture-infused
counselling: Celebrating the Canadian Mosaic, 3-40.
- Ataca, B., & Berry, J. W. (2002). Psychological, sociocultural, and marital adaptation of Turkish
immigrant couples in Canada. International Journal of Psychology, 37(1), 13-26.
- Aydın, D., Şahin, N., & Akay, B. (2017). Göç olayının çocuk sağlığı üzerine etkileri. İzmir Dr. Behçet
Uz Çocuk Hastalıkları Dergisi, 7(1), 8-14.
- Baloğlu, M., Göv, E., & Bağrıaçık, T. (2017). Geçici koruma statüsündeki Suriyelilere yönelik rehberlik
hizmetleri kılavuz kitabı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
- Baritci, F. (2017). Suriyeli mültecilerin Türk toplumuna uyum süreci üzerine bir araştırma. Uluslararası
Hakemli İletişim ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (17), 227-245.
- Behera, J., & Hasan, B. (2018). Cultural identity and acculturative stress: a systematic review. Indian
Journal of Health and Wellbeing, 9(3), 454-458.
- Berry, J. W. (1997). Immigration, acculturation, and adaptation. Applied Psychology, 46(1), 5-34.
- Berry, J. W., Kim, U., Minde, T., & Mok, D. (1987). Comparative studies of acculturative
stress. International Migration Review, 21(3), 491-511.
- Bhugra, D. (2004). Migration and mental health. Acta Psychiatrica Scandinavica, 109, 243-258.
- Bozdağ, F. (2015). İç göç yaşamış ve yaşamamış ergenlerin benlik kurguları, uyum sorunları ve başa
çıkma tarzları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri
Enstitüsü, Ankara.
- Chun, C. A., Moos, R. H., & Cronkite, R. C. (2006). Culture: a fundamental context for the stress and
coping paradigm. In Handbook of multicultural perspectives on stress and coping (s. 29-53).
Springer, Boston, MA.
- Croucher, S., Galy-Badenas, F., & Routsalainen, M. (2014). Host culture acceptance, religiosity, and
the threat of Muslim immigration: an integrated threat analysis in Spain. Journal of Intercultural
Communication, 15(35).
- Cura, Ü. (2015). Uluslararası öğrencilerin akademik uyumuna sültürleşme stresi ve sosyal desteğin
etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Mevlana Üniversitesi Sosyal Bilimler Üniversitesi,
Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Konya.
- Deniz, A.Ç. Hülür, A.B., & Ekinci, Y. (2016). Göç, strateji ve taktik: Suriyeli sığınmacıların gündelik
hayat deneyimleri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9 (42), 1077-1087.
- Dow, H. D. (2011). An overview of stressors faced by immigrants and refugees: a guide for mental
health practitioners. Home Health Care Management and Practice, 23(3), 210-217.
- Duman, T. (2016). Sosyal uyumu sağlamak için Suriyelilerin eğitiminin önemi. II. Ortadoğu
konferansları: Ortadoğu’daki çatışmalar bağlamında göç sorunu bildiri tam metin kitabı. Kilis:
Kilis 7 Aralık Üniversitesi Matbaası.
- Dyal, J. A., & Dyal, R. Y. (1981). Acculturation, stress and coping: some implications for research and
education. International Journal of Intercultural Relations, 5(4), 301-328.
- Endler, N. S., & Parker, J. D. A. (1994). Assessment of multidimensional coping: task, emotion and
avoidance strategies. Psychological Assessment, 6(1), 50–60.
- Ertürk, Y. D. (2014). Davranış bilimleri. İstanbul: Kutup Yıldızı Yayınları.
- Faist, T. (2003). Uluslararası göç ve ulusaşırı toplumsal alanlar. (A. Z. Gündoğan, & C. Nacar, Çev.)
İstanbul: Bağlam Yayınevi.
- Fazel, M., Wheeler, J., & Danesh, J. (2005). Prevalence of serious mental disorders in 7000 refugees
resettled in western countries: a systematic review. The Lancet, 365(9467), 1309-1314.
- Flaskerud, J. H. (2007). Cultural competence column: acculturation. Issues in Mental Health
Nursing,28(5), 543-546.
- Furukawa, T. (1997). Sojourner readjustment: mental health of international students after one year’s
foreign sojourn and its psychosocial correlates. The Journal of Nervous and Mental Disease,
185(4), 263–268.
