YAŞLILIK DÖNEMİNDEKİ BİREYLERİN YAŞLILIĞA İLİŞKİN ALGILARININ VE YAŞAM BOYU ÖĞRENME İHTİYAÇLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ

Bu çalışmada yaşlılık dönemindeki bireylerin yaşlılık algılarının ve yaşlılığa hazırlık için gerekli yaşam boyu öğrenme ihtiyaçlarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Fenomenoloji deseninde bir ihtiyaç analizi olan bu araştırmada nitel araştırma yöntemleri kullanılmış; Ankara’da ikamet eden bireylerden, amaçlı örnekleme yöntemlerinden maksimum çeşitlilik tekniğiyle belirlenen 39 katılımcı ile derinlemesine görüşmeler yapılmıştır. Yaşlılık sürecini bizzat deneyimlemekte olan katılımcılara yaşlılık algılarına, yaşlılık dönemi sorunlarına ve yaşlılığa hazırlanmaya ilişkin sorular sorulmuştur. Verilen cevaplar açık, eksen ve seçici kodlamaları yapıldıktan sonra yorumlanmıştır. Elde edilen bulgular, bireylerin yaşlılık algısının çoğunlukla olumsuz olduğunu; yaşlılık döneminde yaşlılıkla ilişkilendirilen, aile içi, ekonomik, sosyal ilişkilere ilişkin, yalnızlık, teknoloji kullanamama, yaşlı yakınına bakmaya ilişkin, yakınların ölümü, okumazyazmazlık yaş ve yaşlı ayrımcılığı sorunlarıyla karşılaşıldığını ortaya çıkarmıştır. Katılımcılar yaşlılık dönemine maddi hazırlıklar, sağlık hazırlıkları, psikolojik hazırlıklar, sosyal ilişkilere yönelik hazırlıklar, sıkı aile ilişkileri geliştirme, dini hazırlıklar, işe yönelik yönelik hazırlıklar yoluyla hazırlanılması gerektiğini düşünmekle beraber ülkemizde farkına varamama ve sorumluluklar nedeniyle yaşlılığa hazırlık yapılmadığını düşünmektedirler. Sonuç olarak yaşlanma sürecinde sosyo-demografik özelliklere göre değişebilen 11 başlıkta eğitim ihtiyaçları olabileceğini ortaya çıkmıştır. Bu eğitim başlıkları sağlıklı yaşam, psikoloji, serbest zaman etkinlikleri, iş-meslek, teknoloji kullanımı, kamusal hakları bilme, yaşlı bakım, dini konular, okuma yazma, finans yönetimi ve tarım başlıklarıdır. Çalışma sonunda yaşlılığa hazırlık eğitimleri kapsamında düzenlenebilecek eğitim programlarının androgojik ve gerontolojik varsayımlar dikkate alınarak hazırlanabilmesine yönelik önerilerde bulunulmuştur.

THE EVALUATION OF THE SENESCENCE PERCEPTIONS AND THE LIFELONG LEARNING NEEDS OF ELDERLY INDIVIDUALS

In this study, it was aimed to determine the senescence perceptions and the lifelong learning needs of the elderly individuals for preparation for aging. Qualitative research methods were applied in this research, which is a needs analysis in the phenomenological design pattern; in- depth interviews were conducted in Ankara with 39 elderly participants who were identified by means of maximum diversity sampling method which is one of the purposeful sampling methods. Questions about the ageing perceptions, the problems faced in old ages, and preparation for the old ages were asked to the elderly who have been experiencing the aging process. The answers were interpreted after open, axis and selective coding. Findings revealed that the individuals generally have a negative perception of aging and they encounter problems related to old age, family, economy, social relations, loneliness, using technology, looking after the elderly, death of relatives, illiteracy and age discrimination. The participants think that although people should prepare for the old age with financial, health, psychological preparations, preparations for social relations, development of strict family relations, religious preparations and preparations for work, they do not due to being unaware of ageing and personal responsibilities. As a result, it can be stated that, in the process of ageing, there may be educational needs in 11 areas that may vary according to socio- demographic characteristics. These topics include healthy life, psychology, leisure time activities, work-profession, technology use, knowing public rights, elderly care, religious issues, literacy, financial management and agriculture. At the end of the study, suggestions were made to prepare training programs for the old age considering the androgogical and gerontological assumptions.

PDF

___

Akçay, R. C. (2013 ). Yaşlılık kavramlar, kuramlar ve yaşlılığa hazırlık. İstanbul: Kriter.