- Gil, A. G., Vega, W. A., & Dimas, J. M. (1994). Acculturative stress and personal adjustment among
Hispanic adolescent boys. Journal of Community Psychology, 22, 43-54.
- Göç İdaresi Genel Müdürlüğü. (2018). Yıllara göre geçici kapsamdaki Suriyeliler. 3 Mart 2018 tarihinde
http://www.goc.gov.tr/icerik3/gecici-koruma_363_378_4713 adresinden erişilmiştir.
- Göregenli, M. (2012). Temel kavramlar: önyargı, kalıpyargı ve ayrımcılık. Ayrımcılık Çok Boyutlu
Yaklaşımlar, 175-187.
- Gürgan, U. (2018, Haziran). Eğitim kurumlarındaki idarecilerin Suriye’den göç ve Suriyeli öğrenciler
hakkındaki metaforik algıları. International Congress on Politic, Economic and Social Studies)
(No. 4).
- Güvenç, B. (1972). İnsan ve Kültür. İstanbul: Remzi Kitabevi.
- Dona, G., & Berry, J. W. (1994). Acculturation attitudes and acculturative stress of central American
refugees. International Journal of Psychology, 29(1), 57-70.
- Hancı, İ. H., Aktaş, E. O., & Akçiçek, E. (1996). İç göçlerin çocuk suçluluğuna etkisi. Eğitim Dergisi,
173-183.
- Hovey, J. D. (1998). Acculturative stress, depression, and suicidal ideation among Mexican-American
adolescents: implications for the development of suicide prevention srograms in schools.
Psychological Reports, 83(1), 249-250.
- Hovey, J. D., & King, C. A. (1996). Acculturative stress, depression, and suicidal ideation among
immigrant and second-generation Latino adolescents. Journal of the American Academy of
Child and Adolescent Psychiatry, 35, 1183-1192.
- Hui, B. P. H., Chen, S. X., Leung, C. M., & Berry, J. W. (2015). Facilitating adaptation and intercultural
contact: the role of integration and multicultural ideology in dominant and non-dominant
groups. International Journal of Intercultural Relations, 45, 70-84.
- İnsan Hakları İzleme Örgütü. (2015). Geleceğimi hayal etmeye çalıştığımda hiçbir şey göremiyorum:
Türkiye'deki Suriyeli mülteci çocukların eğitime erişiminin çnündeki engeller–kayıp nesil
olmalarını önlemek. 16.04.2017 tarihinde www.hrg.org adresinden erişilmiştir.
- Kağnıcı, D. Y. (2017). Suriyeli mülteci çocukların kültürel uyum sürecinde okul psikolojik
danışanlarına düşen rol ve sorumluluklar. İlköğretim Online, 16(4), 1768-1776.
- Karataş, K., & Oral, B. (2016). Kültürel değerlere duyarlı pedagoji. Akademik Sosyal Araştırmalar
Dergisi (ASOS Journal), 4(34), 431-447.
- Karataş, K., Adıgüzel, Y., & Ünal, A. Z. (2018). Göç Travması Psikososyal Güçlendirici Destek
Programı. M. Baloğlu, M. ve E. Göv. (ed.). Psikososyal güçlendirici destek programı içinde.
Ankara: MEB Özel Eğitim ve Rehberlik Genel Müdürlüğü Yayınları
- Kardeş, S., & Akman, B. (2018). Suriyeli sığınmacıların eğitimine yönelik öğretmen görüşleri.
İlköğretim Online, 17(3), 1224-1237.
- Kılıçoğlu, G., Acat, M. B., & Karadağ, E. (2015). İngiltere’deki Türk öğrencilerin kültürleşme tercihleri
ve bu tercihlerin okula aidiyet duygusuyla ilişkisi. Sosyoloji Dergisi, 3(30), 195-225.
- Kim, J., Suh, W., Kim, S., & Gopalan, H. (2012). Coping strategies to manage acculturative stress:
meaningful activity participation, social support and positive emotion among Korean immigrant
adolescents in the USA. International Journal of Qualitative Studies on Health and Well-
Being, 7(1), 18870.
- Kim, Y. Y. (1988). Communication and cross-cultural adaptation: an Integrative theory. Clevedon,
UK: Multilingual Matters.
- Kirmayer, L. J., Dandeneau, S., Marshall, E., Phillips, M. K., & Williamson, K. J. (2011). Rethinking
resilience from indigenous perspectives. The Canadian Journal of Psychiatry, 56(2), 84-91.