Akdemir N., Çınar F. ve Görgülü Ü. (2007). Yaşlıların algılanması ve yaşlı ayrımcılığı. TurkishJournal of Geriatrics, 10 (4), 215–222.
Akdemir, N.,Türten, T. ve Akyar, İ. (2012). Yaşlılar özelinde hemşirelik hizmetlerinin farklılaşması. 18-24 Mart 2012 Yaşlılara Saygı Haftası Kuşaklararası Dayanışma ve Aktif Yaşlanma Sempozyumu Bildirileri içinde (s.267-273), Ankara.
Akkaya, Y. (2000). Emeklilik yaşı ve çalışanların emeklilik hakkı. İnsan Hakları Yıllığı, Cilt 21-22, 145-157, 1999-2000.
Allan L. J. (2009). Undergraduateattitudestowardtheelderly: contactandaginganxiety. EducationalGerontology, 35, 1-14. the role of knowledge,
Andrews, E. (1972). A survey of educational and ınformational needs of older people living in the school craft college district. Michigan: TheUniversityof Michigan. WayneStateUniversity. Institute of Gerontology.
Arpacı, F. (2014). Farklı boyutlarıyla yaşlılık. Ankara: Türkiye Emekliler Derneği Eğitim ve Kültür Yayınları.
Arun, Ö. (2008). Yaşlı bireyin Türkiye serüveni: Kaliteli yaşlanma imkânı üzerine senaryolar. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7 (2), 313-330.
Aydemir, Ç. (1999). Türkiye’de yaşlı intiharları. Kriz Dergisi, 7 (1), 21-25.
Ballard, S.M., Morris, M.L. (2003). Thefamily life educationneeds of mid-life andadults. FamilyRelations, 52 (2), 129-136.
Baltes, P. B. ve Baltes, M.M.. (1990) Successfulaging: Perspectivesfromthebehavioralsciences. New York: Cambridge UniversityPress.
Bilir, N. (2007). Sağlıklı ve güvenli yaşlanma (Yaşlılıkta sağlık sorunları ve korunma). Kalınkara,V., Akın, G. (Ed.), IV. Ulusal Yaşlılık Kongresi içinde (s.2-11). Ankara: Yaşlı Sorunları Araştırma Derneği Yayını.
Boulton-Lewis, G. M. (2010). Educationandlearningfortheelderly: EducationalGerontology, 36(3), 213–228. why, how, what.
Bühler, C. M. (1964). Thehumancourse of life in itsgoalaspects. Journal of HumanisticPsychology, 4, 1-17.
Canatan, A. (2008). Sosyal yönleriyle yaşlılık. Ankara: Palme Yayıncılık,.
Cankurtaran, E. Ş. (2012). Aktif yaşlanmanın geropsikiyatrik sorunların azaltılmasındaki rolü. 18-24 Mart 2012 Yaşlılara Saygı Haftası Kuşaklararası Dayanışma ve Aktif Yaşlanma Sempozyumu Bildirileri içinde (s.225-239). Ankara.
Cankurtaran, M. ve Yeşil, Y. (2012). Türkiye’de geriatri – güncel durum. 18-24 Mart 2012 Yaşlılara Saygı Haftası Kuşaklararası Dayanışma ve Aktif Yaşlanma Sempozyumu Bildirileri içinde (s.243-256). Ankara.
Casserly, E.,Correia, A., Frey, J., Gleason,J., Hawn, S., Hill, K. ve diğerleri (2006). Successful Aging in Johnson County. The Johnson CountyConsortium on SuccessfulAging. September 2006.
Courtenay, B. C.,Suhart, M. P., Conatha, D. M , Stevenson, R. T. (1983). Assessingtheeducationalneeds of undereducatedolderadults: A caseforthe service provider. EducationalGerontology, 9 (2), 205-216.
Creswell J. W. (2006). Understandingmixedmethodsresearch. J.W. Creswell, ve V. Plano-Clark (Ed.). DesigningandConducting Mixed MethodsResearch (s.1-19). ThousandOaks: Sage Publications, Inc.
Cüceloğlu, D. (2015). İnsan ve davranışı. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Çok, F. (1993). Gelişim psikolojisi kuramlar, yöntemler ve yaşamın ilk yılları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi,26 (2), 641-670.
Danış, M.Z. (2009). Kurumlarda kalan yaşlıların yaşam kalitesi ve bunu etkileyen faktörler: Ankara örneğinde bir alan araştırması. (Yayımlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Dong X. (2014). Elderabuse: research, practice, andhealthpolicy. MaxwellPollackAwardlecture. TheGerontologist, 54 (2), 153-162. The 2012 GSA
Duay, D. andBryan, V. (2006). Senioradults’ perceptions of successfulaging. Educational Gerontology, 32 (6), 423-445.