- Kosic, A. (2004). Acculturation strategies, coping process and acculturative stress. Scandinavian
Journal of Psychology, 45(4), 269-278.
- Lazarus, R. S., & Folkman, S. (1984). Stress, appraisal and coping. New York, NY: Springer.
- Li, H. Z., & Browne, A. J. (2000). Defining mental illness and accessing mental health services:
perspectives of Asian Canadians. Canadian Journal of Common Mental
Health, 19(1), 143-159.
- Mercan U, E., & Bütün, E. (2016). Okul öncesi eğitim kurumlarındaki Suriyeli sığınmacı çocukların
karşılaştıkları sorunlar hakkında öğretmen görüşleri. Uluslararası Erken Çocukluk Eğitimi
Çalışmaları Dergisi, 1,1, 72-83.
- Noh, S., & Kaspar, V. (2003). Perceived discrimination and depression: moderating effects of coping,
acculturation and ethnic support. American Journal of Public Health, 93(2), 232-238.
- Oytun, O., & Gündoğar, S. S. (2015). Suriyeli sığınmacıların Türkiye’ye etkileri raporu. Ankara:
ORSAM TESEV (Rapor No: 195).
- Özkul, O. (2013). Kültür ve küreselleşme. İstanbul: Açılım Kitap.
- Project Lift. (2018). Ruh sağlığı ve psikososyal destek programı. 17 Eylül 2018 tarihinde
http://www.projectlift.org.tr/ruh-sagligi-ve-psikososyal-destek-programi/
adresinden
erişilmiştir.
- Psikososyal Çalışma Grubu. (2003). Psychosocial intervention in complex emergencies: a conceptual
framework. 4 Şubat 2018 tarihinde http://www.forcedmigration.org/psychosocial/papers/
Conceptual%20Framework.pdf adresinden erişilmiştir.
- Redfield, R., Linton, R., & Herskovits, M. J. (1936). Memorandum for the study of acculturation.
American Anthropologist, 38(1), 149-152.
- Sahranç, Ü. (2007). Stres kontrolü, genel öz-yeterlik, durumluk kaygı ve yaşam doyumuyla ilişkili bir
akış modeli. Yayımlanmamış doktora tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü,
Ankara.
- Sakız, H. (2016). Göçmen çocuklar ve okul kültürleri. Göç Dergisi, 2, 65-81.
- Sam, D. L., & Berry, J. W. (1995). Acculturative stress among young immigrants in Norway.
Scandinavian Journal of Psychology, 36(1), 10-24.
- Sam, D. L., & Berry, J. W. (2010). Acculturation: when individuals and groups of different cultural
backgrounds meet. Perspectives on Psychological Science, 5(4), 472-481.
- Saygın, S., & Hasta, D. (2018). Göç, kültürleşme ve uyum. Current Approaches in Psychiatry, 10(3),
302-323.
- Schumann, J. H. (1986). Research on the acculturation model for second language acquisition. Journal
of Multilingual and Multicultural Development, 7(5), 379-392.
- Schwartz, S. J., Zamboanga, B. L., & Jarvis, L. H. (2007). Ethnic identity and acculturation in Hispanic
early adolescents: mediated relationships to academic grades, prosocial behaviors, and
externalizing symptoms. Cultural Diversity and Ethnic Minority Psychology, 13, 364-373.
- Seale, W., & Ward, C. (1990). The prediction of psychological and sociocultural adjustment during
cross-cultural transitions. International Journal of Intercultural Relations, 14(4), 449–464.
- Seydi, A. R. (2014). Türkiye’nin Suriyeli sığınmacıların eğitim sorununun çözümüne yönelik izlediği
politikalar. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31,
267-305.
- Smokowski, P. R., David-Ferdon, C., & Stroupe, N. (2011). The relationship between acculturation and
violence in minority adolescents. In Acculturation: implications for Individuals, families and
societies. Nova Science Publishers, Inc.
- Stevens, G. W., & Vollebergh, W. A. (2008). Mental health in migrant children. The Journal of Child
Psychology and Psychiatry, 49(3), 276-294. 21 Mart 2018 tarihinde https://www.ncbi.nlm.nih.
gov/pubmed/18081765 adresinden erişilmiştir.
- Süleymanov, A. (2018). Suriyeli mülteci çocukların toplumsal uyum sorunları ve çözüm önerileri. 20
Eylül 2018 tarihinde http://www.trtcocukmedyasikonferansi.com/uploads/2017/11/03/6
dcbcb3a01764e3c840672e932cd40b3.pdf adresinden erişilmiştir.