Duman, A. (2007). Yetişkinler eğitimi. Ankara: Ütopya Yayınevi.
Dülger, İ. (2012). Dünyada ve Türkiye’de yaşlılığın değişen görünümü, değişen politikaları ve gelişen aktif yaşlanma kavramı. 18-24 Mart 2012 Yaşlılara Saygı Haftası Kuşaklararası Dayanışma ve Aktif Yaşlanma Sempozyumu Bildirileri içinde (s.31-49). Ankara.
Elüstü, A. (2007). Yetişkinlerin eğitim ihtiyaçları ve halk eğitimi ile ilgili farkındalık düzeylerinin belirlenmesi. Yayınlanmış Yüksek Lisans tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
Emiroğlu, V. (1995). Yaşlılık ve yaşlının sosyal uyumu. Ankara: Şafak Matbaacılık.
Er, D. (2009). Psikososyal açıdan yaşlılık. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 4 (11), 131-143.
Erişen, Y. (2010). Education of theelderly in Turkey: Theireducationalneeds, expectations of educational programmes and recommendations to the related sectors. Educational Research and Reviews, 5 (12), 794-801.
Erişen, Y., Şahin, M. andKapıcıoglu, M.O.K. (2008). Theneedanalysisforfurthereducation of theretiredandelderly. 11th International Conference on FurtherEducation in the Balkan Countries içinde. Konya.
Erkal, S. (2005). Kırıkkale Ovacık Mahallesi’nde yaşayan 65 yaş ve üzeri kişilerin ev kazaları ile karşılaşma durumlarının ve kaza nedenlerinin incelenmesi. Türk Geriatri Dergisi, (8)1,17-21.
Erkal, S. (2008). Aile içi şiddet ve yaşlılar. Hacettepe Üniversitesi Sosyolojik Araştırmalar Dergisi. Erişim: 14 Ekim 2011, http://sdergi.hacettepe.edu.tr/yasli vesiddet.pdf
Eryılmaz, A. (2011). Life spandevelopmentalapproach. CurrentApproaches in Psychiatry, 3 (1), 49- 66.
Freire, P. (1991). Ezilenlerin pedagojisi (D.Hattatoğlu, E. Özbek, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları. (1982).
Fung, J.,Wong, E., Hong, C.W., Siu, K. (2002). Learning needs and preferences of members of multi- service centers for elderly and social centers for elderly. The Hong Kong Council of Social Service. January 2002.
Griffiths Y. andThinnes A. (2011). Chapter 4, Psychologicalaspects of aging. Padilla, R.,Byers- Connon, S. ve Lohman, H. (Ed.). Occupational Therapy for Elders, (3rd Edition). St. Louis, MO: Mosby-Yearbook, Inc.
Hablemitoğlu, Ş. ve Özmete, E. (2010). Yaşlı refahı - Yaşlılar için sosyal hizmet. Ankara: Kilit Yayınları.
Hiemstra, R. (1975). The older adult and learning. University of Nebreska. Lincoln, Nebreska.
Honzik, M. P. (1985). Life-spandevelopment, Ann. Rev. Psychology, 35, 309-331.
İçli, G. (2010). Yaşlılar ve yaşlılığın değerlendirilmesi: Denizli ili üzerine niteliksel bir araştırma. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 2010 (1), 1-13.
Kalaycıoğlu, S. (2012). Kuşaklararası dayanışma ve aktif yaşlanma. 18-24 Mart 2012 Yaşlılara Saygı Haftası Kuşaklararası Dayanışma ve Aktif Yaşlanma Sempozyumu Bildirileri içinde (s.51-58). Ankara.
Kırdı, N. (2010). Yaşlılık ve yaşam kalitesi. Türk Geriatri Vakfı Yayını. Erişim: 19.05.2010, http://www.tugev.net/forum/index.php?topic=2955.0
Kıssal, A. ve Beşer, A. (2009). Yaşlı istismar PreventiveMedicineBulletin, 8 (4), 357-364. ve ihmalinin değerlendirilmesi. TAF
Komşu, U. C. (2014). Yaşlılık, yaşlı nüfusun sorunları ve yetişkin eğitimi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2 (1), 370-389.
Körükçü, Ö. (2007). Aile içinde çocuk-yaşlı ilişkilerinde empatinin önemi, Kalınkara,V.,Akın,G. (Ed.), IV. Ulusal Yaşlılık Kongresi Kitabı. (1. baskı) içinde (s.168-175), Ankara: Yaşlı Sorunları Araştırma Derneği Yayını.
Leclerc, Gilbert J. (1985). Understandingtheneeds EducationalGerontology, 11, 137-144. of olderadults: A newapproach.
Mandy A.,Lucas K. andHodgson L. (2007). Clinicaleducators’ reactionstoageing. The Internet Journal of Allied Health Sciences and Practice, 5 (4). Erişim: http://ijahsp.nova.edu (30.09.2014).
Marangoz, M. (2006). Yaşlı tüketiciler ve yaşlı tüketicilerin harcama eğilimlerinin belirlenmesine yönelik bir araştırma. Yönetim ve Ekonomi, 13 (1), 79- 96.
Menec, V.H. (2003). Therelationbetweeneverydayactivitiesandsuccessfulaging: yearlongitudinalstudy. Journal of GerontologySocialSciences, 58B (2),74-82. a 6-
Miller, C. M. (2009) . The role of adult education participation in successful aging. Ph.D. Thesis, University of Idaho, USA.
Onur, B. (2011). Gelişim psikolojisi: yetişkinlik, yaşlılık, ölüm. Ankara: İmge Kitabevi.
Özgür, Ö. ve Sabbağ, Ç. (2014). Kırsal alanda yaşlılık Adıyaman Samsat örneği. Ankara:SABEV Yayınları.
Özmete, E. (2008). Yaşlılıkta yaşamın anlamının refah göstergeleri ile yordanması. Aile ve Toplum, 10 (4), 7-20.
Öztop, H. ve Telsiz, M., (2001). Yaşlı ana-babaların yetişkin çocuklarıyla ilişkileri ve bu konudaki beklentileri: Kuşaklararası bir değerlendirme. I. Ulusal Yaşlılık Kongresi içinde (s.285-299). Ankara.
Santrock, J. W. (2015). Yaşam boyu gelişim(Galip Yüksel, Çev. Ed.). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
Savi Çakar, F. (2017). Yaşlılık dönemi ve uyum problemleri. Savi Çakar, F. (Ed.), Yaşam Dönemleri ve Uyum Sorunları içinde (s.437-473). Ankara: Pegem Akademi.
Sayılan, F. (2009). Küreselleşme ve yetişkin eğitimi. A. Yıldız ve M. Uysal (Der.). Yetişkin eğitimi: kuramdan uygulamaya (s.255-272). İstanbul: kalkedon Yayınları.
Sloane-Seale, A. andKops, B. (2004). Creative retirement: Survey of olderadults’ educationalınterestsandmotivations. CanadianJournal of UniversityContinuingEducation, 30 (2), 73-89.
Sloane-Seale, A. andKops, B. (2007). Olderadultlearners : Acomparison of activeandnon- activelearners. CanadianJournal of UniversityContinuingEducation, 33 (1), 17-34.
Sloane-Seale, A. andKops, B. (2008). Olderadults in lifelonglearning: Participationandsuccessfulaging. CanadianJournal of UniversityContinuingEducation, 34 (1), 37-62.
Sloane-Seale, A. andKops, B. (2010). Olderadult’sparticipation in educationandsuccessfulaging: Implicationsforuniversitycontinuingeducation in Canada. CanadianJournal of UniversityContinuingEducation, 36 (1), 1-29.
Şanlı, S. (2012). Başarılı bir yaşlanma için yaşlı yetişkinlerin eğitim ihtiyaçlarının belirlenmesine yönelik bir araştırma (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Taşcı, F. (2012). Türkiye’de yaşlılara yönelik sosyal yardım algısı üzerine değerlendirmeler. 18-24 Mart 2012 Yaşlılara Saygı Haftası Kuşaklararası Dayanışma ve Aktif Yaşlanma Sempozyumu Bildirileri içinde (s.137-148). Ankara.
Tufan, İ., (2003). Modernleşen Türkiye’de yaşlılık ve yaşlanmak, yaşlanmanın sosyolojisi. İstanbul: Anahtar Kitaplar.
Tufan, İ. (2014). Türkiye’de yaşlılığın yapısal değişimi. İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
Tusting, K. ve Barton, D. (2011). Öğrenme Kuramları ve Yetişkin Öğrenme Modelleri Üzerine Kısa Bir İnceleme. (A. Yıldız, A.Demirli, Çev.). Ankara: Dipnot Yayınları (2006).
TÜİK, 2018 http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=30567
Wilken, C.(2003). Designing educational programs for older adults. University of Florida.
Yıldız, A. (2004). Türkiye ‘de yetişkin eğitimi araştırmalarına toplu bakış. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 37 ( 1), 78-97.