- Şavur, E., & Tomas, S. A. (2010). Terör olayları sonrasında psikososyal destek hizmetleri. KrizDergisi,
18(1), 45-58.
- Şeker, B. D. (2015). Göç ve uyum süreci: sosyal psikolojik bir değerlendirme. B. D Şeker, İ. Sirkeci,&
M. M. Yüceşahin içinde. Göç ve uyum (s. 11-27). London: Transnational Press.
- Şimşir, Z., & Dilmaç, B. (2018). Yabancı uyruklu öğrencilerin eğitim gördüğü okullardaöğretmenlerin
karşılaştığı sorunlar ve çözüm önerileri. İlköğretim Online, 17(2), 1116-1134.
- Taşdemir, N. (2017) Göçmenler arasında algılanan ayrımcılık, psikolojik iyi olma hali ve
sosyalkimlikler ilişkisinin değerlendirilmesi. Sinop Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2),
47-70.
- Ting, L. (2010). Out of Africa! Coping strategies of African immigrant women survivors ofintimate
partner violence. Health Care for Women International, 31(4), 345- 364.
- Topkaya, Y., & Akdağ, H. (2016). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının Suriyeli sığınmacılarhakkındaki
görüşleri (Kilis 7 Aralık Üniversitesi örneği). Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü Dergisi, 7(1), 767-786.
- Torres, L., Driscoll, M. W., & Voell, M. (2012). Discrimination, acculturation, acculturative stress, and
Latino psychological distress: a moderated mediational model. Cultural Diversity andEthnic
Minority Psychology, 18(1), 17-25.
- Tunç, A. Ş. (2015). Mülteci davranışı ve toplumsal etkileri: Türkiye’deki Suriyelilere ilişkin bir
değerlendirme. TESAM Akademi Dergisi, 2(2), 29-63.
- Tuzcu, A., & Bademli, K. (2014). Göçün psikososyal boyutu. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 6(1),56-
66.
- Türk Dil Kurumu [TDK]. (2018). Güncel Türkçe sözlük. 21 Eylül 2018 tarihinde http://www.tdk.
gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5ba4ac7197085.42942330
adresinden erişilmiştir.
- Türk, F., Kaçmaz, T., Türnüklü, A., & Tercan, M. (2018). Okul psikolojik danışmanlarının
penceresinden Türk ve Suriyeli ilkokul öğrencilerinin gruplararası empati deneyimlerinin
incelenmesi. İlköğretim Online, 17(2),786-811.
- Uygur, N. (2013). Kültür kuramı. İstanbul: YKY Yayınları.
- Uzun, E. M., & Bütün, E. (2016). Okul öncesi eğitim kurumlarındaki Suriyeli sığınmacı çocukların
karşılaştıkları sorunlar hakkında öğretmen görüşleri. Uluslararası Erken Çocukluk Eğitimi
Çalışmaları Dergisi, 1(1), 72-83.
- Vega, W. A., Gil, A.G., Warheit, G., Apospori, E., & Zimmerman, R. (1993). The relationship of drug
use to suicide ideation and attempts among African American, Hispanic, and White non-
Hispanic male adolescents. Suicide and Life Threatening Behavior, 23, 110-119.
- Ward, C., & Kennedy, A. (1999). The measurement of sociocultural adaptation. International Journal
of Intercultural Relations, 23(4), 659-677.
- Yakushko, O. (2010). Stress and coping strategies in the lives of recent immigrants: a grounded theory
model. International Journal for the Advancement of Counselling, 32(4), 256-273.
- Yalçın, F. (2017). İstanbul’da yaşayan Suriyeli çocukların eğitime katılımları bağlamında uyum ve
kültürleşme süreçleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Marmara Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Yaylacı, F. G., Serpil, H., & Yaylacı, A. F. (2017). Paydaşların gözünden mülteci ve sığınmacılarda
eğitim: Eskişehir örneği. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 22, 101-117.
- Yıldırımalp, S., İslamoğlu, A., & İyem, C. (2017). Suriyeli sığınmacıların toplumsal kabul ve uyum
sürecine ilişkin bir araştırma. Bilgi Sosyal Bilimler Dergisi, (2), 107-126.
- Yu, B., Chen, X., Li, S., Liu, Y., Jacques-Tiura, A. J., & Yan, H. (2014). Acculturative stress and
influential factors among international students in China: a structural dynamic perspective. PloS
one, 9(4), e96322.